Επιστολή προθέσεως (Letter of Intent-LOI) με την οποία η Ελλάδα εκφράζει την επιθυμία της να προχωρήσει στην αγορά δύο φρεγατών τύπου Belh@rra από την Group Naval υπογράφηκε χθες στο Παρίσι, κατά τη συνάντηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλου με τη Γαλλίδα ομόλογό του Florence Parly. Στην επιστολή γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στις φρεγάτες που έχει ήδη παραγγείλει το γαλλικό πολεμικό ναυτικό, ενώ διευκρινίζεται ότι η LOI δεν δεσμεύει νομικά ή οικονομικά την Ελλάδα και τη Γαλλία.
Η βασική χρησιμότητα της επιστολής (LOI) αφορά τον τομέα της χρηματοδότησης του προγράμματος, καθώς η επίσημη έκφραση ελληνικής πρόθεσης προμήθειας επιτρέπει την αναζήτηση χρηματοδότησης με εγγύηση του γαλλικού δημοσίου για την κάλυψη του κόστους της προμήθειας. Η προσφερόμενη τιμή μονάδας των φρεγατών ανέρχεται στα 700 εκ. Ευρώ (1,4 δισ. Ευρώ για 2 πλοία), ενώ με την προσθήκη των οπλικών συστημάτων το κόστος των δύο πλοίων αναμένεται να ανέλθει σε 2-2,4 δισ. Ευρώ.
Τα χαρακτηριστικά του πλοίου, στην παρούσα διαμόρφωση του γαλλικού πολεμικού ναυτικού που προσφέρεται στο ΠΝ, περιλαμβάνουν ραντάρ Thales SeaFire, σόναρ CAPTAS-4, πυροβόλο Oto Melara 76mm, 2 πυροβόλα των 20 mm σε τηλεχειριζόμενους σταθμούς, 8 πυραύλους επιφανείας – επιφανείας Exocet MM-40 Block 3, διπλό εκτοξευτή Sylver A50 8 θέσεων (συνολικά 16 θέσεις) για Α/Α βλήματα Aster 15/30 και 2 τορπιλοσωλήνες για τορπίλες MU90. Οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τη διαμόρφωση των φρεγατών και τον τρόπο χρηματοδότησης αναμένεται να συνεχιστούν ως τον Ιανουάριο, που φέρεται ως χρονικό ορόσημο για την υπογραφή σύμβασης.
Ανεξαρτήτως όμως της τελικής διαμόρφωσης των οπλικών συστημάτων του πλοίου και της επιχειρησιακής του αξίας (με την επιφύλαξη ότι η σχεδίαση δεν έχει ακόμη ναυπηγηθεί), η παραγγελία των φρεγατών Belh@rra φαίνεται να διαμορφώνεται ως “ταφόπλακα” για το Πολεμικό Ναυτικό. Υπενθυμίζουμε ότι ο Στόλος διαθέτει σήμερα 4 φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ με μέσο όρο ηλικίας άνω της εικοσαετίας (για τις οποίες ακόμα εκκρεμεί το απαιτούμενο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής – ΕΜΖ), και 9 φρεγάτες τύπου S με μέσο όρο ηλικίας περί τα 40 έτη, εκ των οποίων οι 6 έχουν υποστεί εκσυγχρονισμό ορισμένων συστημάτων και οι 3 κανέναν εκσυγχρονισμό. Το κόστος των 2-2,4 δις Ευρώ για 2 μόλις φρεγάτες Belh@rra συνεπάγεται με μαθηματική ακρίβεια την αδυναμία αντικατάστασης των παλαιών φρεγατών σε αναλογία 1:1, και επομένως τη δραματική συρρίκνωση του Στόλου.
Είναι σαφές ότι η απ’ ευθείας διαπραγμάτευση με τη Γαλλία, αντί του διεθνούς διαγωνισμού (που θα έπρεπε να περιλαμβάνει ως όρο τη ναυπήγηση των πλοίων στην Ελλάδα), γίνεται για πολιτικούς και όχι για επιχειρησιακούς ή χρηματοδοτικούς λόγους. Στη διεθνή αγορά υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις που θα μπορούσαν να καλύψουν τις απαιτήσεις του ΠΝ φθηνότερα, ώστε το ίδιο κονδύλι να επιτρέπει την απόκτηση περισσότερων ή ικανότερων πλοίων. Ενδεικτικά:
- Η φρεγάτα κλάσης Pohjanmaa του Φινλανδικού Ναυτικού θα έχει εκτόπισμα 3.900t, ηλεκτρική πρόωση, ραντάρ AESA Sea Giraffe 4AFF με 4 φασικές διατάξεις και 32 Κ/Β ESSM, διπλάσια των Κ/Β της γαλλικής διαμόρφωσης της Belh@rra. Με κόστος μονάδας 325 εκατ. Ευρώ, 2 δισ. Ευρώ επαρκούν για 6 πλοία.
- Η κορβέτα (στην πραγματικότητα φρεγάτα) κλάσης Doha του Ναυτικού του Κατάρ, ναυπήγησης Fincantieri, θα έχει εκτόπισμα 3.250t, ραντάρ AESA Kronos MFRA, 16 αντιβαλλιστικά Κ/Β Aster Block 1NT και CIWS RAM. Το κόστος μονάδας με οπλικά συστήματα και υποστήριξη 15 ετών ανέρχεται σε 650 εκ. δολλάρια (600 εκ. Ευρώ), ήτοι με 2,4 δις Ευρώ αγοράζονται 4 πλοία.
- Το Multi-Mission Surface Combatant (MMSC) της Lockheed Martin θα διαθέτει 32 Κ/Β ESSM και CIWS SeaRAM. Κατά πληροφορίες, προσφέρεται εξ ολοκλήρου η ναυπήγηση των 4 μονάδων στην Ελλάδα, η οποία οπωσδήποτε πρέπει να αποτελεί απαράβατο όρο για την προμήθεια οποιασδήποτε φρεγάτας του ΠΝ.
- Το 2020 αναμένεται η επιλογή αναδόχου για το πρόγραμμα FFG(X), που θα αποδώσει πλοίο με VLS Mk41 32 θέσεων βολής, ραντάρ AESA EASR, 8 NSM, RAM, VDS SQS-62, ESM/ECM SLQ-32(V)6, CEC και MQ-8C Fire Scout. Κόστος μονάδας: $0,8-1 δισ., ενώ η προμήθεια χρηματοδοτείται μέσω προγράμματος FMS. Ως προς τη χρηματοδότηση επισημαίνεται επίσης ότι, ανεξαρτήτως πλοίου, τα οπλικά συστήματα προέλευσης ΗΠΑ (βλήματα SM-2, ESSM, Harpoon/NSM, VL ASROC, συστήματα VLS Mk41 και RAM, τορπίλες Mk46 και πυροβόλα Mk45) μπορούν να αποκτηθούν μέσω προγράμματος FMS, ώστε να απαιτείται χρηματοδότηση μόνο της ναυπήγησης και της ολοκλήρωσης των συστημάτων.
- Τέλος, η Αίγυπτος θα αποκτήσει φρεγάτες MEKO A-200 μέσω χρηματοδότησης της Euler Hermes, με αποτέλεσμα να ματαιώσει την άσκηση προαίρεσης για 2 κορβέτες Gowind, καθώς η Naval Group απέτυχε να εξεύρει χρηματοδότηση. Στην περίπτωσή μας, εξαντλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδότησης;
Εκτός του κόστους της παραγγελίας και τη μη ναυπήγησης των πλοίων στην Ελλάδα, κρίσιμο είναι και το πρόβλημα του χρόνου: η παράδοση των 2 φρεγατών Belh@rra στην Ελλάδα (αν δεν εμφανιστούν προβλήματα όπως συνήθως συμβαίνει σε νέες σχεδιάσεις) αναμένεται το 2024-2025. Η πενταετία που θα έχει παρέλθει ως τότε είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τα συμφέροντα του Ελληνισμού, ιδίως για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Αν. Μεσογείου που διεκδικεί επιθετικά η Τουρκία. Το Πολεμικό Ναυτικό χρειάζεται άμεση ενίσχυση για να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις. Η Γαλλία θα μπορούσε ίσως στο πλαίσιο της συμφωνίας να προσφέρει “ενδιάμεσες λύσεις” με την παραχώρηση των παλαιών αντιτορπιλικών Α/Α άμυνας Jean Bart και Cassard, ή κάποιας από τις υπηρετούσες φρεγάτες τύπου FREMM. Ωστόσο, αν αληθεύει η πληροφορία ότι από πλευράς ΗΠΑ έχουν προσφερθεί 2 αντιτορπιλικά κλάσης Arleigh Burke, είναι σαφές ότι η λύση αυτή είναι ιδανική, και η ελληνική πλευρά οφείλει να εκμεταλλευτεί άμεσα την ευκαιρία, εγκαταλείποντας τις όποιες επιφυλάξεις της.
Καταλήγοντας επισημαίνουμε τα εξής:
1. Είναι απολύτως κατανοητό ότι, μετά από εξοπλιστική “ανομβρία” πολλών ετών, οποιαδήποτε εξαγγελία αγοράς οπλικού συστήματος γίνεται δεκτή (τουλάχιστον από όσους ενδιαφέρονται ακόμα για την εθνική άμυνα) ως “μάννα εξ ουρανού” – πολύ περισσότερο όταν ο αντίπαλος εξοπλίζεται συνεχώς, προβαίνει σε επιθετικές κινήσεις (γεώτρηση στο τεμάχιο 7 της κυπριακής ΑΟΖ) και η “στιγμή της αλήθειας” φαίνεται να πλησιάζει. Ωστόσο, ακριβώς σε τέτοιες στιγμές χρειάζεται καθαρό μυαλό και μεθοδική, αθόρυβη δουλειά – όχι σπασμωδικές κινήσεις. Η αφιέρωση των λίγων διαθέσιμων κονδυλίων σε ελάχιστους πανάκριβους “λευκούς ελέφαντες” που θα παραδοθούν σε βάθος πενταετίας (είτε αυτοί είναι 2 φρεγάτες Belh@rra είτε π.χ. λίγα F-35) συνεπάγεται την απαξίωση όλου του υπόλοιπου αμυντικού μηχανισμού της χώρας και είναι η ασφαλέστερη οδός προς την ήττα.
2. Είναι επίσης κατανοητό ότι η αγορά φρεγατών από τη Γαλλία εμφανίζεται ως ένα “γραμμάτιο” προς αποπληρωμή λόγω της διπλωματικής της υποστήριξης, τόσο σε παλαιότερες περιόδους όσο και πρόσφατα σε σχέση με την κυπριακή ΑΟΖ. Ωστόσο, το “αντίτιμο” που καταβάλλει η Ελλάδα για την όποια διπλωματική υποστήριξη δεν μπορεί να είναι τόσο υψηλό, ώστε να αποδιαρθρώνεται ο ίδιος ο αμυντικός της μηχανισμός για να το χρηματοδοτήσει. Γιατί η διπλωματική υποστήριξη είναι μεν επιθυμητή, αλλά αβέβαιη και εφήμερη, όπως έδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα στη Συρία. “Το πουγκί μας και το σπαθί μας” είναι πάντοτε η βασική εγγύηση της ασφάλειας της χώρας.
Δεδομένου ότι η υπογραφείσα “επιστολή προθέσεως” δεν δεσμεύει την Ελλάδα να προβεί στην παραγγελία των φρεγατών Belh@rra, η πολιτική ηγεσία έχει ακόμα περιθώριο να αποφύγει ένα σοβαρότατο λάθος. Ελπίζουμε να το αξιοποιήσει.
