Ο σθεναρός και αποτελεσματικός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε η Ελλάδα την τουρκική απόπειρα υβριδικής εισβολής με διοχέτευση λαθρομεταναστών κατά το τελευταίο δεκαήμερο, έχει προκαλέσει εθνική ανάταση στην ελληνική κοινωνία, που βλέπει ότι η Ελλάδα έχει ξανά σύνορα και νόμους, καθώς και τα μέσα και τη βούληση να επιβάλει το σεβασμό τους. Πρόκειται για «αλλαγή παραδείγματος» στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η ελληνική κοινωνία τον εαυτό της: ως τώρα κυριαρχούσε η άποψη ότι η ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών είναι ευκταία ή αναπόφευκτη, εκλογικευμένη με επιχειρήματα ανθρωπισμού, προτάσεις για Νόμπελ Ειρήνης κλπ. Σήμερα η ελληνική κοινωνία ανακαλύπτει ότι η ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών δεν είναι υποχρεωτική συνθήκη – ότι υπάρχει και άλλος τρόπος.
Αντίστοιχη «αλλαγή παραδείγματος» συντελέστηκε και στον τρόπο που αντιμετωπίζει την Ελλάδα η Ευρώπη. Με το άνοιγμα των συνόρων το 2015, η Ελλάδα είχε μετατραπεί σε ακούσιο (ή και εκούσιο…) συνεργό του Τούρκου προέδρου Ερντογάν στην προσπάθειά του να πλημμυρίσει την Ευρώπη με μουσουλμάνους μετανάστες. Το αποτέλεσμα της ελληνικής πολιτικής «μπαίνουν, λιάζονται και εξαφανίζονται» το 2015-2016 ήταν να αναγκαστεί η Ευρώπη να κλείσει τα σύνορά της με την Ελλάδα και να διαπραγματευτεί απευθείας με τον εκβιαστή Ερντογάν. Σήμερα η Ευρώπη ανακαλύπτει ότι η Ελλάδα, αντί για συνεργός στον εκβιασμό του Ερντογάν, μπορεί να γίνει ασπίδα που θα την προστατέψει από αυτόν, παίζοντας στρατηγικό ρόλο για την Ευρώπη αλλά και για την ίδια. Και είναι εντυπωσιακό το κύμα συμπαράστασης στα ευρωπαϊκά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που σαρώνει και τις φιλότουρκες φωνές κάποιων ΜΜΕ (ειδικά γερμανικών και ολλανδικών), που «τρώνε κράξιμο» από τους αναγνώστες τους.
Αφουγκραζόμενη την κοινή γνώμη, η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισκέφθηκε σύσσωμη τον Εβρο μαζί με την ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, σε ένα ηχηρό μήνυμα συμπαράστασης. Η δραστήρια ελληνική διπλωματία απέσπασε επίσης δήλωση «κατανόησης» από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ν. Τραμπ, καθώς και καταδικαστική για την Τουρκία δήλωση του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ. Σε γενικές γραμμές η διεθνής μάχη των εντυπώσεων φαίνεται να έχει κερδηθεί επί του παρόντος, αν και η συνεχιζόμενη βροχή fake news από τουρκικής πλευράς επιβάλλει συνεχή επικοινωνιακή προσπάθεια και στην ελληνική πλευρά.
Αυτά ήταν τα καλά νέα, που δεν είναι λίγα ούτε αμελητέα. Και πρέπει να δοθούν τα εύσημα στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία για το σωστό σχεδιασμό και τα καλά αντανακλαστικά της, στο προσωπικό για την αυταπάρνηση και το υψηλό ηθικό του, καθώς και στο λαό του Έβρου που βοήθησε άμεσα όπου κλήθηκε και σε όλη την ελληνική κοινωνία που έδειξε με κάθε τρόπο τη συμπαράστασή της. Υπάρχουν όμως και κακά νέα: αυτό που ζήσαμε ως τώρα είναι μόνο η αρχή. Θα ήταν τεράστιο σφάλμα να επαναπαυθεί η ελληνική πλευρά στην πρώτη «νίκη» που επιτεύχθηκε στον Έβρο.
Ο Ρ.Τ. Ερντογάν χρειάζεται απεγνωσμένα μια νίκη. Υπενθυμίζεται ότι στις 5 Μαρτίου στη Μόσχα υπέγραψε με τον Β. Πούτιν μια συμφωνία με την οποία ουσιαστικά αναγνωρίζει τα εδαφικά κέρδη που πέτυχε ο συριακός στρατός τους τελευταίους μήνες στην περιοχή του Idlib, εγκαταλείποντας την προσπάθεια ανακατάληψής τους, που κόστισε και τουλάχιστον 33 νεκρούς από αεροπορικό βομβαρδισμό. Επιπλέον, η τουρκική λίρα συνεχίζει την πτωτική της πορεία, ενώ η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς σε κρούσματα κορωνοϊού στην Τουρκία (την ώρα που το γειτονικό Ιράν έχει σοβαρό πρόβλημα), προξενεί υποψίες ότι ενδεχομένως αποκρύπτεται μια επιδημία σοβαρής έκτασης. Υπό τις συνθήκες αυτές, ο Ερντογάν έχει ανάγκη έναν αντιπερισπασμό για την τουρκική κοινή γνώμη, και μάλιστα νικηφόρο.
Ο Τούρκος πρόεδρος προφανώς υπολόγισε ότι θα πετύχαινε αυτόν τον αντιπερισπασμό, επιβάλλοντας στην Ελλάδα τη διέλευση των μεταναστών και εκβιάζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση για υποστήριξη στη Συρία ή/και παροχή πρόσθετων κονδυλίων. Πιθανότατα εξεπλάγη από την ελληνική αντίδραση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψει τον σχεδιασμό του. Χθες και προχθές η τουρκική πλευρά προέβη σε σαφείς κινήσεις κλιμάκωσης, στέλνοντας 1.000 πρόσθετους αστυνομικούς και χρησιμοποιώντας τεθωρακισμένο όχημα της αστυνομίας σε προσπάθεια να κατεδαφίσει τον συνοριακό φράχτη στην περιοχή των Καστανιών. Το ερώτημα είναι, μέχρι ποιου σημείου θα κλιμακώσει την κατάσταση η Τουρκία.
Turkish Police armoured vehicle is trying to tear down the Greek border fence in Kastanies on March 6, 2020. pic.twitter.com/gKVNj6kqKs
— e-Αmyna (@e_amyna) March 7, 2020
Τα πιθανά σενάρια είναι τρία:
1. Το λιγότερο δυσμενές σενάριο είναι ένας μακροχρόνιος «πόλεμος φθοράς» στον Έβρο, με εγκατάσταση εκτεταμένου καταυλισμού μεταναστών στην τουρκική πλευρά των συνόρων και συνεχή πίεση προς τις ελληνικές μεθοριακές δυνάμεις.
2. Το δυσμενέστερο σενάριο είναι η κλιμάκωση της κρίσης με πρόκληση επεισοδίου από την Τουρκία που θα κλιμακωθεί σε σύρραξη, μικρής ή μεγάλης κλίμακας.
3. Υπάρχει και το «καλό» σενάριο της αποκλιμάκωσης από πλευράς Τουρκίας και της “απόσυρσης” των μεταναστών από τα σύνορα, εφ’ όσον επιτύχει οικονομικά ανταλλάγματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση .
Ως ένδειξη υπέρ του τρίτου σεναρίου θα μπορούσε να θεωρηθεί η τουρκική ανακοίνωση περί απαγόρευσης απόπλου των λέμβων μεταναστών προς τα ελληνικά νησιά, ενδεχομένως ως προσπάθεια να δείξει ότι σέβεται τη συμφωνία Τουρκίας – ΕΕ του 2016 (σημειωτέον ότι το αύριο ο Ερντογάν θα συναντηθεί στις Βρυξέλλες με την ηγεσία της ΕΕ). Από την άλλη πλευρά όμως, το γεγονός ότι η Τουρκία δεν διοχέτευσε τους μετανάστες και στα χερσαία σύνορα της Βουλγαρίας (που είναι επίσης μέλος της ΕΕ) , αλλά μόνο της Ελλάδας, δείχνει ότι η πίεση προς την ΕΕ δεν είναι το μόνο κίνητρο του Τούρκου προέδρου. Το γεγονός ότι ο Ερντογάν αρνήθηκε να συναντηθεί με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, παρά τη σχετική πρόταση του Βούλγαρου πρωθυπουργού Μπορίσοφ, δείχνει ότι η αντιπαράθεση έχει προσλάβει στοιχεία προσωπικής εμμονής για τον Τούρκο πρόεδρο, ίσως σχετιζόμενη με το ελληνικό “βέτο” σε απόφαση του ΝΑΤΟ για στήριξη της Τουρκίας στη Συρία. Επιπλέον, η ένταση των τουρκικών ψυχολογικών επιχειρήσεων με συνεχή κατασκευή fake news περί νεκρών μεταναστών κλπ., θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη επικείμενης επίθεσης.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντεπεξέλθει σε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα: τόσο σε ένα μακροχρόνιο «πόλεμο φθοράς» στα σύνορα του Έβρου, όσο και σε μια ενδεχόμενη πρόκληση επεισοδίου από την Τουρκία που θα κλιμακωθεί σε σύρραξη, μικρής ή μεγάλης κλίμακας. Για την αντιμετώπιση πιθανού «πολέμου φθοράς» στον Έβρο σε βάθος χρόνου απαιτούνται τουλάχιστον:
- Η επέκταση και ενίσχυση του συνοριακού φράχτη ώστε να αποδεσμευθούν πολύτιμες δυνάμεις. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να βοηθήσει η τεχνογνωσία του συμμάχου Ισραήλ
- Η αύξηση του αριθμού των συνοριοφυλάκων με νέες προσλήψεις, ώστε να αποδεσμευθούν στρατιωτικές δυνάμεις
- Η άμεση απόκτηση πρόσθετων τεχνικών μέσων επιτήρησης (drones, πρόσθετες θερμικές κάμερες) και μη θανάσιμου ελέγχου πλήθους (ηχητικές συσκευές, πλαστικές σφαίρες)
- Η καθιέρωση της κράτησης των παράνομα εισερχομένων στην Ελλάδα σε κλειστό προαναχωρησιακό κέντρο της Β. Ελλάδας και της άμεσης απέλασής τους
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα ανωτέρω μέτρα πρέπει να ληφθούν επειγόντως γιατί, παρά το υψηλό ηθικό όλων των εμπλεκομένων και τη διακήρυξη «ο Έβρος δεν πέφτει», η παράταση της κρίσης θα εξαντλήσει το προσωπικό, με συνακόλουθο αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση των στρατιωτικών μονάδων του Έβρου. Η χρηματοδότηση ύψους 700 εκ. Ευρώ που εξήγγειλε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen πρέπει να αξιοποιηθεί άμεσα, ώστε τα ανωτέρω μέτρα να ληφθούν και να αποδώσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας στο στρατιωτικό προσωπικό να επανέλθει στα κύρια καθήκοντά του.
Η επιστροφή του στρατιωτικού προσωπικού στα κύρια καθήκοντά του είναι κρίσιμη διότι (όσο και αν η απόκρουση του λαθρομεταναστευτικού κύματος δημιούργησε εθνική ανάταση) η αποστολή του στρατιωτικού προσωπικού δεν είναι ο έλεγχος άμαχου εχθρικού πλήθους αλλά η προετοιμασία για πόλεμο – ο οποίος μάλιστα, με βάση τη συμπεριφορά της Τουρκίας, δεν είναι καθόλου απίθανος. Σαφώς οι μονάδες προκάλυψης και τα τμήματα της εθνοφυλακής πρέπει να επικουρούν την αστυνομία στην απόκρουση του κατευθυνόμενου λαθρομεταναστευτικού κύματος, αλλά η απόσπαση στρατιωτικού προσωπικού από άλλες, κρίσιμες μονάδες ελιγμού σε καθήκοντα συνοριακής φύλαξης είναι αποδεκτή μόνο ως προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης. Η τυχόν παράταση του μέτρου αυτού θα διαβρώσει την ετοιμότητα του Δ΄ ΣΣ για στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Η ετοιμότητα αυτή είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση του δεύτερου πιθανού σεναρίου που αναφέραμε, δηλαδή πρόκληση επεισοδίου από την Τουρκία που θα κλιμακωθεί σε σύρραξη, μικρής ή μεγάλης κλίμακας. Μάλιστα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο μετάθεσης της τουρκικής στόχευσης στο Αιγαίο, αφού ο Έβρος δεν προσφέρεται ούτε τοπικά ούτε χρονικά. Στη θάλασσα η αναχαίτιση των μεταναστών είναι δυσκολότερη υπόθεση και προσφέρει μεγαλύτερες ευκαιρίες για «στήσιμο» από τουρκικής πλευράς. Μερικές λέμβοι γεμάτες με μετανάστες ή «μετανάστες» κατευθυνόμενες σε ελληνικό νησί (ιδίως σε μικρό ελληνικό νησί) θα μπορούσαν να δώσουν αφορμή για επεισόδιο με πυρά, και στη συνέχεια για αιφνιδιαστική τουρκική αεραπόβαση.
Το σενάριο αυτό είναι βέβαιο ότι έχει απασχολήσει τα ελληνικά επιτελεία και ότι γίνονται οι κατάλληλοι σχεδιασμοί. Ωστόσο, όπως έχουμε παρατηρήσει και παλιότερα, η ασπίδα για τα μικρονήσια του Αιγαίου δεν είναι η ολιγομελής φρουρά τους, αλλά η αξιόπιστη ελληνική απειλή ότι τυχόν τουρκική απόβαση σε αυτά θα αποτελέσει την έναρξη ολοκληρωτικού ελληνοτουρκικού πολέμου. Επομένως η ελληνική πλευρά πρέπει να αυξήσει την ετοιμότητά της για πλήρους κλίμακας ελληνοτουρκική σύρραξη, ώστε να είναι σε θέση να εγγυηθεί αξιόπιστα την ασφάλεια κάθε μεμονωμένου ελληνικού νησιού. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτούνται:
- Η ταχύτερη δυνατή επάνοδος του στρατιωτικού προσωπικού του Δ΄ ΣΣ στα βασικά του καθήκοντα, όπως εξηγήθηκε παραπάνω.
- Η σύντονη προσπάθεια για την αποκατάσταση της διαθεσιμότητας αεροσκαφών, οχημάτων και οπλικών συστημάτων σε όλες τις ΕΔ
- Η ταχεία προμήθεια κρίσιμων πυρομαχικών όπως οι τορπίλες των υποβρυχίων τύπου 214 και η άμεση επαναπιστοποίηση στρατηγικής σημασίας όπλων της ΠΑ
- Η βελτίωση της επάνδρωσης των στρατιωτικών μονάδων με την άμεση προώθηση της πρόσληψης ΟΒΑ και την αύξηση της στρατιωτικής θητείας σε τουλάχιστον 15 μήνες. Ειδικά η αύξηση της στρατιωτικής θητείας θα ήταν ένα μέτρο που θα έδινε, όχι μόνο «ανάσες» στις πιεζόμενες μονάδες, αλλά και μήνυμα αποφασιστικότητας προς την Τουρκία. Και από πολιτική άποψη η στιγμή για την αύξηση της στρατιωτικής θητείας είναι ιδανική, καθώς υπό τις νέες συνθήκες εθνικής ανάτασης και συνειδητοποίησης της τουρκικής απειλής το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση θα ήταν μηδαμινό.
Τα γεγονότα του τελευταίου δεκαημέρου στον Έβρο άλλαξαν την Ελλάδα προς το καλύτερο, όπως αλλάζει πάντα όποιος βρίσκει μέσα του τη δύναμη να αντισταθεί στον εκφοβισμό και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του. Ωστόσο, αυτή ήταν μόνο η αρχή και η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη, καθώς το «παράθυρο ευκαιρίας» για τουρκική ενέργεια στο Αιγαίο μάλλον θα κλείσει με την έναρξη της τουριστικής περιόδου. Χρειάζεται ψυχραιμία και αποφασιστικότητα από όλους. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο Ρ.Τ. Ερντογάν, με τη δημόσια ομολογία του ότι το τουρκικό κράτος διοχετεύει τους μετανάστες προς την Ελλάδα, διέλυσε τις αυταπάτες και των πιο καλοπροαίρετων Ελλήνων για το ρόλο των μεταναστευτικών ρευμάτων. Ο αέρας έχει καθαρίσει: η ελληνική κοινωνία γνωρίζει πια ποιος είναι ο εχθρός και συνειδητοποιεί ότι έχει το δικαίωμα, τις δυνατότητες και την ηγεσία για να αντισταθεί σε αυτόν. Αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος και η μεγαλύτερη παρακαταθήκη για το μέλλον.
