Διεθνής κατάσταση
Στην πόλεμο της Ουκρανίας, οι ουκρανικές δυνάμεις σημείωσαν νέες σημαντικές επιτυχίες την τελευταία εβδομάδα, αυτή τη φορά στο μέτωπο της Χερσώνας, όπου πέτυχαν τη διάσπαση των ρωσικών γραμμών στην περιοχή του Dudchany και προωθήθηκαν προς νότο κατά μήκος της δυτικής όχθης του Δνείπερου, αναγκάζοντας τις ρωσικές δυνάμεις να συμπτυχθούν στις 4 Οκτωβρίου και να εγκαταλείψουν τη βόρεια Χερσώνα για να αποφύγουν την περικύκλωση. Παράλληλα, στο μέτωπο του Χαρκόβου οι ουκρανικές δυνάμεις συνεχίζουν να πιέζουν τις ρωσικές μεταξύ του Svatove και του Lysychansk, απειλώντας τις οδούς ανεφοδιασμού τους. Η πλέον εντυπωσιακή εξέλιξη όμως σημειώθηκε στις 7 Οκτωβρίου, όταν έκρηξη άγνωστης αιτίας έπληξε τη γέφυρα του Kerch που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία, θέτοντας εκτός χρήσης τη σιδηροδρομική γραμμή και το ένα ρεύμα οδικής κυκλοφορίας. Το πλήγμα δεν φαίνεται να έχει αχρηστεύσει εντελώς τη γέφυρα του Kerch, αλλά αναμένεται να προκαλέσει βραχυπρόθεσμα προβλήματα στον ανεφοδιασμό των ρωσικών δυνάμεων στην Κριμαία και στο σύνολο του νοτίου μετώπου. Οι χάρτες προέρχονται από την πλέον πρόσφατη ανάλυση του Institute for the Study of War:
ΥΕΘΑ/ΓΕΕΘΑ
Στις 6 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε η τετραμερής αεροναυτική άσκηση με την επωνυμία «EUNOMIA 3-22», που πραγματοποιήθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο της Συντονισμένης Τετραμερούς Πρωτοβουλίας QUAD Ελλάδος, Γαλλίας, Ιταλίας και Κύπρου. Κατά την διάρκεια της άσκησης εκτελέστηκαν αντικείμενα Έρευνας & Διάσωσης, προστασίας εξέδρας εξόρυξης υδρογονανθράκων, καθώς και αντικείμενα ανθυποβρυχιακού πολέμου, πολέμου επιφανείας και αντιμετώπισης αεροπορικής απειλής. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις συμμετείχαν με την φρεγάτα ΣΑΛΑΜΙΣ, το υποβρύχιο ΚΑΤΣΩΝΗΣ, 6 μαχητικά αεροσκάφη F-16, αεροσκάφος ΑΣΕΠΕ EMB-145Η και ομάδα της ΔΥΚ. Η Γαλλία συμμετείχε με 2 μαχητικά αεροσκάφη RAFALE, η Ιταλία με την φρεγάτα ITS LIBECCIO και η Κύπρος με το ΠΑΘ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ελικόπτερο AW-139, Σύστημα Μη Επανδρωμένου Αεροσκάφους (ΣΜΗΕΑ) και Ομάδα Ειδικών Επιχειρήσεων. Κατά την ολοκλήρωση της άσκησης την Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε η Ημέρα Διακεκριμένων Επισκεπτών (DV Day), παρουσία εκπροσώπων των τεσσάρων χωρών της QUAD,Κατά την DV Day, η οποία πραγματοποιήθηκε εν πλω υπό τον συντονισμό της Ιταλίας και της Κύπρου στην θαλάσσια περιοχή Ανατολικά Λεμεσού, εκτελέστηκαν αντικείμενα Έρευνας & Διάσωσης, καταρριχήσεις με την μέθοδο Fast Rope και πτήσεις Ελληνικών Α/Φ.
Την Τρίτη 4 Οκτωβρίου επισκέφθηκε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας 7μελής αντιπροσωπεία της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ (House Armed Services Committee – HASC Delegation), με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Επιτροπής Αμυντικών Υποθέσεων A. Smith, συνοδευόμενη από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα G. Tsunis. Η αντιπροσωπεία έγινε δεκτή από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλο, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στη σημασία της στρατηγικής αμυντικής εταιρικής σχέσης Ελλάδος – ΗΠΑ, και της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) καθώς και των δύο Πρωτοκόλλων Τροποποίησής της (2019 και 2021), ενώ προέβη και σε αναλυτική ενημέρωση των επισκεπτών (με χρήση χαρτών) για την κατάσταση στην Αν. Μεσόγειο. Στη συνάντηση παρέστησαν και ο ΥΦΕΘΑ Ν. Χαρδαλιάς και ο Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κ. Φλώρος, που ακολούθως υποδέχθηκε επίσης την αμερικανική αντιπροσωπεία για αναλυτική ενημέρωση, στην οποία συμμετείχε και ο Διευθυντής του Κλάδου Στρατηγικής-Πολιτικής-Αμυντικού Σχεδιασμού και Δυνατοτήτων του ΓΕΕΘΑ, Υποναύαρχος Φ. Λελούδας ΠΝ.
Την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2021 ολοκληρώθηκε η Τακτική Άσκηση Άνευ Στρατευμάτων (ΤΑΑΣ) «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ – 22», η οποία διεξήχθη σε ολόκληρη την Περιοχή Ευθύνης του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ από την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022, με την συμμετοχή των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, της ΔΕΠ/ΓΕΕΘΑ, καθώς και των Σωμάτων Ασφαλείας και φορέων του Πολιτικού Τομέα. Στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης της άσκησης, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κ. Φλώρος επισκέφθηκε το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΓΕΕΘΑ/ΕΘΚΕΠΙΧ) παρουσία του Αρχηγού ΓΕΣ Αντιστρατήγου Χ. Λαλούση, του Αρχηγού ΓΕΑ Αντιπτεράρχου (Ι) Θ. Μπουρολιά, του Υποναυάρχου Γ. Καμπουράκη ΠΝ ως εκπροσώπου του Α/ΓΕΝ, του Υπαρχηγού ΓΕΕΘΑ Αντιναυάρχου Ι. Δρυμούση ΠΝ, του Διοικητή της ΔΕΠ/ΓΕΕΘΑ Αντιστρατήγου Γ. Τσιτσικώστα, του Διοικητή της ΑΣΔΕΝ Αντιστρατήγου Δ. Χούπη, του Επιτελάρχη ΓΕΣ Αντιστρατήγου Δ. Κωνσταντάκου και του Επιτελάρχη ΓΕΕΘΑ Αντιπτεράρχου (Ι) Κ. Κελλάρη. Κατά την άσκηση «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ – 22» εξετάστηκαν σενάρια αυξημένης πολυπλοκότητας, καθώς και η επιχειρησιακή λειτουργικότητα του Συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου, και δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην δοκιμή του Συστήματος Χειρισμού Κρίσεων και του Εθνικού Συστήματος Συναγερμού. Επιπλέον, την Τρίτη 4 Οκτωβρίου εξετάστηκε επεισόδιο εικονικής εφαρμογής των διαδικασιών αντιμετώπισης ασύμμετρης απειλής αεροσκάφους RENEGADE, (αναγνώριση και αναχαίτιση ιπτάμενου μέσου που δεν συμπεριφέρεται σύμφωνα με τις διαδικασίες Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας ούτε με το Σχέδιο Πτήσης του, και οι ενέργειές του τείνουν να εξελιχθούν σε εναέρια απειλή).
Σύμφωνα με το σενάριο του επεισοδίου, πολιτικό αεροσκάφος που εισήλθε στο FIR Αθηνών είχε εκτραπεί του Σχεδίου Πτήσεώς του και είχε απωλέσει την επικοινωνία με τις Αρχές Εναέριας Κυκλοφορίας. Ακολούθησε η άμεση ενημέρωση όπως προβλέπεται του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ από τον Αρχηγό Τακτικής Αεροπορίας, το αεροσκάφος χαρακτηρίστηκε ως ύποπτο RENEGADE και εκτελέστηκαν ενέργειες αναγνώρισης, αναχαίτισης και εξαναγκασμού προσγείωσής του από Μαχητικά Αεροσκάφη Επιφυλακής της Πολεμικής Αεροπορίας. Κατά την εξέλιξη του σεναρίου, ενεπλάκη το σύνολο των προβλεπόμενων κρατικών φορέων που συμμετέχουν στην αντιμετώπιση περιστατικών εναέριας απειλής και διαπιστώθηκε η ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων και η αποτελεσματικότητα του συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου έναντι αυτής.
Στρατός Ξηράς
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Χ. Μαζανίτη στο enikos.gr, τα πρώτα ΤΟΜΑ Marder 1A3 που παραχωρούνται στην Ελλάδα από τη Γερμανία στο πλαίσιο της “αλυσιδωτής ανταλλαγής” (Ringtausch) με ελληνικά ΒΜΡ-1 που παραχωρούνται στην Ουκρανία, θα φτάσουν στη Θεσσαλονίκη στις 20 Οκτωβρίου και θα συμμετάσχουν στη στρατιωτική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου.
Τις πρώτες βολές τους έκαναν την προηγούμενη εβδομάδα τα τεθωρακισμένα τροχοφόρα οχήματα αναγνώρισης Μ1117 της 96 ΑΔΤΕ στη Χίο, όπως προκύπτει από φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον φίλο @AegeanHawk. Τα Μ1117 επί του παρόντος είναι εξοπλισμένα με πολυβόλο 7,62 χιλ καθώς αναμένεται η τοποθέτηση του κυρίως οπλισμού τους (πολυβόλο 0,50 και βομβιδοβόλο 40 χιλ.). Από τις ίδιες φωτογραφίες ότι τα ΒΜΡ-1 δεν έχουν αποσυρθεί ακόμα από τις νησιωτικές φρουρές.
Η ΓΔΑΕΕ προκήρυξε διαγωνισμό με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για την προμήθεια και εν συνεχεία υποστήριξη 12 μεταχειρισμένων Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης Μηχανικού (ΤΟΜΜΧ), προϋπολογισμού €24 εκατ.
Πολεμικό Ναυτικό
Την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022 διεξήχθη συνεκπαίδευση PASSEX (Passing Exercise) του Ταχέος Περιπολικού Κατευθυνόμενων Βλημάτων (ΤΠΚ) ΡΙΤΣΟΣ με την Δύναμη Ναρκαλιευτικών του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή βορείως νήσου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της συνεκπαίδευσης εκτελέστηκαν αντικείμενα προχωρητικών ελιγμών, αντιμετώπισης ασύμμετρης απειλής, επικοινωνιών και διοικητικής μέριμνας.
Πολεμική Αεροπορία
Τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2022, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ), Αντιπτέραρχος (Ι) Θ. Μπουρολιάς, επισκέφθηκε την 115 Πτέρυγα Μάχης (115ΠΜ), στην Αεροπορική Βάση Σούδας, όπου συμμετείχε σε πτήση σχηματισμού αεροσκαφών F-16 Block 52+, σε αποστολή Αέρος – Εδάφους, σύμφωνα με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της 340 Μοίρας «Αλεπού». Στη συνέχεια επισκέφθηκε την 133 Σμηναρχία Μάχης (133ΣΜ), στο Καστέλι, όπου ενημερώθηκε για τα τρέχοντα θέματα της μονάδας, περιηγήθηκε στους χώρους εργασίας και συνομίλησε με το ιπτάμενο και τεχνικό προσωπικό του κλιμακίου των αεροσκαφών επιφυλακής.
Σχετικά μειωμένη, αλλά πάντα σε πολύ υψηλά επίπεδα, ήταν η αραβατικότητα της τουρκικής αεροπορίας την τελευταία εβδομάδα, καθώς σημειώθηκαν 225 παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου (έναντι 393 την προηγούμενη εβδομάδα), 10 εμπλοκές με ελληνικά αεροσκάφη (έναντι 6 την προηγούμενη εβδομάδα) και 4 υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους (έναντι 4 την προηγούμενη εβδομάδα).
Κύπρος
Στις 14 Οκτωβρίου θα γίνει στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία η τελετή έναρξης των εργασιών για την κατασκευή του ΕuroAsia Interconnector, παρουσία του Επιτρόπου της ΕΕ για την ενέργεια Kadri Simson και του υπουργού Ενέργειας της Ελλάδας Κ. Σκρέκα. Πρόκειται για το πρώτο ηλεκτρικό καλώδιο που θα ενώσει την Ασία με την Ευρώπη, συνδέοντας το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα.
Ανατολικός Παρατηρητής
Στις 3 Οκτωβρίου, τουρκική αντιπροσωπεία υπό τον υπουργό Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου μετέβη στη Λιβύη και υπέγραψε με την κυβέρνηση του Abdulhamid al-Dbeibah (GNU) σειρά συμφωνιών, μεταξύ των οποίων και μνημόνιο κατανόησης (MoU) για την εκμετάλλευση πηγών υδρογονανθράκων στη λιβυκή ΑΟΖ, βάσει του γνωστού παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου. Με επιστολή του προς τον ΓΓ του ΟΗΕ Antonio Gutteres, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της Λιβύης Ageela Saleh δήλωσε ότι η GNU δεν διαθέτει νομομοποίηση υπογραφής τέτοιων συμφωνιών και επομένως το νέο τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι άκυρο. Την ίδια θέση εξέφρασαν το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, η Αίγυπτος, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο ομόλογό του S. Shoukry για το θέμα, και σήμερα βρέθηκε στο Κάιρο για διαβουλεύσεις. Μετά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών, ο Ν. Δένδιας δήλωσε ότι “η Ελλάδα έχει την πρόθεση και την υποχρέωση να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της με όλα τα διαθέσιμα νόμιμα μέσα”.
Στις 6 Οκτωβρίου ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Χ. Ακάρ επισκέφθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο, έπειτα από επίσημη πρόσκληση του Βρετανού υπουργού Άμυνας Μπεν Γουάλας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης ο Ακάρ, που συνοδευόταν από πολιτική και στρατιωτική αντιπροσωπεία, συζήτησε και το ζήτημα της προμήθειας Eurofighter Typhoon από την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ι. Καλίν είχε δηλώσει πρόσφατα ότι «εάν δεν υπάρξει συμφωνία για την πώληση των F-16 από τις ΗΠΑ, τα Eurofighter Typhoon είναι στην ατζέντα μας», ενώ και ο αρχηγός της ΤΗΚ είχε συζητήσει το θέμα κατά την επίσκεψή του στην Αγγλία το καλοκαίρι. Επίσης, η τουρκική εφημερίδα Milliyet είχε παρουσιάσει εναλλακτικό σχέδιο εξοπλισμών της Άγκυρας σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα μαχητικά F-16, το οποίο προβλέπει αγορά μεταχειρισμένων Eurofighter από τη Βρετανία. Το δημοσίευμα σημείωνε μεταξύ άλλων ότι τα εν λόγω μαχητικά είναι ισάξια των ελληνικών Rafale και με την αγορά τους η Τουρκία μπορεί να ισορροπήσει την κατάσταση στο Αιγαίο.
Σημαντικές αλλαγές σημειώνονται στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, καθώς ο υφυπουργός Εξωτερικών Σ. Ονάλ (ο οποίος είχε ηγηθεί της τουρκικής αντιπροσωπείας κατά τους τελευταίους γύρους των διερευνητικών συνομιλιών Ελλάδας – Τουρκίας) ορίζεται μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ στη θέση του Φ. Σινιρλίογλου, ενώ πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα ορίζεται ο Τ. Ερτσιγιες, εκ των εμπνευστών του δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Οι δύο διορισμοί είναι άκρως ενδεικτικοί των άμεσων προτεραιοτήτων της τουρκικής διπλωματίας για το προσεχές χρονικό διάστημα, καθώς η τοποθέτηση του Σ. Ονάλ στον ΟΗΕ δείχνει ότι η τουρκική ηγεσία επιθυμεί να εκπροσωπείται εκεί από έναν άριστο γνώστη των ελληνοτουρκικών, ενώ η τοποθέτηση Ερτσιγιες στην Αθήνα δείχνει ότι η τουρκική ηγεσία επιθυμεί να εκπροσωπείται στην Ελλάδα με το επιθετικό πνεύμα που εκφράζει το συγκεκριμένο στέλεχος. Επίσης χαρακτηριστική του γενικότερου κλίματος είναι η ιταμή (και πάντως ασυνήθιστη για διπλωματική υπηρεσία) ανάρτηση της τουρκικής πρεσβείας στο Twitter στις 6 Οκτωβρίου, η οποία δήλωνε ότι “δεν έχουμε τίποτα να διδαχθούμε από έθνη των οποίων οι εθνικοί ύμνοι περιέχουν προσβλητικά και επιθετικά στοιχεία” και κατέληγε “θυμόμαστε”…
