Η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) προχώρησε στις 5 Μαΐου 2017 στην αναστολή λειτουργίας της 348 Μοίρας Τακτικής Αναγνώρισης (ΜΤΑ) και την οριστική απόσυρση των εναπομεινάντων αεροσκαφών τύπου RF-4E Phantom. Παρότι η απόφαση, λαμβάνοντας υπόψη κυρίως το υψηλό κόστος λειτουργίας των RF-4E, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως ορθολογική, δεν παύει να δημιουργεί κάποιους επιχειρησιακούς προβληματισμούς. Συγκεκριμένα, ενώ για τις αποστολές αναγνώρισης η επιχειρησιακή αξιοποίηση του ατρακτιδίου DB-110 από την 335Μ σε συνδυασμό με την χρήση των UAV ΠΗΓΑΣΟΣ ΙΙ φαίνεται πως καλύπτει επαρκώς τις απαιτήσεις, για τις αποστολές ELINT, που η 348ΜΤΑ πραγματοποιούσε μέχρι σήμερα με το ατρακτίδιο ASTAC, δημιουργείται ένα ερωτηματικό.
Η πιο άμεση λύση είναι η διατήρηση του ASTAC σε υπηρεσία και η ενσωμάτωσή του σε νέο φορέα. Από όσο είναι γνωστό, το ατρακτίδιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έχει από άλλο αεροσκάφος της ΠΑ, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι απαραίτητες δοκιμές και τροποποιήσεις είναι εκτενείς ή υψηλού κόστους, με την αυτόνομη και ανεξάρτητη λειτουργία του ατρακτιδίου καθώς και την απουσία δυνατότητας μετάδοσης πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο να απλοποιεί την όλη διαδικασία.
Για την ακρίβεια, η ενσωμάτωση στα F-4E AUP και στα Mirage 2000 δεν απαιτεί τη διενέργεια πτητικών δοκιμών, με τις τροποποιήσεις να επικεντρώνονται σε απλή επέμβαση στον υπολογιστή του αεροσκάφους, στην τροφοδοσία και στη σύνδεση με τη μονάδα blanking. Τα F-16 θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν πιθανό φορέα, αν και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να γίνει πιστοποίηση που να περιλαμβάνει πτητικές δοκιμές. Σημειώνεται πάντως ότι έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δοκιμές ανάρτησης στον κεντρικό φορέα του αεροσκάφους στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Επίσης, είναι γνωστό ότι η ΠΑ διαθέτει αριθμό κατάλληλα τροποποιημένων C-130H για μεταφορά προσθαφαιρούμενου εξοπλισμού ELINT, χωρίς όμως να είναι διαθέσιμες και ανακοινώσιμες περισσότερες πληροφορίες. Η ΠΑ θα μπορούσε να εξετάσει τη δυνατότητα προσθήκης του ASTAC, χωρίς όμως επί της παρούσης να μπορεί να γίνει εύκολα εκτίμηση της ενδεχόμενης τεχνικής δυσκολίας της ενσωμάτωσης.
Εφόσον πάντως η ΠΑ αποφασίσει την διατήρηση του ASTAC και την χρήση του από άλλο αεροσκάφος, η επιλογή του φορέα θα κριθεί και από τον γενικότερο επιχειρησιακό σχεδιασμό και προγραμματισμό της ΠΑ, δηλαδή από τον διαμοιρασμό των ρόλων στις Μοίρες της, την προβλεπόμενη ημερομηνία απόσυρσης των F-4E AUP, το χρονοδιάγραμμα και το εύρος εκσυγχρονισμού των F-16 και την απόφαση για το αντίστοιχο, χρήσιμο από πολλές απόψεις, πρόγραμμα των Mirage 2000 EGM, το οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και την ενσωμάτωση του ατρακτιδίου.
Επικουρικά ή εναλλακτικά των παραπάνω, η ΠΑ μπορεί να αναθέσει αποστολές ELINT στο Erieye EMB-145H. Tα ΕΜΒ-145Η είναι εξοπλισμένα με το ESM ALR-733(V)5, οι επιδόσεις ELINT του οποίου, ειδικά λόγω της ύπαρξης της κεραίας E.MODE, είναι αξιόλογες (π.χ. δυνατότητα real time modulation on pulse – MOP) ενώ είναι σημαντική η δυνατότητα απεικόνισης, ανάλυσης και μετάδοσης των πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Η ΠΑ εκμεταλλεύεται ήδη την ύπαρξη του παραπάνω εξοπλισμού σε αποστολές ELINT και ενδεχομένως θα μπορούσε να επεκτείνει περισσότερο τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, η συνολική απόδοση του ALR-733(V)5 στην ακρίβεια εντοπισμού, στην ανάλυση και στην κατηγοριοποίηση εκπομπών θεωρείται υποδεέστερη του ατρακτιδίου ASTAC. Επιπρόσθετα, η χρήση του EMB-145H ως πλατφόρμα ELINT κατά την ειρηνική περίοδο είναι πιο εύκολα ανιχνεύσιμη ενώ σε περιόδους κρίσεως/εχθροπραξιών περιορίζεται από το προφίλ πτήσης που επιβάλλει η κύρια αποστολή του. Αντίστοιχα πάντως, αποστολές ELINT θα μπορούσαν να αναλάβουν και τα P-3B MLU, εφόσον βέβαια εφοδιαστούν με κατάλληλο εξοπλισμό.
Τέλος, όπως έχει αποκαλύψει πρώτη η e-Amyna, η ΓΔΑΕΕ έχει ξεκινήσει τη διαδικασία προμήθειας αριθμού Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΜΕΑ) κατηγορίας Μέσου Ύψους Μεγάλης Αυτονομίας (MALE) με καθεστώς χρονομίσθωσης (leasing) μέσω διακρατικής συμφωνίας με το Ισραήλ. Παρόλο που στο ΕΜΠΑΕ 2006-2011 υπήρχε ξεχωριστό πρόγραμμα προμήθειας ΜΕΑ με δυνατότητες ELINT, το οποίο ουδέποτε υλοποιήθηκε, είναι άγνωστο αν στην πρόσφατη απαίτηση προμήθειας ΜΕΑ εξακολουθεί να περιλαμβάνεται η πρόθεση χρήσης τους σε αποστολές ELINT. Η αμυντική βιομηχανία έχει ξεκινήσει και προσφέρει σχετικές λύσεις, με το σύστημα ARDS (Advanced Radar Detection System) της Raytheon Deutschland να έχει λάβει παραγγελία από μη κατονομαζόμενη χώρα για χρήση στο Predator B/MQ-9 Reaper. Υπάρχουν και λύσεις όπως το ESP της Saab, συνολικού βάρους 16 kgr, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και από MEA της κατηγορίας του ΠΗΓΑΣΟΣ ΙΙ, η απόδοση τους όμως και η επιχειρησιακή τους αξία είναι αμφισβητήσιμη.
Συμπερασματικά, η ηλεκτρονική χαρτογράφηση του δικτύου ραντάρ, των συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου και της αεράμυνας μιας χώρας δεν είναι μια εύκολη αποστολή και απαιτεί μεθοδικότητα, σύγχρονο εξοπλισμό και πολύχρονη προσπάθεια. Οι αποστολές ELINT εκτελούνται κατά την ειρηνική περίοδο, εμπλουτίζοντας και ενημερώνοντας συνεχώς τις σχετικές ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, αν και ένας προσεκτικός αντίπαλος δύσκολα θα αποκαλύψει τις πραγματικές δυνατότητες των συστημάτων του, αποφεύγοντας άσκοπες ενεργοποιήσεις και κάνοντας χρήση τυπικών και σταθερών παραμέτρων λειτουργίας (π.χ. ισχύ, συχνότητα, PRF). Οι σχετικές αποστολές εντατικοποιούνται στη διάρκεια των στρατιωτικών ασκήσεων του αντιπάλου, όταν αυτός διενεργεί την επιχειρησιακή αξιολόγηση νέων οπλικών συστημάτων / αναβαθμίσεων, κατά τους περιοδικούς ελέγχους καλής λειτουργίας των ραντάρ του και προφανώς πριν από τη σύρραξη και κατά τη διάρκεια αυτής.
Με την προμήθεια του ατρακτιδίου ASTAC το 2003, η ΠΑ απέκτησε πρωτόγνωρες δυνατότητες συλλογής και καταγραφής ηλεκτρονικών εκπομπών, όχι μόνο λόγω των τεχνικών χαρακτηριστικών του ατρακτιδίου αλλά και λόγω της επιχειρησιακής ευελιξίας και της πολλαπλότητας τακτικών επιλογών, ειδικά σε περιόδους πραγματικών επιχειρήσεων, που παρέχει η χρήση ενός αεροσκάφους υψηλών επιδόσεων ως φορέα του συστήματος, έστω κι αν κατά την φάση λειτουργίας του εισάγονται κάποιοι αναμενόμενοι περιορισμοί πτήσης.
Είναι σκόπιμο οι παραπάνω δυνατότητες να διατηρηθούν στο σύνολό τους, μέσω της επιλογής ενός νέου φορέα ανάρτησης υψηλών πτητικών επιδόσεων, σε συμφωνία με την γενικότερη φιλοσοφία σχεδίασης και χρήσης του ατρακτιδίου. Η χρήση ΜΕΑ σε ρόλο ELINT είναι πολλά υποσχόμενη και είναι σίγουρο πως στο μέλλον θα αποτελέσει πάγια πρακτική, σήμερα όμως τα φερόμενα συστήματα παραμένουν αδοκίμαστα ενώ οι τακτικές χρήσης είναι ακόμα σε φάση ανάπτυξης.
Η ΠΑ οφείλει να πρωτοπορήσει και σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνοντας τις σχετικές δυνατότητες στον διαγωνισμό προμήθειας ΜΕΑ. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η σχετική διαγωνιστική διαδικασία, ακόμα κι αν κυλήσει ομαλά, δεν προβλέπεται να ολοκληρωθεί νωρίτερα από το 2020 ενώ πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος το πρόγραμμα να μετακυλιστεί στο μέλλον ή να ακυρωθεί λόγω έλλειψης κονδυλίων. Ενδεχόμενη απόσυρση του ατρακτιδίου ASTAC σήμερα, χωρίς σαφώς δρομολογημένη εναλλακτική αλλά μόνο με την έκφραση πρόθεσης προμήθειας εξειδικευμένων ΜΕΑ, είναι μάλλον ριψοκίνδυνη.
