Σύμφωνα με πληροφορίες που εκπορεύονται από την Τουρκία, το πρώτο υποβρύχιο Type 214TN κλάσης REİS θα παραδοθεί το 2023, δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια από την υπογραφή του προγράμματος NTSP (New Type Submarine Project) για την κατασκευή έξι υποβρυχίων με σύστημα αναερόβιας πρόωσης Type 214TN στα κρατικά ναυπηγεία Gölcük. Για τους αναγνώστες της e-Amyna αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς είχαν ενημερωθεί για τον εκτροχιασμό του τουρκικού προγράμματος από τον Απρίλιο του 2014. Τότε, είχαμε προβλέψει πως το πρώτο τουρκικό υποβρύχιο δεν πρόκειται να παραδοθεί αυτήν τη δεκαετία. Τελικά, φαίνεται πως η εκτροπή είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι περιμέναμε.
Ιστορικό του προγράμματος
- Δεκέμβριος 2006: Αρχική πρόσκληση για υποβολή προσφοράς για την κατασκευή έξι υποβρυχίων με σύστημα αναερόβιας πρόωσης, η οποία αναθεωρήθηκε τον Ιούλιο του 2007.
- Νοέμβριος 2007: Κατατίθενται προσφορές από τη γαλλική DCNS (Scorpene), τη γερμανική HDW/MFI Business Partnership (Type 214) και την ισπανική NAVANTIA S.A. (S-80A).
- Αύγουστος 2008: Επιλέγεται η γερμανική εταιρεία και ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμβολαίου.
- Ιούλιος 2009: Υπογράφεται συμφωνία μεταξύ της HDW (Howaldtswerke-Deutsche Werft GmbH) και του Τουρκικού Υπουργείου Άμυνας για την κατασκευή έξι υποβρυχίων Type 214TN στα ναυπηγεία Gölcük. Σύμφωνα με δηλώσεις τού τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας Vecdi Gönül, η εγχώρια εργοστασιακή συμμετοχή στο εν λόγω πρόγραμμα θα αγγίξει το 80% του συνολικού ποσού, καθώς όλα τα ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα θα είναι τουρκικής παραγωγής. Το κόστος του προγράμματος υπολογίζεται αρχικά στα $3,5 δις (€2,5 δις).
- Ιανουάριος 2011: Μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, οι οποίες απειλούν να τινάξουν στον αέρα τη συμφωνία, η Τουρκική Υπηρεσία Εξωτερικού Εμπορίου συνάπτει δάνειο ύψους $2,9 δις (€2,2 δις) με τις γερμανικές τράπεζες Bayerische Landesbank και WestLB, καθιστώντας δυνατή η χρηματοδότηση του προγράμματος.
- Μάρτιος 2011: Δημοσίευμα της εφημερίδας Today’s Zaman, της 26ης Μαρτίου 2011, αποκαλύπτει πως το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας της Τουρκίας είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις του στη συμφωνία λόγω του πολύ υψηλού επιτοκίου με το οποίο το τουρκικό κράτος θα δανειζόταν για να πληρώσει την αγορά των υποβρυχίων. Τελικά, μετά από διαβουλεύσεις, το υπουργείο επείσθη να συμφωνήσει και το πρόγραμμα προχώρησε. Στρατιωτικός αναλυτής που μιλά στην τούρκικη εφημερίδα επισημαίνει ότι στο συγκεκριμένο πρόγραμμα υπάρχουν κι άλλα έξοδα τα οποία δεν έχουν συμπεριληφθεί. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται η επιβάρυνση του πληθωρισμού, η επιβάρυνση από το υψηλό επιτόκιο με το οποίο το τουρκικό κράτος δανείστηκε για να πληρώσει την αγορά των υποβρυχίων, καθώς και το κόστος ναυπήγησης των υποβρυχίων στα ναυπηγεία Gölcük της Τουρκίας. Σύμφωνα με τον αναλυτή, το επιπλέον κόστος φτάνει τα 1 δις ευρώ ανεβάζοντας το συνολικό κόστος του προγράμματος στα 3,5 δις ευρώ. Με βάση αυτή την εκτίμηση το κόστος του κάθε υποβρυχίου μπορεί να φτάσει τα 600 εκατ. ευρώ, δίχως να υπολογίζεται το κόστος ανάπτυξης και παραγωγής όλων των τουρκικής προέλευσης συστημάτων και αισθητήρων που θα ενσωματωθούν σε αυτά.
- Ιούλιος 2011: Ενεργοποιείται η συμφωνία. Σύμφωνα με την TKMS (ThyssenKrupp Marine Systems) το ύψος της ανέρχεται σε $2,9 δις (€2,2 δις) και αφορά μόνο στα προσυναρμολογημένα δομικά και μηχανολογικά μέρη, καθώς και στα διαβαθμισμένα στοιχεία, όπως οι κυψέλες καυσίμου και το σύστημα πρόωσης.
- Νοέμβριος 2014: Τα χρόνια περνούν και το τουρκικό πρόγραμμα δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Τούρκοι αξιωματούχοι παραδέχονται για πρώτη φορά την εκτροπή του προγράμματος, καθώς και την ύπαρξη διαφορών και κωλυμάτων «τεχνικής φύσεως» με τους Γερμανούς εταίρους του προγράμματος συμπαραγωγής, για την επίλυση των οποίων καταβάλλονται προσπάθειες.
- Φεβρουάριος 2015: Τα γερμανικά ναυπηγεία ThyssenKrupp δέχονται να καταβάλλουν αποζημίωση ύψους €2 εκατ. λόγω της καθυστέρησης έναρξης του προγράμματος ναυπήγησης των υποβρυχίων Type 214TN. Σύμφωνα με αποκαλυπτικό δημοσίευμα της Hürriyet, οι πραγματικοί λόγοι πίσω από την καθυστέρηση δεν είναι άλλοι από κωλύματα τεχνικής φύσεως τα οποία άπτονται της ολοκλήρωσης του τουρκικής προέλευσης λογισμικού, καθώς και των συστημάτων/υποσυστημάτων και αισθητήρων που θα ενσωματωθούν στα υποβρύχια κλάσης REİS. Νωρίτερα, η τουρκική ιστοσελίδα ναυτικών θεμάτων turkishnavy.net έκανε μια προσπάθεια να σώσει τα προσχήματα με άρθρο της στο οποίο «αποκάλυπτε» πως οι τεχνικοί λόγοι πίσω από την καθυστέρηση ναυπήγησης των τουρκικών υποβρυχίων αφορούσαν στα «γνωστά» προβλήματα ευστάθειας των Type 214, όπως αυτά που αντιμετώπισε το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό με το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ. Μας ενημέρωναν μάλιστα πως «αν και η λύση που έδωσε η TKMS στο πρόβλημα ευστάθειας ήταν η προσθήκη βαρών σε συγκεκριμένα μέρη του υποβρυχίου (λύση η οποία και εφαρμόστηκε στα υποβρύχια του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού), το Ναυτικό της Τουρκίας δεν ικανοποιήθηκε και επέλεξε τη μετακίνηση του κέντρου βάρους του υποβρυχίου αυξάνοντας το μήκος του». Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, αυτή η εξέλιξη (καθώς και η μεγάλη καθυστέρηση του προγράμματος ως απότοκή της) αποτελούσε απόδειξη πως «το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό εργάζεται σοβαρά στη σχεδίαση υποβρυχίων και στην αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων προκύπτουν σχετικά με αυτά». Με τα μέχρι τώρα δημοσιοποιηθέντα στοιχεία το μήκος των Υ/Β κλάσης REİS θα είναι 66,3m και το πλήρες εκτόπισμα επιφανείας/κατάδυσης 1.850/2.023t, έναντι 65,3m και 1.688/1.858t αντίστοιχα, των ελληνικών κλάσης ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ.
- Οκτώβριος 2015: Ξεκινά η κατασκευή του πρώτου υποβρυχίου της κλάσης.
- Φεβρουάριος 2016: Οι εισαγγελικές αρχές της Βρέμης ξεκινούν έρευνα εναντίον των υπευθύνων της γερμανικής εταιρίας Atlas Elektronik, για πιθανές δωροδοκίες Τούρκων αξιωματούχων, στο πλαίσιο των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί για τα υποβρύχια Type 214.
Το νέο χρονοδιάγραμμα
Το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων του τουρκικού προγράμματος ορίζει τα εξής: κατασκευή του πρώτου υποβρυχίου εντός 40 μήνων, δοκιμές εν όρμω (HAT) διάρκειας 9 μηνών και δοκιμές εν πλω (SAT) διάρκειας 11 μηνών – σύμφωνα μ’ αυτό, λοιπόν, το πρώτο υποβρύχιο της κλάσης θα έπρεπε να παραδοθεί στα τέλη του 2020 και το τελευταίο το 2025. Τα νέα δεδομένα, όμως, μεταθέτουν την παράδοση του πρώτου υποβρυχίου στο 2023 και του τελευταίου στο 2028! Θεωρείται πλέον δεδομένο πως η πορεία ολοκλήρωσης των τουρκικών συστημάτων δε βαίνει διόλου ομαλά – πιθανότατα, το σημαντικότερο πρόβλημα έγκειται στην αδυναμία ενσωμάτωσης του τουρκικού λογισμικού στο Σύστημα Διαχείρισης Μάχης ISUS-90-72 της γερμανικής εταιρείας Atlas Electronic.
Διοίκηση Υποβρυχίων: Διευρύνοντας την ελληνική υπεροχή
Στα τέλη του περασμένου Μαρτίου εντάχθηκε στη δύναμη του Στόλου και το τρίτο κατά σειρά υποβρύχιο Type 214, S-122 ΜΑΤΡΩΖΟΣ, ενώ τον Ιούνιο είναι προγραμματισμένο να καθελκυστεί και το τέταρτο υποβρύχιο του ελληνικού ναυπηγικού προγράμματος και να ξεκινήσει τις θαλάσσιες δοκιμές του. Αν όλα πάνε καλά, το S-123 ΚΑΤΣΩΝΗΣ θα ενταχθεί στο Στόλο στα τέλη του χρόνου. Κατά πως δείχνουν οι εξελίξεις στα προγράμματα υποβρυχίων με σύστημα αναερόβιας πρόωσης (AIP) Ελλάδας-Τουρκίας, για την επόμενη επταετία στους βυθούς του Αιγαίου και της ΝΑ Μεσογείου θα επιχειρούν μόνο ελληνικά υποβρύχια AIP (πέντε έναντι κανενός τουρκικού). Μάλιστα, έχοντας ήδη από το 2011 επιχειρησιακό τον ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗ, η Διοίκηση Υποβρυχίων μεταλαμπαδεύει άμεσα την συσσωρευμένη εμπειρία του στα πληρώματα και των υπολοίπων υποβρυχίων AIP, δίνοντας πλέον έμφαση στην ανάπτυξη πολύπλοκων επιχειρησιακών τακτικών σεναρίων. Ένα μικρό δείγμα αυτών των τακτικών, καθώς και των μεγάλων δυνατοτήτων των ελληνικών υποβρυχίων AIP φάνηκε και στην πρόσφατη διασυμμαχική άσκηση Dynamic Manta 2016, κατά τη διάρκεια της οποίας το S-121 ΠΙΠΙΝΟΣ απέσπασε διθυραμβικά σχόλια, ιδιαίτερα από τους Βρετανούς αξιωματικούς του υπερσύγχρονου πυρηνοκίνητου υποβρυχίου HMS AMBUSH που προσπάθησαν να το αντιμετωπίσουν και στους οποίους θα μείνει… αξέχαστο.
Είναι ώρα λοιπόν το ΠΝ να ολοκληρώσει την τεράστια επένδυση που έκανε πάνω στα κορυφαία συμβατικά υποβρύχια που διαθέτει ναυτική δύναμη του ΝΑΤΟ, τα κορυφαία από άποψη τεχνολογίας και επιδόσεων οπλικά του συστήματα, προχωρώντας στην απόκτηση σύγχρονων τορπιλών βαρέως τύπου, οι επιδόσεις του ερευνητή των οποίων, σε συνδυασμό μ’ εκείνες των συστημάτων σόναρ CSU 90 και FAS 3-1 και του συστήματος μάχης ISUS 90-15 των υποβρυχίων κλάσης ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ, εγγυώνται την υπεροχή τους έναντι των τεχνολογικών αντιμέτρων που βρίσκονται σήμερα σε υπηρεσία στο Αιγαίο, καθώς και τυχόν αναβαθμισμένων εκδόσεών τους, πολλαπλασιάζοντας τόσο τη φονικότητα, όσο και την επιβιωσιμότητα των ελληνικών υποβρυχίων.
