Η Συριακή Αραβική Πολεμική Αεροπορία (SyAAF), αν και χαρακτηρίστηκε μη επιχειρησιακή από την πλειονότητα των ξένων παρατηρητών κατά την έναρξη της συριακής εξέγερσης το 2011, όχι μόνο παραμένει επιχειρησιακή, αλλά -ανεξάρτητα από το πόσο πολύ έχει φθαρεί κατά τη διάρκεια των ετών- δείχνει εκπληκτικά σημάδια ζωτικότητας. Το λογικό ερώτημα είναι: τι έχει απομείνει απ’ αυτήν;
Από τη σκοπιά της SyAAF, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία άρχισε αργά. Το 2011 και το 2012, το σύνολο των Σουνιτών ιπταμένων ήταν εκ των πραγμάτων στο έδαφος, καθηλωμένοι στις βάσεις τους. Το μεγάλο μέρος του στόλου των ελικοπτέρων και των μαχητικών αεροσκαφών -εκτιμώμενο, το 2010, σε πάνω από 500 κομμάτια- ήταν καθηλωμένο κι αυτό. Τύποι όπως τα MiG-23MS, MiG-25P/PDS/PU/RB και Su-20 είχαν αποσυρθεί από την υπηρεσία τη δεκαετία του 2000, ενώ σχεδόν το 50% των εναπομεινάντων Mil Mi-8/17, MiG-21MF/bis/UM, MiG-23MF/ML και Su-22 είχαν ανάγκη από ριζική ανακατασκευή, αν όχι απευθείας αντικατάσταση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μόνο ελάχιστοι Αλαουίτες πέταξαν, με ελικόπτερα που το καθεστώς χρησιμοποιούσε για να μεταφέρει ενισχύσεις και εφόδια σε φρουρές που είχαν αποκοπεί από τους αντάρτες.
Η προέλαση των ανταρτών στο Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, στα τέλη Ιουλίου 2012, ανάγκασε την SyAAF να αναλάβει πλήρη δράση. Για το μεγαλύτερο μέρος του δεύτερου εξαμήνου του 2012 και το μεγαλύτερο μέρος του 2013, η SyAAF πέταξε και πολέμησε με πλήρη σύνθεση. Τα μαχητικά-βομβαρδιστικά της έπλητταν στόχους από τη Σάλμα (κοντά στα τουρκικά σύνορα) μέχρι το Ντέιρ αλ Ζορ στην ανατολική Συρία, και από το Χαλέπι στην Ντέρα. Για την προσβολή χερσαίων στόχων η SyAAF χρησιμοποίησε μέχρι και αναχαιτιστικά αεροσκάφη (MiG-23MF, MiG-23ML και MiG-29), αποδίδοντας συνολικά περί τις 230 εξόδους την ημέρα. Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητάς των αεροσκαφών αυτών απορρόφησαν οι επαρχίες Ριφ Ντιμασκ και Χομς, όπου εκτελέστηκαν περίπου 2.000 αεροπορικές κρούσεις μεταξύ του Νοεμβρίου του 2012 και του Απριλίου του 2013, κατά κύριο λόγο από MiG-21bis και MiG-23BN. Μολοντούτο, αναλογικά με τον αριθμό των διαθέσιμων μέσων των διαφόρων τύπων, τα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν εντατικότερα ήταν τα μόλις 19 Su-24M2.
Οι εντατικές επιχειρήσεις οδήγησαν αναπόφευκτα σε βαριές απώλειες. Ταυτόχρονα, οι εντολές που εκδόθηκαν από τα κεντρικά γραφεία του κόμματος Μπαάθ στη Δαμασκό απαιτούσαν από τους πιλότους να στοχεύουν σκοπίμως αμάχους στις περιοχές των ανταρτών, με τους διοικητές να δίνουν το παράδειγμα, γεγονός που προκάλεσε μεγάλο κύμα αποστασίας˙οι δύο αυτοί παράγοντες αποψίλωσαν τις τάξεις της SyAAF. Μεταξύ Ιουλίου του 2012 και Ιουλίου 2013, η SyAAF βίωσε τη βαρύτερη φθορά κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης: τουλάχιστον 45 ελικόπτερα και 30 μαχητικά αεροσκάφη επιβεβαιώθηκε ότι συνετρίβησαν ή καταρρίφθηκαν. Χάθηκαν περίπου 375 πιλότοι και λοιπό προσωπικό, ενώ 36 συνελήφθησαν και 40 αγνοούνται.
Από τις αρχές του 2014, η SyAAF είχε μείνει με μόλις 60 επιχειρησιακά ελικόπτερα και λιγότερα από 150 μαχητικά-βομβαρδιστικά λειτουργικά, το σύνολο των οποίων είχε ανάγκη επισκευών και επιθεωρήσεων. Τελικά, αυτό που έσωσε την αεροπορία του Σύρου πρόεδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ ήταν το δυτικό εμπάργκο στην παράδοση φορητών αντιαεροπορικών συστημάτων, καθώς και η άρση της πολιορκίας του Χαλεπίου, τον Οκτώβριο του 2013. Το ποσοστό των απωλειών μειώθηκε δραματικά και η διαθεσιμότητα του κρίσιμου εργοστασίου συντήρησης στην Αεροπορική Βάση Αλ Ναϊράμπ -τμήμα του διεθνούς αεροδρόμιου του Χαλεπίου- επέτρεψε τα τελευταία χρόνια την επισκευή περίπου 20 αεροσκαφών. Επιπλέον, με τη βοήθεια των Ιρανών, ενεργοποιήθηκαν μια σειρά από μονάδες συντήρησης σε υπάρχουσες βάσεις. Χρησιμοποιώντας συλλογές από μη λειτουργικά αεροσκάφη και ανταλλακτικά που αποκτήθηκαν από το εξωτερικό, τo προσωπικό εδάφους κατάφερε να παραδώσει περί τα 24, πλήρως ικανά για αποστολές, μαχητικά -αυτά εξασφάλισαν την επιβίωση της SyAAF. Μολοταύτα, καθώς τα πρότυπα ασφαλείας έχουν μειωθεί σημαντικά μπρος στη συνεχή και παρατεταμένη δράση των αεροσκαφών, οι απώλειες από ατυχήματα παραμένουν αναπόφευκτες: αεροσκάφη συνεχίζουν να αναλαμβάνουν αποστολές μόνο με τα βασικά τους συστήματα σε λειτουργική κατάσταση, ενώ τα αποθέματα πυρομαχικών έχουν εξαντληθεί σε τέτοιο βαθμό που η SyAAF έχει αναγκαστεί να ξεκινήσει εγχώρια παραγωγή αυτοσχέδιων βομβών με βάση παρωχημένα ρωσικά σχέδια, εκ των οποίων πολλές αποτυγχάνουν να εκραγούν ή εκρήγνυνται πρόωρα, προκαλώντας την καταστροφή των αεροσκαφών και τον θάνατο του πολύτιμου προσωπικού εδάφους. Τέλος, ορισμένοι από τους πιλότους έχουν αρχίσει να δείχνουν εμφανή σημάδια απερισκεψίας από την κόπωση. Το πλήρωμα του Su-24MK2 που καταρρίφθηκε από Ισραηλινό Patriot PAC-2 στις 23 Σεπτεμβρίου το 2014 απέτυχε να ενεργοποιήσει τα ηλεκτρονικά αντίμετρα του αεροσκάφους και στη συνέχεια πέταξε στον εναέριο χώρο του Ισραήλ, πάνω από τα Υψώματα του Γκολάν.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, η οποία ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2015, ήταν εξόχως καλοδεχούμενη από την πλευρά της SyAAF, δεδομένου ότι μειώθηκε ο βαρύς φόρτος εργασίας της. Στα πέντε χρόνια εμφυλίου πολέμου, η αεροπορία του Άσαντ έχει απωλέσει τουλάχιστον 55 αεροσκάφη και 57 ελικόπτερα στον αέρα και άλλα 51 αεροσκάφη και 28 ελικόπτερα στο έδαφος (τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν μη επιχειρησιακά). Στους παραπάνω αριθμούς περιλαμβάνονται περίπου δώδεκα L-39, επτά MiG-23 όλων των παραλλαγών, τέσσερα Su-22 και τουλάχιστον τέσσερα Su-24MK2. Επίσης, όχι λιγότερα από 10 MiG-21bis της (εδρεύουσας στην Χάμα) 679 μοίρας, οι απώλειες της οποίας ανάγκασαν την SyAAF να ρίξει στη μάχη τα διθέσια εκπαιδευτικά της έκδοσης MiG-21UM και να στείλει προς ενίσχυση μία μοίρα αναχαιτιστικών MiG-23ML. Ομοίως, μετά τη βαριά χρήση των MIG-29 για την προσβολή χερσαίων στόχων η SyAAF αναγκάστηκε να ανακατασκευάσει δύο MiG-25PD και να τα επαναφέρει σε «λειτουργική» κατάσταση. Αν και απογειώνονται σπάνια, διατηρούνται σε κατάσταση διαρκούς ετοιμότητας στην Αεροπορική Βάση του Τίγιας. Επί του παρόντος, ότι έχει απομείνει από τη SyAAF συγκεντρώνεται σε πέντε μεγάλες αεροπορικές βάσεις, οι μοίρες των οποίων (συνολικά περί τις 17) διαθέτουν λιγότερα από 12 αεροσκάφη η κάθε μία.
Απόδοση του άρθρου «What’s Left of the Syrian Arab Air Force?» του Tom Cooper από το War is Boring
