Σημαντικές λεπτομέρειες για το επίπεδο στρατιωτικής συνεργασίας Τουρκίας-Αλβανίας παρέχει δημοσίευμα του ιστότοπου Shqiptarja.com, το οποίο απροκάλυπτα κάνει λόγο για έμπρακτη στήριξη των Τιράνων από την Άγκυρα στη διαμάχη τους με την Αθήνα, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «δεδομένου ότι η Ελλάδα, μέσω των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και Άμυνας Πάνου Καμμένου έχει απειλήσει ανοιχτά την Αλβανία, προβάλλοντας την στρατιωτική και οικονομική της υπεροχή, η Τουρκία στηρίζει τον αλβανικό στρατό με παροχή εξοπλισμού, εκπαίδευσης και τεχνικής βοήθειας».
Το δημοσίευμα βασίζεται σε πηγές του Υπουργείου Άμυνας της Αλβανίας που κρίνουν σκόπιμη αυτή την περιόδο την υπενθύμιση της υφιστάμενης συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών. Η εν λόγω συμφωνία υπεγράφη τον Απρίλιο του 2016 από τον τέως πρέσβη της Αλβανίας στην Άγκυρα Genc Mucaj και τον Συνταγματάρχη Bedirhan Koç του Υφυπουργείου Αμυντικών Βιομηχανιών (SSM) της Τουρκίας, πιθανότατα μετά την επίσκεψη τoυ Αρχηγού των Χερσαίων Δυνάμεων της Τουρκίας, Στρατηγού Salih Zeki Çolak στις 5 Απριλίου στα Τίρανα.
Η διμερής συμφωνία έχει χρονική ισχύ πέντε ετών και προβλέπει μεταξύ άλλων την παροχή χρηματοδοτικής ενίσχυσης για την προμήθεια επιλεγμένου στρατιωτικού υλικού μέσα από κατάλογο τουρκικών αμυντικών εταιρειών που έχει συντάξει το SSM. Με βάση τους όρους της συμφωνίας, το υπουργείο Άμυνας της Αλβανίας αποστέλει λίστα με τα υπό προμήθεια στρατιωτικά είδη προς το αντίστοιχο της Τουρκίας και ακολούθως πραγματοποιείται έμβασμα στον τραπεζικό λογαριασμό του Γραφείου του ΑΚΑΜ της Τουρκίας στα Τίρανα, ο οποίος έχει και την γενικότερη εποπτεία της υλοποίησης των συμφωνηθέντων.
Me kom. e FT të Turqisë gjeneral Salih Zeki Çolak për thellimin e mëtejshëm të bashkëpunimit mes dy ushtrive tona. pic.twitter.com/fkQ6oLMC56
— Mimi Kodheli (@MimiKodheli) April 5, 2016
Σημειώνεται ότι η συμφωνία διέπεται από ρήτρα εμπιστευτικότητας, βάση της οποίας οι αντισυμβαλλόμενοι υποχρεούνται να μην αποκαλύψουν το περιεχόμενό της σε τρίτους, χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της κυβέρνησης της Τουρκίας. Συγκεκριμένα το άρθρο 6 της συμφωνίας προβλέπει ότι η ρήτρα της εμπιστευτικότητας παραμένει σε ισχύ ακόμα και μετά την χρονική λήξη της τρέχουσας συμφωνίας. Παράλληλα, η Αλβανία δεν μπορεί να μεταβιβάσει τα παρεχόμενα υλικά ή υπηρεσίες σε σε τρίτους χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της τουρκικής κυβέρνησης.
Τα θεμέλια μιας στενής συνεργασίας
Η πρώτη επίσκεψη Τούρκου Αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων στα Τίρανα πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 1991, σηματοδοτώντας την έναρξη υψηλόβαθμων επαφών με σκοπό την διεύρυνση της διμερούς συνεργασίας -και- στον στρατιωτικό τομέα. Ακολούθησε η υπογραφή της πρώτης σημαντικής συμφωνίας στην Άγκυρα στις 24 Ιουλίου 1992, η οποία και έθεσε τις βάσεις για τις περαιτέρω εξελίξεις. Κατά την επίσκεψη του τότε υπουργού Άμυνας της Αλβανίας Safet Zhulali στην Τουρκία, του επετράπη η είσοδος σε στρατιωτικά εργοστάσια, κέντρα διοίκησης και εγκαταστάσεις (ακόμα και ΝΑΤΟικές) παρά το γεγονός ότι η Αλβανία δεν ήταν ακόμα μέλος της Συμμαχίας, με την σημειολογία της κίνησης να είναι προφανής. Ως επισφράγισμα της συμφωνίας, ένα μήνα αργότερα το αντιτορπιλικό Mareşal Fevzi Çakmak (D351) του Τουρκικού Ναυτικού επισκέφτηκε το λιμάνι του Δυρραχίου (28 Αυγούστου 1992). Το γεγονός θεωρήθηκε από την αλβανική κοινή γνώμη ως σημαντικό δείγμα της δέσμευσης της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την ασφάλεια του αλβανικού κράτους και ως τέτοιο έγινε δεκτό με πανηγυρικό κλίμα. Επρόκειτο για την «πρώτη επίσκεψη Τουρκικού πολεμικού πλοίου στην Αλβανία από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά τα Αλβανικά ΜΜΕ.
Στις 18 Νοεμβρίου του ιδίου έτους, ξεκίνησε επίσημα η παρουσία Τούρκων αξιωματικών στο αλβανικό υπουργείο Άμυνας, οι οποίοι άρχισαν να οργανώνουν το αλβανικό στράτευμα με βάση τα ΝΑΤΟϊκά πρότυπα. Στις αρχικές φάσεις της συνεργασίας, το μεγαλύτερο βάρος δόθηκε σε θέματα εκπαίδευσης με την Άγκυρα να προσφέρει απλόχερα υποτροφίες φοίτησης Αλβανών στρατιωτικών σε τουρκικές στρατιωτικές ακαδημίες ενώ ξεκίνησε και η παροχή οικονομικής βοήθειας για τον εκσυγχρονισμό των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων.
Ειδικά στον τομέα της βελτίωσης των υποδομών, η συμβολή της Τουρκίας υπήρξε σημαντική. Η αεροπορική βάση Kuçovë στην επαρχία Berat, που βρίσκεται 100km νότια των Τιράνων, είναι το μοναδικό στρατιωτικό αεροδρόμιο ΝΑΤΟϊκών προδιαγραφών που διαθέτει σήμερα η Αλβανία και αναβαθμίστηκε πλήρως με τουρκική χρηματοδότηση ύψους $5 εκατ. την περίοδο 2002-2003. Το έργο ανατέθηκε στην κοινοπραξία των τουρκικών εταιρειών Biltek και Hertz Construction Inc. και οι εργασίες αφορούσαν την ανακατασκευή των δύο διαδρόμων, την κατασκευή κτίριου διοίκησης και ελέγχου, πύργου ελέγχου, τερματικού σταθμού, υποστέγου συντήρησης, τηλεπικοινωνιακών εγκαταστάσεων καθώς και την εγκατάσταση νέας περίφραξης. Το έργο εγκαινιάστηκε στις 23 Μαίου του 2005 από τον τότε υπουργό Άμυνας της Αλβανίας Pandeli Majko και τον τότε Αρχηγό της TDK Πτέραρχο İbrahim Fırtına, με αφορμή την συμπλήρωση πενήντα ετών από την έναρξη λειτουργίας της αεροπορικής βάσης.
Με τουρκική χρηματοδότηση αναβαθμίστηκαν επίσης οι εγκαταστάσεις του εργοστάσιου κατασκευής πυρομαχικών στο Poliçan, του κέντρου εκπαίδευσης και της ναυπηγοεπισκευαστικής μονάδας στο Pashaliman του Αυλώνα καθώς και της ναυτικής βάσης Bisht Palla στο Δυρράχιο, στην οποία παρέχεται δικαίωμα ανεμπόδιστης πρόσβασης όλων των πλοίων του Τουρκικού Ναυτικού στο πλαίσιο της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας. Αξιοσημείωτο γεγονός αποτελούν οι συχνές επισκέψεις τουρκικών υποβρυχίων στη ναυτική βάση Δυρραχίου. Η πρώτη καταγράφηκε στις 2 Μαρτίου του 2010 με τον κατάπλου του υποβρυχίου Dolunay (S352) Τύπου 209/1200 μετά το πέρας της ανθυποβρυχιακής άσκησης NOBLE MANTA 2010, άφιξη που έγινε σε πραγματικά πανηγυρικό κλίμα από τον τότε Αρχηγό του Αλβανικού Ναυτικού Roland Nasto.
Εκτιμάται πως από το 1998 μέχρι σήμερα, η Τουρκία έχει προσφέρει στρατιωτική βοήθεια άνω των $160 εκατ. στην Αλβανία, ποσό που ισοδυναμεί με τον ετήσιο προϋπολογισμό του αλβανικού υπουργείου Άμυνας.
Πέραν όμως της βελτίωσης των υποδομών και της παροχής εξοπλισμού και εκπαίδευσης, η Τουρκία ανέλαβε τη συγκρότηση και εκπαίδευση του Συντάγματος Ειδικών Επιχειρήσεων (Batalioni i Operacioneve Speciale: BOS) στα πρότυπα των τουρκικών Bordo Bereliler. To BOS συγκροτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1998 στο Zall-Herr βορειοανατολικά των Τιράνων και αποτέλεσε τη δεξαμενή για την αποστολή δυνάμεων του αλβανικού στρατού σε ειρηνευτικές αποστολές όπως το Ιράκ και Αφγανιστάν, πάντοτε υπό τουρκική ή αμερικανική διοίκηση. Στην τελετή που πραγματοποιήθηκε το 2013 για τη συμπλήρωση 15 ετών από τη συγκρότηση της μονάδας, η υπουργός Άμυνας της Αλβανίας Mimi Kodheli ευχαρίστησε δημόσια την Τουρκία για τη βοήθειά της στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό του Συντάγματος Ειδικών Δυνάμεων (Batalioni i Forcave Speciale: BFS), όπως ονομάζεται σήμερα.
