Μπορεί το τελευταίο διάστημα, με αφορμή και μια σειρά δημοσιευμάτων αλλά και δηλώσεων επισήμων, τα φώτα να έχουν στραφεί στην Πολεμική Αεροπορία και στα διάφορα -δυνητικά ακόμη- προγράμματά της, το 2017 όμως αναμένεται να είναι εξίσου κρίσιμο και για πολλά ανοιχτά ζητήματα του Πολεμικού Ναυτικού.
Κύριες μονάδες επιφανείας
Ο -όχι και τόσο κρυφός- πόθος του Π.Ν. δεν είναι άλλος από τα αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων Arleigh Burke. Στην πρώτη σχετική κρούση που είχε γίνει από ελληνικής πλευράς στις αρχές του 2013 είχε ληφθεί ημιεπίσημα η απάντηση ότι το θέμα της αποδέσμευσης των εν λόγω σκαφών για συμμαχικές χώρες θα επανεξεταζόταν από το 2017. Κατά συνέπεια η επόμενη χρονιά θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τις εξελίξεις στο θέμα, με δεδομένο το ότι η πρόθεση του Π.Ν. εξακολουθεί φυσικά να είναι σε ισχύ. Από την άλλη πλευρά, επειδή και το θέμα είναι ειδικής βαρύτητας, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η γενικότερη στάση που θα κρατήσει η νέα πολιτική ηγεσία του αμερικανικού Πενταγώνου, μετά την ανάληψη των καθηκόντων από την Κυβέρνηση Τραμπ.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το Π.Ν. παρακολουθεί με ενδιαφέρον και άλλες δυνητικές περιπτώσεις μεταχειρισμένων κύριων μονάδων επιφανείας, κυρίως από ευρωπαϊκές χώρες, που πιθανότατα θα αρχίσουν να καθίστανται διαθέσιμα το διάστημα 2017-2020 (χωρίς, βέβαια, να είναι και όλα αυτομάτως κατάλληλα για τις ελληνικές ανάγκες). Και αυτό διότι, δεδομένης της υπάρχουσας δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας μας αλλά και της κατάστασης της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας, η έναρξη ενός νέου ναυπηγικού προγράμματος αποκλείεται για τα επόμενα χρόνια. Αν και είναι αρκετά νωρίς για περαιτέρω λεπτομέρειες, υπενθυμίζεται ότι χώρες όπως Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο και Ολλανδία, έχουν εξαγγείλει φιλόδοξα ναυπηγικά προγράμματα που θα ανανεώσουν σε σημαντικό βαθμό τον στόλο των αντιτορπιλικών, φρεγατών και κορβετών τους.
Όσον αφορά τις υπάρχουσες μονάδες, συνεχίζεται η αναζήτηση πόρων για την έναρξη ενός προγράμματος εκσυγχρονισμού των φρεγατών MEKO-200HN, η έκταση του οποίου θα καθοριστεί από το …αποτέλεσμα των αναζητήσεων αυτών. Ως προς τις S, η έλευση μεγάλων ποσοτήτων αμοιβών από τα ΗΑΕ έδωσε σημαντική ανάσα στη διαθεσιμότητα των συγκεκριμένων πλοιών. Ταυτόχρονα συνεχίζεται το πρόγραμμα τροποποίησης των ελικοδρομίων και των υποστέγων τριών εκσυγχρονισμένων S, ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν απροβλημάτιστα τα ελικόπτερα S70 Aegean Hawk. Αυτό το διάστημα, στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη οι σχετικές εργασίες στη Φ/Γ F450 Έλλη, παράλληλα με άλλες εργασίες γενικής συντήρησης/επισκευής. Το Π.Ν. «εκμεταλλεύεται» τα κονδύλια που διαθέτει για την πληρωμή των εργαζομένων των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, ώστε να εκτελούνται εκεί εργασίες συντήρησης και στις υπόλοιπες Φ/Γ S χωρίς πρόσθετες δαπάνες για εργατικά.
Πυραυλάκατοι
Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί ένα ποσοστό 60% του προγράμματος ναυπήγησης των δύο τελευταίων πυραυλακάτων Super Vita. Το πρώτο εξ αυτών προβλέπεται να παραδοθεί στο Π.Ν. στα τέλη του 2017 (ή στις αρχές του 2018), αν και εφόσον οι πληρωμές συνεχιστούν κανονικά και δεν προκύψουν άλλα προβλήματα. Τα δύο αυτά πλοία αναμένεται να αντικαταστήσουν τις τρεις πεπαλαιωμένες πυραυλακάτους τύπου S-148 [1] που διανύουν ήδη την τέταρτη δεκαετία του επιχειρησιακού τους βίου.
Εν τω μεταξύ, στις εν υπηρεσία Super Vita, έχουν ήδη ξεκινήσει η διαδικασίες ώστε τα τρία πρώτα σκάφη του τύπου να μπορούν να αξιοποιήσουν βλήματα MM-40 Exocet της έκδοσης Block-3, αρχής γενομένης από το P67 Ρουσσέν. Θα πρέπει να θεωρείται σίγουρη η πρόθεση του Π.Ν. να αποκτήσει πρόσθετα βλήματα του τύπου, μόλις το επιτρέψουν τα οικονομικά δεδομένα, προκειμένου το σύνολο των Super Vita να μπορεί να επιχειρεί ανά πάσα στιγμή με πλήρη και ομοιογενή φόρτο 8 βλημάτων Exocet Block-3. Πιθανότατα, εξελίξεις σε αυτό το ζήτημα θα δρομολογηθούν με την παράδοση και των δύο προαναφερθέντων σκαφών του προγράμματος. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και με την -επίσης δεδομένα επιθυμητή- απόκτηση βλημάτων RAM της έκδοσης Block-2, αφού έχουν ολοκληρωθεί και οι εργασίες αναβάθμισης του συνόλου των εκτοξευτών Mk.49 στις Super Vita, ώστε να μπορούν τα υποδεχθούν μελλοντικά.
Όσον αφορά τα βλήματα MM-40 Exocet Block-2 που προκύπτουν από τις τρεις αρχικές Super Vita, σχεδιάζεται να καταλήξουν στις εκσυγχρονισμένες πυραυλακάτους P20 Λάσκος, P21 Μπλέσσας και P23 Τρουπάκης, τύπου Combattante-IIIA. Βάσει και του αριθμού των διαθέσιμων βλημάτων, κατά πάσα πιθανότητα τα τρία αυτά σκάφη θα φέρουν 8 βλήματα MM-40 Block-2 έκαστο, στη θέση των 4 ΜΜ-38 που φέρουν σήμερα, κάτι που θα προσδώσει προφανή ποιοτική και ποσοτική αύξηση της μαχητικής τους ικανότητας και της επιχειρησιακής τους αξίας. Το πρόγραμμα αναμένεται να αποδώσει καρπούς εντός του 2017.
Η σημαντικότερη είδηση όμως έχει να κάνει με την επανένταξη στη δύναμη του Στόλου (χωρίς επίσημη τελετή, καθώς ουδέποτε διαγράφηκε επισήμως από τις τάξεις του) του πλήρως επισκευασμένου P22 Μυκόνιος, η οποία έλαβε χώρα στα μέσα Νοεμβρίου 2016. Το πλοίο φέρει μια σειρά συστημάτων νέας κατασκευής [2] αλλά και 4 βλήματα Harpoon με το ανάλογο ΣΔΒ (που εξασφαλίστηκε επίσης από τα ΗΑΕ), στοιχεία που του διαφοροποιούν από τα τρία προαναφερθέντα πλοία της ίδιας κλάσης. Υπενθυμίζεται ότι με Harpoon (στη θέση των Penguin αυτή τη φορά) εφοδιάζονται και οι 5 Comabattante-IIIB. Ήδη τα P29 Σταράκης και P26 Ντεγιάννης είναι πλήρως επιχειρησιακά με τη νέα τους διαμόρφωση, ενός οι σχετικές εργασίες ολοκληρώνονται σε ένα τρίτο σκάφος του τύπου για να ακολουθήσουν εντός του 2017 και τα υπόλοιπα δύο. Μόλις αποσυρθεί και το P75 Μαριδάκης (μοναδικό εναπομείναν S-148 με Harpoon) θα αποδεσμευτούν 4 πρόσθετα πολύτιμα Harpoon, επιτρέποντας έτσι και στα 5 σκάφη τύπου Combattante-IIIB να επιχειρούν με πλήρη φόρτο τεσσάρων βλημάτων του τύπου.
Τέλος, αν και τα εν λόγω 5 πλοία δεν έχουν εκσυγχρονιστεί, η υποστηριξιμότητά τους διασφαλίζεται από ένα ικανοποιητικό απόθεμα ανταλλακτικών που έχει προκύψει από τον παροπλισμό των τριών πρώτων S-148 και την αντικατάσταση του παλαιού ηλεκτρονικού εξοπλισμού των Combattante-IIIA κατά τον εκσυγχρονισμό τους. Απόθεμα το οποίο αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με την απόσυρση των τελευταίων S-148. Εξάλλου, ήδη το Π.Ν. υλοποιεί ένα πρόγραμμα αξιοποίησης κινητήρων MTU που διέθετε σε απόθεση, προς όφελος των σκαφών Combattante-IIIA/B. Παρά την παλαιότητα των τελευταίων και τη γενικότερα δύσκολη κατάσταση λοιπόν, στα τέλη του 2017-αρχές 2018 (με την παράδοση και των δύο τελευταίων Super Vita) οι συνολικές επιχειρησιακές δυνατότητες της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών θα είναι σημαντικά αυξημένες συγκριτικά με το πρόσφατο παρελθόν.
Υποβρύχια
Προς ολοκλήρωση βαίνουν οι θαλάσσιες δοκιμές αποδοχής (SAT) του S123 Κατσώνης, του νεότερου Type-214HN του Π.Ν. Ήδη το υποβρύχιο έχει εκτελέσει με επιτυχία δοκιμές μέγιστου βάθους κατάδυσης, ενώ έχει από καιρό ολοκληρωθεί και η εγκατάσταση ορισμένων υποσυστημάτων που εκκρεμούσαν ώστε να συμπληρωθεί ο εξοπλισμός αποστολής του. Ήδη το σκάφος μετέχει κανονικά σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Π.Ν., ενώ η πλήρης ένταξή του στον Στόλο θα λάβει χώρα και τυπικά εντός του πρώτου τριμήνου του 2017, με την εκτέλεση ορισμένων πρόσθετων δοκιμών οπλικών συστημάτων που απομένουν.
Ως προς τη σημαντικότερη εκκρεμότητα σε σχέση με τον υποβρυχιακό στόλο του Π.Ν. πάντως, αυτή της απόκτησης νέων τορπιλών βαρέως τύπου, το τελευταίο διάστημα το θέμα δείχνει να ανακινείται. Από πλευράς φυσικής Ηγεσίας του Κλάδου, το ζήτημα ουδέποτε έπαψε να βρίσκεται σε απόλυτη προτεραιότητα, αλλά πλέον φαίνεται πως υπάρχει αντίστοιχη διάθεση ώστε να προωθηθεί και από πλευράς πολιτικής Ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ. Κατά συνέπεια, εντός του 2017, πιθανότατα θα υπάρξουν εξελίξεις και ως προς αυτό το μέτωπο.
Σχετικά με το 5o και 6o Type-214HN, όλα θα κριθούν από την έκβαση της δικαστικής διαμάχης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη αυτό το διάστημα. Από το Π.Ν. πάντως, εξακολουθούν να τονίζουν ότι η ναυπήγηση των υποβρυχίων αυτών συνεχίζει να είναι εντός των βασικών επιδιώξεών τους, αλλά και εντός των δυνατοτήτων τους βάσει και της εμπειρίας που αποκτήθηκε από την ολοκλήρωση των S121 Πιπίνος, S122 Ματρώζος, S123 Kατσώνης και του εκσυγχρονισμένου S118 Ωκεανός.
ΑΦΝΣ
Μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2017 σχεδιάζεται να έχει επανέλθει σε υπηρεσία και το P-3B Orion της λεγόμενης «ενδιάμεσης λύσης», ενώ εντός του ίδιου έτους προβλέπεται και η ένταξη του επόμενου αεροσκάφους που πιθανότατα θα είναι και το πρώτο πλήρως εκσυγχρονισμένο. Παράλληλα με τις εξελίξεις αυτές, αναμένονται και οι διαδικασίες μετασχηματισμού της Διοίκησης Ελικοπτέρων Ναυτικού σε Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού, ούτως ώστε τα ΑΦΝΣ να περιέλθουν υπό τον πλήρη έλεγχο του Π.Ν. σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Για το περιβόητο πρόγραμμα των P-3 η πρόθεση είναι το τελικό κόστος να συγκρατηθεί σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα από το προβλεφθέν μέγιστο δυνητικό των 500 εκατομμυρίων. Παρ’ όλα αυτά το Π.Ν. εξακολουθεί να επιθυμεί τα εκσυγχρονισμένα αεροσκάφη να διαθέτουν όσο το δυνατόν ευρύτερες επιχειρησιακές δυνατότητες [3]. Γι’ αυτό και εξετάζει κάθε πιθανή πηγή από την οποία θα μπορούσαν να αντληθούν χρήσιμα απάρτια για τη συμπλήρωση του εξοπλισμού αποστολής τους, αν και προς το παρόν δεν γίνεται να εισέλθουμε σε περισσότερες λεπτομέρειες. Στην εν εξελίξει προσπάθεια αυτή πάντως, οφείλεται πιθανότατα και η σχεδόν παντελής –και, εκ πρώτης όψεως, περίεργη ίσως- έλλειψη επίσημης ενημέρωσης σχετικά με τη σύνθεση του τελικού πακέτου του εξοπλισμού αποστολής των εν λόγω ΑΦΝΣ. Υπενθυμίζεται ότι στις 9 Δεκεμβρίου 2016 μεγάλη ξένη εταιρεία πραγματοποίησε παρουσίαση των προϊόντων που προσφέρει για τον τομέα ΑΦΝΣ, ειδικά για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των ελληνικών P-3B.
Παρά τις διάφορες περί του αντιθέτου απόψεις που κυκλοφορούν κατά καιρούς, η επιχειρησιακή χρησιμότητα πλήρως εξοπλισμένων ΑΦΝΣ είναι δεδομένη και στο περιβάλλον του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων και των αποστολών ASW (βλ. «Ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις στο Αιγαίο με χρήση ηχοσημαντήρων»). Αυτός –και όχι κάποια ύποπτη συνδιαλλαγή- είναι και ο λόγος που το Π.Ν. στηρίζει ένθερμα το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των P-3 (επιθυμώντας πάγια να αποδώσει 5 αεροσκάφη συνολικά) στηρίζοντας πολλά σε αυτά για την επαύξηση των δυνατοτήτων σύνθεσης εικόνας τακτικής κατάστασης -που δεν περιορίζεται μόνο σε ικανότητες ναυτικής επιτήρησης. Σχετικό με αυτό είναι και το δυνητικό ενδιαφέρον του Κλάδου για ένα πιθανό μελλοντικό διακλαδικό πρόγραμμα απόκτησης Μη-Επανδρωμένων Αεροχημάτων μεγάλης εμβέλειας. Όσο και αν ορισμένοι θεωρούν τα τελευταία ως δυνητικό υποκατάστατο των ΑΦΝΣ (ιδίως σε αποστολές επιτήρησης), η διεθνής τάση δείχνει ότι ένας συνδυασμός των δύο μέσων είναι ο πλέον κατάλληλος για χρήστες που επιζητούν ναυτική επιτήρηση για παρατεταμένα διαστήματα ή/και για μεγάλες αποστάσεις.
Σημειώσεις:
[1] Μια δική μας πρόταση για την καλύτερη δυνατή «αξιοποίηση» των σκαφών αυτών θα ήταν η διερεύνηση της δυνατότητας παραχώρησής τους (είτε για επιχειρησιακή χρήση, είτε για προσπορισμό ανταλλακτικών) στο Αιγυπτιακό Ναυτικό στο πλαίσιο μια συμφωνίας ανταλλαγής τους με τα δύο Ν/ΘΗ κλάσης Osprey που διαθέτει το τελευταίο. Δεδομένων των άριστων σχέσεων των δύο πλευρών, μια τέτοια πιθανότητα θα μπορούσε αν μη τι άλλο να εξεταστεί. Τυχόν ευόδωσή της θα επέφερε σημαντική ενίσχυση στη Διοίκηση Ναρκοπολέμου η οποία στερείται επαρκούς αριθμού πλοίων για την εκπλήρωση της κρίσιμης αποστολής της. Η συγκεκριμένη Διοίκηση επιθυμούσε διακαώς 2-4 επιπλέον πλοία ναρκοπολέμου για να συμπληρωθούν τα 4 υπάρχοντα Hunt και Osprey, αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες κάτι τέτοιο είναι μάλλον ανέφικτο να υλοποιηθεί με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, πέραν μιας δωρεάς.
[2] Πρόκειται κυρίως για συστήματα επικοινωνιών και ναυτιλίας που αντικατέστησαν τα προηγούμενα, τα οποία είτε καταστράφηκαν από την πυρκαγιά που είχε πλήξει το σκάφος, είτε αφαιρέθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για προσπορισμό ανταλλακτικών για τις υπόλοιπες εκσυγχρονισμένες Combattante-IIIA, πριν δρομολογηθεί οριστικά η επισκευή του P22 Μυκόνιος.
[3] Στο πλαίσιο αυτό θα ήταν κάτι παραπάνω από καλοδεχούμενη η εξέταση του προγράμματος αναβάθμισης Series 3.5 για τους αεροκινητήρες Τ56 των P-3 (αλλά και των C-130 της Π.Α.). Οι αναβαθμισμένοι κινητήρες Τ56 επιφέρουν προφανή επιχειρησιακά και οικονομικά οφέλη, καθώς προσφέρουν 10% μικρότερη κατανάλωση καυσίμου, περίπου 9,5% αύξηση της εμβέλειας του αεροσκάφους και 22% αύξηση της αξιοπιστίας του κινητήρα, η διάρκεια ζωής του οποίου παρατείνεται έτσι έως το 2040 τουλάχιστον. Δεδομένης και της ιδιότητας της ΕΑΒ ως περιφερειακό επισκευαστικό κέντρο για του Τ56, θα προέκυπταν πρόσθετα οφέλη από την υιοθέτηση του προγράμματος για τα ελληνικά (και όχι μόνο) P-3 & C-130.
