Διεθνής κατάσταση
Στην Ουκρανία ο πόλεμος συνεχίζεται, με τη ρωσική πλευρά να διατηρεί την πρωτοβουλία χωρίς να έχει επιτύχει την τελευταία εβδομάδα σημαντικά κέρδη. Σημαντικό πλήγμα για την ουκρανική πλευρά ήταν η καταστροφή ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας στο Χάρκοβο από ρωσικό πυραυλικό πλήγμα, ενώ από την άλλη πλευρά η Ουκρανία πέτυχε τη βύθιση του ρωσικού πολεμικού πλοίου Ivan Khurs με πυραύλους Storm Shadow/SCALP-EG. Ως ενδιαφέρον νέο στοιχείο σημειώνεται η χρήση ρομποτικών χερσαίων οχημάτων (UGV) ως φορέων όπλων (βομβιδοβόλων κ.ά.) από ρωσικής πλευράς στο μέτωπο του Ντονετσκ. Οι χάρτες προέρχονται από την πλέον πρόσφατη ανάλυση του Institute for the Study of War:
Στις 29 Μαρτίου ο πρόεδρος της Πολωνίας Andrzej Duda υπέγραψε νόμο που είχε ψηφιστεί από το πολωνικό κοινοβούλιο στις αρχές Μαρτίου, βάσει του οποίου η Πολωνία αναστέλλει την εφαρμογή της Συνθήκης του 1990 για τις Συμβατικές Δυνάμεις στην Ευρώπη (CFE). Έτσι η Πολωνία αποδεσμεύεται από τους περιορισμούς της CFE σχετικά με τις οροφές οπλικών συστημάτων που μπορεί να διατηρεί, ενώ είναι αξιοσημείωτη και η δήλωση του Πολωνού πρωθυπουργού Ν. Τουσκ, σε συνέντευξή του την ίδια ημέρα, ότι “η Ευρώπη έχει εισέλθει σε προ-πολεμική περίοδο”.
ΥΕΘΑ/ΓΕΕΘΑ
Με τη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στο Σύνταγμα εορτάστηκε και φέτος στις 25 Μαρτίου η επέτειος της Επανάστασης του 1821. Προηγήθηκε δοξολογία στη Μητρόπολη και κατάθεση στεφάνου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Αξιοσημείωτο στοιχείο της παρέλασης ήταν η αναβάθμιση του αεροπορικού σκέλους, με τη συμμετοχή για πρώτη φορά των νέων εκπαιδευτικών Μ-346 (σε σχηματισμό με ελικοφόρα Τ-6), σχηματισμού μεταγωγικών C-130 και C-27, καθώς και ιπτάμενου ραντάρ Erieye. Αντιθέτως, ισχνότερη ήταν η συμμετοχή των ελικοπτέρων, με απουσία των Super Puma της ΠΑ και συμμετοχή ενός μόνο SH-70 Aegean Hawk του Πολεμικού Ναυτικού.
Στρατός Ξηράς
Από 27 έως 28 Μαρτίου 2024, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αντιστράτηγος Γ. Κωστίδης πραγματοποίησε επίσκεψη στην Περιοχή Ευθύνης της 95 Ανώτερης Διοίκησης Ταγμάτων Εθνοφυλακής (95 ΑΔΤΕ) «ΔΙΑΓΟΡΙΔΩΝ». Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Αρχηγός ενημερώθηκε για την αποστολή, τις επιχειρησιακές και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητές του Σχηματισμού, επισκέφθηκε Μονάδες, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και το Επιτηρητικό Φυλάκιο (ΕΦ) «ΓΚΙΝΑΣ». Ο Αρχηγός απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό, έδωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες στο προσωπικό του Σχηματισμού και τόνισε τη σημασία της Διοίκησης με βάση την αποστολή.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Κ. Σαρικά για την ιστοσελίδα onalert.gr, τα 62 ΟΜΑ Μ-2 Bradley που παραχωρούνται δωρεάν στην Ελλάδα μέσω του προγράμματος EDA, έχουν ήδη επιθεωρηθεί από επιτροπή του Στρατού Ξηράς που μετέβη στις ΗΠΑ για το σκοπό αυτό, ανήκουν στην εκσυγχρονισμένη έκδοση Μ2Α2. Από ελληνικής πλευράς καταβάλλεται προσπάθεια για αύξηση του αριθμού των οχημάτων, αρχικά κατά 20 ακόμη για να συμπληρωθεί ο αριθμός που απαιτείται για τον εξοπλισμό των Μ/Κ ταγμάτων δύο τεθωρακισμένων ταξιαρχιών. Εξ άλλου σύμφωνα με ρεπορτάζ του Χ. Μαζανίτη για την ιστοσελίδα enikos.gr, η αμερικανική πλευρά έχει ενημερώσει το ΓΕΣ ότι θα μπορέσει να ικανοποιήσει το αίτημα για την παροχή ακόμη περισσότερων Bradley, και συγκεκριμένα περίπου 240 Bradley M2A2, για τον εξοπλισμό 6 συνολικά Μ/Κ ταγμάτων.
Εντός της ερχόμενης εβδομάδας αναμένεται να υπογραφεί η διακρατική σύμβαση με τις ΗΠΑ για την προμήθεια 35 μεταφορικών ελικοπτέρων UH-60M Blackhawk αξίας 1,15 δις Ευρώ, κατόπιν ενημέρωσης της Βουλής και έγκρισης του ΚΥΣΕΑ. Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Σ. Ιωαννίδη για την εφημερίδα “Καθημερινή”, η τυπική ισχύς της αμερικανικής επιστολής αποδοχής (LOA) έληγε στις 29 Μαρτίου αλλά παρατάθηκε ως τις 5 Απριλίου προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία, και το πρόγραμμα τέθηκε σε απόλυτη προτεραιότητα ώστε να εξασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα αγοράσει τα ελικόπτερα στις τιμές του 2021 που προβλέπονταν στο συμβόλαιο του αμερικανικού στρατού (Multiyear 10), πριν την εκτίναξη του κόστους λόγω των πολέμων στην Ουκρανία και τη Μ. Ανατολή. Η παραλαβή των πρώτων ελικοπτέρων θα ξεκινήσει το 2027.
Πολεμικό Ναυτικό
Κάθε προηγούμενο ξεπέρασε η ανταπόκριση του κοινού στο κάλεσμα του Πολεμικού Ναυτικού να επισκεφθεί τα Πολεμικά Πλοία που κατέπλευσαν στον Πειραιά από την Παρασκευή 22 έως και τη Δευτέρα 25 Μαρτίου 2024, στο πλαίσιο του εορτασμού της Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου 1821. Όπως αναφέρεται σε σχετικό δελτίο τύπου του ΠΝ, Η πολυπληθής παρουσία του κόσμου, η στήριξή του και η θέρμη με την οποία περιέβαλε τα πληρώματα των Πολεμικών Πλοίων, συμβάλλει στην εμψύχωση των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού στο δύσκολο και απαιτητικό έργο τους και ενισχύει τους ήδη ισχυρούς δεσμούς της ελληνικής κοινωνίας με το Πολεμικό Ναυτικό.
Την προηγούμενη εβδομάδα ανεγέρθηκε στο ναυπηγείο της Group Naval στο Lorient ο ιστός PSIM (Panoramic Sensors and Intelligence Module) που ενσωματώνει τους αισθητήρες της δεύτερης ελληνικής φρεγάτας τύπου FDI, F-602 ΝΕΑΡΧΟΣ. Ο ιστός θα υποβληθεί σε ηλεκτρομαγνητικές και άλλες δοκιμές πριν τοποθετηθεί στη φρεγάτα.
Στις 23 Μαρτίου 2024 διεξήχθη συνεκπαίδευση PASSEX (Passing Exercise) του Ταχέος Περιπολικού Κατευθυνομένων Βλημάτων ΡΙΤΣΟΣ, με τo γερμανικό Ναρκοθηρευτικό (ΝΘΗ) FGS GRÖMITZ της Standing NATO Maritime Group 2 (SNMG-2) στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λέσβου – Χίου. Κατά τη διάρκεια της συνεκπαίδευσης εκτελέστηκαν γυμνάσια προχωρητικών ελιγμών και διοικητικής μέριμνας.
Πολεμική Αεροπορία
Αύριο ξεκινά στην 117 Πτέρυγα Μάχης η πρώτη φάση της μεγάλης πολυεθνικής άσκησης «ΗΝΙΟΧΟΣ 2024», και ήδη έχουν αρχίσει οι αφίξεις των ξένων αποστολών στην Ανδραβίδα. Στην άσκηση θα συμμετάσχουν η Γαλλία με Rafale, οι ΗΠΑ με F-16 και MQ-9 Reaper, η Ισπανία με F-18, το Κατάρ με Rafale, η Μ. Βρετανία με Eurofighter, η Σ. Αραβία με Eurofighter, η Ρουμανία με F-16, ενώ Κύπρος και Μαυροβούνιο θα συμμετάσχουν με ελικόπτερα.
Την Τετάρτη 27 Μαρτίου 2024, ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δ. Γρηγοριάδης, επισκέφτηκε την Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας, όπου τον υποδέχθηκαν o Διοικητής της 117 Πτέρυγας Μάχης (117ΠΜ), Ταξίαρχος (Ι) Ι. Καραμάνης και ο Διοικητής του Κέντρου Αεροπορικής Τακτικής, Ταξίαρχος (Ι) Μ. Κανουπάκης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Αρχηγός ενημερώθηκε για τα τρέχοντα θέματα των μονάδων και την προετοιμασία της άσκησης «ΗΝΙΟΧΟΣ 2024», περιηγήθηκε στους χώρους εργασίας, συνομίλησε με το ιπτάμενο και τεχνικό προσωπικό και έδωσε κατευθυντήριες οδηγίες. Επιπλέον, βράβευσε 5 στελέχη της 117ΠΜ για την προσφορά τους στην Πολεμική Αεροπορία, τα οποία εργαζόμενα με υπέρμετρο ζήλο πραγματοποίησαν επιθεωρήσεις – εργασίες εξοικονομώντας πόρους για τη μονάδα.
Σε ομιλία του στις 30 Μαρτίου στην Πάτρα, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδιας επανέλαβε την πρόθεση πώλησης αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας και επικέντρωσης σε 3 βασικούς τύπους, δηλαδή τα F-16V, τα Rafale και τα F-35. Από διάφορες πηγές επιβεβαιώνεται ότι προωθείται η πώληση των 32 F-16 Block 30 και των 24 Mirage 2000-5 (όπως και των 18 ήδη αποσυρθέντων EGM/BGM), ενώ ο ΥΕΘΑ σε δηλώσεις του έχει συμπεριλάβει στα προς πώληση αεροσκάφη και τα 34 F-4AUP Phantom, που όμως είναι απίθανο να βρουν αγοραστή. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι στις δηλώσεις του ΥΕΘΑ δεν εξαγγέλθηκε απόσυρση των F-4 τον Απρίλιο, αλλά εκδήλωση για τα 50 χρόνια υπηρεσίας του αεροσκάφους στην ΠΑ. Εξ άλλου τα ελληνικά F-4 έχουν εφοδιαστεί πρόσφατα με πρόσθετους κινητήρες J79 που βελτίωσαν τις διαθεσιμότητες και αναμένεται να υπηρετήσουν ως το 2027-28, οπότε σχεδιάζεται η αντικατάστασή τους με F-35.
Το ζήτημα όμως της πώλησης των υπόλοιπων αεροσκαφών παραμένει. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Χ. Μαζανίτη στην εφημερίδα Realnews, ως πιθανός αγοραστής των ελληνικών F-16 Block 30 φέρεται η Ουκρανία (με χρηματοδότηση της ΕΕ), ενώ για τα ελληνικά Mirage 2000 φέρεται ως ενδιαφερόμενη η Ινδία. Παράλληλα αναφέρεται ως στόχευση του ΥΕΘΑ η αναβάθμιση των 38 F-16 Block 50 στο πρότυπο -V ώστε η ΠΑ να διαθέτει συμπαγή στόλο 120 Viper, η αγορά 6 ως 16 πρόσθετων Rafale, καθώς και η προμήθεια 20 F-35. Το σκεπτικό της επικέντρωσης στους τρεις αυτούς τύπους έχει πράγματι μια επιχειρησιακή λογική λόγω των διακριτών ρόλων των αεροσκαφών, καθώς τα Rafale θα εστίαζαν σε αποστολές αεροπορικής υπεροχής και αξιοποίησης των εξειδικευμένων όπλων της ΠΑ (SCALP-EG, Exocet), τα F-35 σε αποστολές διείσδυσης και κρούσης, ενώ τα 120 Viper θα αποτελούσαν έναν κορμό υψηλών ικανοτήτων για κάθε ρόλο. Είναι επίσης αλήθεια ότι η ζήτηση λόγω Ουκρανίας και η διαθέσιμη χρηματοδότηση από την ΕΕ και τις ΗΠΑ δίνουν στην Ελλάδα την ευκαιρία να διαθέσει παλιότερο υλικό και να το αντικαταστήσει με σύγχρονο, μια ευκαιρία που ίσως να μην ξαναδοθεί στο μέλλον.
Ωστόσο πρέπει να επισημανθούν δύο σημεία:
(α) όπως είχαμε τονίσει και για άλλα οπλικά συστήματα, η διάθεση ελληνικών οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία είναι θεμιτή και σε μερικές περιπτώσεις συμφέρουσα, εφ’ όσον τα συστήματα αυτά έχουν αποσυρθεί (περίπτωση πυροβόλων Μ101 και Μ114) ή εφ’ όσον αντικαθίστανται με άλλα ικανότερα χωρίς να αφήσουν κενό στην ελληνική άμυνα (περίπτωση ανταλλαγής ΒΜΡ-1 με Marder, και δυνητικής ανταλλαγής S-300 με Patriot). Στην περίπτωση των μαχητικών αεροσκαφών όμως, αυτό που συζητείται είναι η διαγραφή 108 αεροσκαφών από το δυναμικό της ΠΑ μέσα σε 4-5 χρόνια και η αντικατάστασή τους με 36 στην καλύτερη περίπτωση, δηλαδή ένα κενό 72 αεροσκαφών. Ακόμη κι αν εστιάσουμε μόνο στα F-16 Block 30 και τα Mirage 2000-5, η ΠΑ θα χάσει 56 ικανά μαχητικά αεροσκάφη με μόνο αντιστάθμισμα 6 (ή στην καλύτερη περίπτωση 16) Rafale. Το κενό που δημιουργείται είναι μεγάλο, και οι αντιρρήσεις που ήδη ακούγονται, εντός και εκτός ΠΑ, είναι εύλογες. Ειδικά μάλιστα η πώληση των F-16 Block 30 στην Ουκρανία, που θα γίνει (αν γίνει) επειγόντως για τις ανάγκες του πολέμου, θα στερήσει ξαφνικά την ΠΑ από 32 μαχητικά αεροσκάφη χωρίς πρόβλεψη αντικατάστασης, και μάλιστα ενώ αρκετά από τα υπόλοιπα F-16 της βρίσκονται, σε κάθε δεδομένη στιγμή, στην ΕΑΒ για τις εργασίες αναβάθμισής τους σε -V.
(β) η επιδίωξη της ποιοτικής υπεροχής είναι σωστή, αλλά και η ποσότητα έχει τη δική της ποιότητα. Η Τουρκία, με την εγκριθείσα παραγγελία 40 νέων F-16V και 79 κιτ αναβάθμισης στο ίδιο επίπεδο, θα διαμορφώσει ένα στόλο 119 F-16V που σε ορισμένα σημεία θα είναι ανώτερα των αντίστοιχων ελληνικών (π.χ. σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου IVEWS) και, εάν τελικά εγκριθεί η παραγωγή τους στην Τουρκία, θα είναι διαθέσιμα ταχύτερα από τις αρχικές προβλέψεις. Επιπλέον, η Τουρκία θα διαθέτει άλλα 116 περίπου F-16 Block 40/50 αναβαθμισμένα με το πρόγραμμα CCIP σε πολύ αξιόμαχο επίπεδο (ραντάρ APG-68(V)9 και Link 16) καθώς και 36 F-16 Block 30 εκσυγχρονισμένα στο πλαίσιο των προγραμμάτων OZGUR με συστήματα και όπλα εγχώριας κατασκευής. Αν και υπολειπόμενα τεχνολογικώς των -V, αυτά τα 150 περίπου τουρκικά F-16 θα είναι αξιόμαχα, με αυξημένη δυνατότητα εγχώριας υποστήριξης και πάνω απ’ όλα θα είναι διαθέσιμα σε μεγάλους αριθμούς, ανεβάζοντας τη συνολική παρατακτή δύναμη της ΤΗΚ στα 270 περίπου μαχητικά (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πιθανότητα προσθήκης Eurofighter ή του εγχώριας παραγωγής μαχητικού ΚΑΑΝ). Απέναντι σε αυτή την τουρκική δύναμη, η Πολεμική Αεροπορία θα διαθέτει, αν πραγματοποιηθούν οι εξαγγελίες του κ. Δένδια, μόλις 170 ή 180 μαχητικά αεροσκάφη (120 F-16V, 30 ή 40 Rafale, 20 F-35), δηλαδή τα 2/3 ή και λιγότερα. Τόσο ως απόλυτος αριθμός όσο και ως αναλογία, θα είναι ανεπαρκή. Εκτός από ποιότητα, η ΠΑ χρειάζεται και ποσότητα. Η οροφή αεροσκαφών της δεν πρέπει να πέσει κάτω από τα 200.
Κατά τη γνώμη μας, η διατήρηση της οροφής αεροσκαφών της ΠΑ στο ελάχιστο αυτό όριο απαιτεί τη διατήρηση, είτε των 32 F-16 Block 30 είτε των 24 Mirage 2000-5, στη δύναμή της. Οι διεθνείς πιέσεις για βοήθεια στην Ουκρανία και οι ανάγκες χρηματοδότησης των νέων προγραμμάτων της ΠΑ μπορούν να ικανοποιηθούν με την πώληση του ενός από τους δύο τύπους. Ο άλλος τύπος θα πρέπει να διατηρηθεί τουλάχιστον μέχρι την απόκτηση μιας δεύτερης μοίρας F-35, που θα επιτρέψει την απόσυρσή του χωρίς να πέσει η δύναμη της ΠΑ κάτω των 200 μαχητικών.
Μηδενική ήταν την τελευταία εβδομάδα η παραβατική δραστηριότητα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, καθώς δεν σημειώθηκαν παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου ή παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας του FIR Αθηνών.
Κύπρος
Την Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024, o Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγος Γ. Τσιτσικώστας, δέχθηκε στο Στρατηγείο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς, παρουσία της Αμερικανίδας Πρέσβεως στην Κύπρο, κας Julie D. Fisher, την Υποστράτηγο Lisa J. Hou, Διοικητή της Εθνοφρουράς της Πολιτείας του New Jersey. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, συζήτησαν θέματα κοινού ενδιαφέροντος και η πρόοδος υλοποίησης του Προγράμματος Κοινών Δράσεων Στρατιωτικής Συνεργασίας μεταξύ της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ) και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ). Διερευνήθηκαν επίσης οι προοπτικές αναβάθμισης και διεύρυνσής του σε εξειδικευμένους τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
Νηοπομπή τριών πλοίων με φορτίο 400 τόνων ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Γάζα σάλπαρε από την Κύπρο χθες Σάββατο 30 Μαρτίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΜΚΟ “The World Central Kitchen”, τα πλοία μεταφέρουν αρκετά εφόδια για την παρασκευή τουλάχιστον ενός εκ. γευμάτων, όπως ρύζι, ζυμαρικά, αλεύρι, λαχανικά, κονσέρβες κλπ.
Ανατολικός Παρατηρητής
Σοβαρή πολιτική ήττα υπέστη στις σημερινές δημοτικές εκλογές το κόμμα του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν (ΑΚΡ), καθώς ήρθε δεύτερο σε ποσοστά μετά το κεμαλικό κόμμα (CHP) και ηττήθηκε στην Κωνσταντινούπολη (όπου επικράτησε ο Εκρέμ Ιμάμογλου, θέτοντας σοβαρή υποθήκη για τις επόμενες προεδρικές εκλογές), την Άγκυρα και τη Σμύρνη.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ήττα για τον Erdogan από το 2002 που ανήλθε στην εξουσία, ενώ αξιοσημείωτη είναι η άνοδος του ισλαμικού Νέου Κόμματος Ευημερίας που με 5,5% αναδείχθηκε σε τρίτη πολιτική δύναμη, αποσπώντας σημαντικό μερίδιο ψήφων από το ΑΚΡ.
