Προς παροπλισμό τα ελικόπτερα ΑΒ-212ASW του Τουρκικού Ναυτικού

Σε τροχιά παροπλισμού βρίσκονται τα εναπομείναντα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα AB-212 του Τουρκικού Ναυτικού (TDK), τα οποία φέτος συμπληρώνουν 30 έτη σε υπηρεσία. Σύμφωνα με τον υφιστάμενο προγραμματισμό, η διαδικασία απόσυρσης των ΑΒ-212 θα ξεκινήσει το 2017 και θα ολοκληρωθεί αναλόγως της συμπλήρωσης ωρών πτήσεων για την εκτέλεση εργοστασιακής συντήρησης. [1]

Ελικόπτερα Agusta Bell στο TDK

H 351 Moίρα Ελικοπτέρων Ναυτικού του TDK συγκροτήθηκε αρχικά στις εγκαταστάσεις της τουρκικής Αεροπορίας Στρατού στο αεροδρόμιο Güvercinlik της Άγκυρας στις 15 Αυγούστου 1972 για την ομαλή ένταξη των πρώτων της ελικοπτέρων. Στις 4 Οκτωβρίου του ίδιου έτους παρελήφθη το αρχικό από τα 3 ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα ΑΒ-204ΑS (με αριθμούς TCB 31, 32, 33), ο εξοπλισμός των οποίων αποτελείτο από ποντιζόμενο σόναρ ΑΝ/AQS-13B και ραντάρ έρευνας τύπου ARI-5955. Μπορούσαν να εξοπλιστούν με έως δύο τορπίλες Mk44 Mod1 ή Mk46 Mod2/5, ή τέσσερα βλήματα AS.11M/12M, από τα όποια αποκτήθηκαν 18 και 18 αντίστοιχα.

To Μάιο του 1973, η Μοίρα μεταστάθμευσε στο αεροδρόμιο Cengiz Topel, πλησίον της Νικομήδειας (Izmit) και του ναυστάθμου Gölcük, το οποίο αποτελεί μέχρι σήμερα την κύρια επιχειρησιακή βάση των αεροπορικών μέσων του TDK. [2] Ένα ελικόπτερο AB-204AS αναπτύχθηκε στη Μερσίνα όπου και παρέμεινε σε επιφυλακή το διάστημα 8 Οκτωβρίου – 11 Νοεμβρίου 1973 λόγω του Αραβοϊσραηλινού Πολέμου ενώ και τα τρία ελικόπτερα του TDK  αναπτύχθηκαν στις 19 Ιουλίου 1974 στην αεροπορική βάση Çiğli της Σμύρνης, όπου παρέμειναν μέχρι και τις 24 Ιουλίου 1975, εκτελώντας συνολικά 149 «αποστολές αναγνώρισης στο Αιγαίο» (503,45 ώρες πτήσης) σύμφωνα με τουρκικές πηγές.

Αναζητώντας έναν τύπο ελικοπτέρου με μεγαλύτερες επιχειρησιακές ικανότητες, το TDK στράφηκε αρχικά στο Kaman SH-2 Seasprite. Όμως η επιβολή του αμερικανικού εμπάργκο όπλων για την εισβολή στην Κύπρο, το ανάγκασαν να στραφεί σε άλλες λύσεις. Έτσι, το 1975 παραγγέλθηκαν 3 δικινητήρια ελικόπτερα τύπου AB-212ASW, τα οποία παραδόθηκαν την περίοδο 1977-1978 μαζί με μια επιπλέον παρτίδα για 18+18 βλήματα AS.11M/12M. Τα ελικόπτερα αυτά έφεραν εξοπλισμό αποτελούμενο από ποντιζόμενο σόναρ AN/AQS-13B και ραντάρ έρευνας Sea Spray Mk3, σε παρεμφερή αλλά μεγαλύτερων διαστάσεων θόλο σε σχέση με εκείνον των AB-204AS.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρώτο ελικόπτερο ΑΒ-212 για το Πολεμικό Ναυτικό παραλήφθηκε το 1979, ενώ το τελευταίο το 1984, στο πλαίσιο μιας παραγγελίας 11 ανθυποβρυχιακών (ASW) και 2 ελικοπτέρων ηλεκτρονικού πολέμου (EW). [3] Εξωτερικά, τα μοναδικά δύο σημεία, τα οποία διαφοροποιούν τις δύο εκδόσεις, είναι αφενός ο κωδικός αριθμός εκατέρωθεν του ουραίου τμήματος της ατράκτου, όπου τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα έλαβαν το χαρακτηρισμό ΠΝ21 έως ΠΝ31, ενώ στην έκδοση EW, οι κωδικοί ήταν ΠΝ11 και ΠΝ12 και αφετέρου, η ειδική διάταξη κεραιών στο ρύγχος και στην ουραία δοκό του ελικοπτέρου.

Επιστρέφοντας στην Τουρκία, το 1985 παραγγέλθηκαν 12 ακόμα ελικόπτερα AB-212, τα οποία παραδόθηκαν την περίοδο 1987-1988. Επρόκειτο για 9 έκδοσης ASW με ποντιζόμενο σόναρ AN/AQS-13B και ραντάρ APS-705 σε κυλινδρικό θόλο αντί του Sea Spray Mk3 των ελικοπτέρων της αρχικής παρτίδος και 3 έκδοσης EW εξοπλισμένα με σύστημα Ηλεκτρονικών Μέτρων Υποστήριξης (ESM) ELT-161 Colibri (όπως τα αντίστοιχα του ΠΝ). Η εν λόγω παρτίδα ελικοπτέρων συνοδευόταν από 50 ανθυποβρυχιακές τορπίλες Α-244 των 324mm. Την ίδια περίοδο αποκτήθηκαν 48 βλήματα αέρος-επιφανείας τύπου Sea Skua με την πρώτη βολή να πραγματοποιείται στις 19 Ιουνίου 1990.

ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΑ AB-212ASW/EW ΤΟΥ TDK

Για τον εξοπλισμό των 8 πρώτων του ελικοπτέρων S-70B-28 Seahawk (Lot-I) που παραγγέλθηκαν το 1998, το TDK επέλεξε αρχικά το ποντιζόμενο σόναρ AN/AQS-18A, βελτιωμένη έκδοση του ΑΝ/ΑQS-18(V)3 που διέθετε το ΠΝ σε υπηρεσία με τα S-70B-6 Aegean Hawk από το 1995. Ωστόσο, το 1999 ανατέθηκε σύμβαση αξίας $29,5 εκατ. για την προμήθεια 8 συστημάτων σόναρ DS-100 HELRAS, η οποία κάλυπτε επίσης την ολοκλήρωση των 8 AN/AQS-18A της αρχικής παραγγελίας σε ισάριθμα ελικόπτερα AB-212ASW σε αντικατάσταση των AN/AQS-13B. Παράλληλα, το TDK επεξεργαζόταν την ευρύτερη αναβάθμιση και των 13 ελικοπτέρων AB-212ASW/EW, για να παραμείνουν μακροπρόθεσμα σε επιχειρησιακή χρήση με τα πλοία του προγράμματος MILGEM. Το πρόγραμμα εγκαταλείφθηκε τελικά λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης ενώ μεγάλες καθυστερήσεις παρουσίασε και η προμήθεια των Seahawk με το πρώτο ελικόπτερο S-70B να παραδίδεται στο TDK το 2002. [5]

Το 2004 παροπλίζεται το τελευταίο ελικόπτερο AB-204AS του TDK που αξιοποιούνταν πλέον σε εκπαιδευτικά καθήκοντα ενώ τo 2005 μεταβιβάζονται τα δύο ελικόπτερα AB-212 διαμόρφωσης VIP του Τουρκικού Στρατού, τα οποία ξεχωρίζουν από την απουσία ηλεκτρονικών συστημάτων αποστολής και φέρουν αριθμούς TCB 29 και 30 [6]. Με την πάροδο των ετών, η πλειοψηφία των AB-212 του TDK αποκτά ανοιχτόχρωμη γκρι βαφή χαμηλής ορατότητας ενώ αφαιρείται από τα ελικόπτερα έκδοσης EW το σύστημα ELT-161 Colibri, λόγω αδυναμίας υποστήριξης από τον κατασκευαστή. Παράλληλα εφαρμόζεται περιορισμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού με την αναβάθμιση των συστημάτων επικοινωνιών, την εγκατάσταση δέκτη GPS καθώς και ολοκληρωμένου συστήματος μετάδοσης εικόνας επιφανείας (Helikopter İz Aktarım Sistemi: HELİS) εμβέλειας 30ν.μ. σε UHF και 50 ν.μ. σε HF.

Η διετία 2013-2014 αποδεικνύεται χρονιά εξελίξεων για την Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού του TDK καθώς παροπλίζονται τα δύο εναπομείναντα AB-212ASW της αρχικής παρτίδας (TCB 34 και 36) ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Savunma ve Havacılık:

• Αποσύρθηκε το απόθεμα βλημάτων Sea Skua και η συμβολή των ελικοπτέρων στον πόλεμο επιφανείας περιορίστηκε στην κατάδειξη στόχων μέσω του συστήματος HELİS
• Aφαιρέθηκαν τα σόναρ AN/AQS-18A για να εγκατασταθούν σε ισάριθμα ελικόπτερα S-70B-28D SeaHawk από τα 17+1 της δεύτερης παρτίδας (Lot-IΙ), τα οποία παρελήφθησαν μεταξύ 2012-2015, ένα εκ των οποίων (TCB-67) συνετρίβη στο Κεράτεπε (Kartape) στις 12 Οκτωβρίου 2014. To γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από άλλες τουρκικές πηγές, όπως το εξειδικευμένο περιοδικό Kokpit Aero, το οποίο σε δημοσίευσή του στις 2 Μαΐου 2014 αναφέρει πως DS-100 HELRAS εξοπλίζει 16 ελικόπτερα Seahawk και το AN/AQS-18A άλλα 8 ελικόπτερα του τύπου.
• Ορίστηκε το 2017 ως έτος έναρξης παροπλισμού των AB-212ASW.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Εκτελεστική Επιτροπή Αμυντικής Βιομηχανίας (SSİK) της Τουρκίας ενέκρινε στις 28 Οκτωβρίου 2016 την έναρξη προγράμματος εκσυγχρονισμού στα 24 ελικόπτερα S-70B-28D SeaHawk, στο πλαίσιο του οποίου θα ολοκληρωθεί το νέο βλήμα Temren. Στις 18 Ιανουαρίου 2017, το υφυπουργείο Αμυντικών Βιομηχανιών (SSM) ανακοίνωσε την απόρριψη της από 12 Δεκεμβρίου 2016 προσφοράς της εταιρείας Sikorsky για την προμήθεια 12 πρόσθετων ελικοπτέρων S-70B Seahawk γενικής χρήσης (Lot-III), εκ των οποίων 6 προορίζονταν για το TDK και τα υπόλοιπα για την Ακτοφυλακή.

Στην αντίπερα όχθη, διακαής πόθος του ΓΕΝ παραμένει η απόκτηση των 6-10 μεταχειρισμένων ελικοπτέρων SH-60 από τα πλεονάσματα των ΗΠΑ για την αντικατάσταση των 7 ελικόπτερων ΑΒ-212ASW (βλ. Μεταχειρισμένα ελικόπτερα για το Πολεμικό Ναυτικό: Σχέδια και προτάσεις).

Σημειώσεις:

[1] Η εργοστασιακού επιπέδου επιθεώρηση των ελικοπτέρων του TDK εκτελείται στην 5η Κύρια Βάση Συντήρησης του Τουρκικού Στρατού στην Άγκυρα.

[2] Το αεροδρόμιο έλαβε το όνομα του Σμηναγού που κατερρίφθη από την Εθνική Φρουρά στις 8 Αυγούστου 1964 κατά τους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας. Θεωρείται ο πρώτος νεκρός ιπτάμενος της Τουρκικής Αεροπορίας σε πολεμική αποστολή (με αεροσκάφος F-100D s/n 55-2766). Η δεύτερη κύρια επιχειρησιακή βάση των αεροπορικών μέσων του TDK βρίσκεται στο αεροδρόμιο του Dalaman, πλησίον της ναυτικής βάσης του Aksaz, απέναντι από την Ρόδο.

[3] Το πρώτο ελικόπτερο AB-212ASW/EW του Πολεμικού Ναυτικού παρελήφθη από την Ιταλία στις 17 Ιουλίου 1979 και κατέπεσε στην Κρίση των Ιμίων στις 31 Ιανουαρίου 1996, φονεύοντας το τριμελές πλήρωμα (Υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος, Αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός).

[4] Kαι τα δύο δυστυχήματα σημειώθηκαν στην θαλάσσια περιοχή ΒΑ της νήσου Ρόδου μετά από νυχτερινή απονήωση. Συγκεκριμένα το TCB43 συνετρίβη στις 12 Νοεμβρίου 1996 μετά από απονήωση από την Φ/Γ BARBAROS (F244) ανοιχτά της Μάκρης (Fethiye) και το TCB46 στις 27 Αυγούστου 2002 μετά από απονήωση από την Φ/Γ GEMLIK (F492) ανοιχτά του Dalaman, με τα δύο από τα τέσσερα μέλη του πληρώματος να εγκλωβίζονται στην καμπίνα του ελικοπτέρου. 

[5] Το νεοπαραληφθέν ελικόπτερο S-70B Seahawk (TCB 51) θα συντριβεί λίγους μήνες μετά, στις 4 Νοεμβρίου 2002 στη λίμνη Βοάνη (Sapanca), φονεύοντας τα δύο από τα τέσσερα μέλη του πληρώματος.

[6] Κάποιες ετήσιες εκδόσεις αναφοράς ελληνικών περιοδικών παρουσίαζαν μέχρι το 2012 τα ΑΒ-204AS σε υπηρεσία ενώ αγνοούσαν παντελώς την ύπαρξη των δύο ΑΒ-212 γενικής χρήσης.