Σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, η οργάνωση του κατασταλτικού μηχανισμού δασοπυρόσβεσης, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των μέτρων πρόληψης δασικών πυρκαγιών αποτελούν ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΣ). Κατά τη διάρκεια της Πυροσβεστικής Περιόδου (1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου εκάστου έτους), οι Ένοπλες Δυνάμεις συνδράμουν στις επιχειρήσεις πυρόσβεσης-αεροπυρόσβεσης με τα κάτωθι μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ):
- 7 αεροσκάφη CL-415 της 383 Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων & Αεροπυρόσβεσης που εδρεύει στην 113 Πτέρυγα Μάχης/Αεροπορική Βάση Μίκρας
- 11 αεροσκάφη CL-215 της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών που εδρεύει στην 112 Πτέρυγα Μάχης/Αεροπορική Βάση Ελευσίνας
- 19 αεροσκάφη PZL Μ-18Β/ΒS της 359 Μονάδας Αεροπορικής Εξυπηρέτησης Δημοσίων Υπηρεσιών που εδρεύει στην Αεροπορική Βάση Δεκέλειας.
Τα εν λόγω Α/Φ μετασταθμεύουν καθ΄όλη τη διάρκεια της Πυροσβεστικής Περιόδου σε προκεχωρημένα αεροδρόμια, λαμβάνοντας υπόψη τις επιδόσεις τους, την κάλυψη όλου του Ελλαδικού χώρου και την τοποθέτηση από το ΠΣ των ενοικιαζόμενων ελικοπτέρων, τα οποία μισθώνονται κάθε έτος για την ενίσχυση του έργου κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι φέτος ενοικιάστηκαν λιγότερα ελικόπτερα σε σχέση με προγενέστερα έτη από το αρμόδιο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ενώ σε αντίθεση με την πάγια πρακτική, φέτος δεν ανακοινώθηκε η διασπορά των δυνάμεων. Το 2016 πάντως, τα Α/Φ CL-415 μεταστάθμευσαν στο σύνολό τους στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας, τα CL-215 αναπτύχθηκαν σε Ν. Αγχίαλο, Ανδραβίδα, Άκτιο και Σάμο ενώ τα PZL σε Καλαμάτα, Τρίπολη, Λαμία, Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Άκτιο, Μυτιλήνη και Χρυσούπολη.
Απαντώντας σε ερώτηση κοινοβουλευτικού ελέγχου για τη διαθεσιμότητα του στόλου αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένος δήλωσε στις 11 Ιουλίου 2017 πως «διαθέσιμα είναι εννέα (09) Α/Φ CL-215 με προοπτική αύξησης τους σε δέκα (10) στα μέσα Ιουλίου» και «τρία (03) Α/Φ CL-415 διαθέσιμα την παρούσα χρονική περίοδο, με προοπτική να αυξηθούν σε πέντε (05) στα τέλη Ιουλίου». Η διάψευση ήρθε μόλις ένα μήνα μετά, καθώς τα Α/Φ CL-215/415 που εκτελούν προγραμματισμένη περιοδική συντήρηση στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) δεν αποδόθηκαν προς πτητική εκμετάλλευση σύμφωνα με τον υφιστάμενο σχεδιασμό ενώ τα υπόλοιπα Α/Φ παρουσίασαν ιδιαίτερα χαμηλές διαθεσιμότητες. Η τελευταία αυτή επισήμανση αφορά κυρίως τα CL-215, όπου κάθε χρόνο καταβάλλονται τιτάνιες προσπάθειες ώστε η διαθεσιμότητά τους να διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Ταυτόχρονα όμως η εφοδιαστική τους υποστήριξη γίνεται όλο και πιο δύσκολη, ενώ τα ανταλλακτικά τους ακριβότερα και πιο δυσεύρετα με συνέπεια το Κόστος ανά Ώρα Πτήσης (ΚΩΠ) να εκτοξεύεται στα ύψη.
Με βάση επίσημα στοιχεία 2013, το ΚΩΠ ενός Α/Φ CL-215 διαμορφώθηκε σε 8.858,95 €, ενός Α/Φ CL-415 στα 6.690,70 € και ενός Α/Φ PZL Μ-18Β/ΒS στα 1.712,34 €. Δεδομένου ότι το ίδιο έτος εκτελέστηκαν 872,6 ώρες πτήσης από Α/Φ CL-215, 821,5 ώρες πτήσης από Α/Φ CL-415 και 831,8 ώρες πτήσης από Α/Φ PZL Μ-18Β/ΒS , το ελληνικό Δημόσιο επιβαρύνθηκε με €14,6 εκατ. για την πτητική εκμετάλλευση του στόλου αεροπυρόσβεσης της ΠΑ, στα οποία προστίθενται ακόμα €14 εκατ. για την μίσθωση των 12 ελικοπτέρων (S64, Mi-8, Kamov) ενώ άγνωστη παραμένει η δαπάνη από τις 822,4 ώρες πτήσης που συμπλήρωσαν τα 5 ελικόπτερα (Super Puma, ΒΚ117) του ΠΣ το 2013 (Πηγή: Στρατηγικό Σχέδιο Πυροσβεστικού Σώματος 2015-2019). Συνεπώς, το 2013 δαπανήθηκαν άνω των €30 εκατ. για τον στόλο Α/Φ και Ε/Π πυρόσβεσης.
Λύσεις-μονόδρομος
Η οριακή κατάσταση στο στόλο των πυροσβεστικών αεροσκαφών, κυρίως των 11 CL-215 και 19 PZL Μ-18Β/ΒS που αμφότερα χρήζουν άμεσης αντικατάστασης, επιβάλλει την από μηδενικής βάσης επανεξέταση του κατασταλτικού μηχανισμού δασικών πυρκαγιών μετά από ανάλυση κόστους-οφέλους. Ειδικά σε ό,τι αφορά της ΠΑ απαιτείται η άμεση ανάληψη συγκεκριμένων ενεργειών για τον περιορισμό του κόστους και ταυτόχρονα την επαύξηση της διαθεσιμότητας των μέσων.
Το 2011 το Ανώτατο Αεροπορικό Συμβούλιο έκρινε πως επιχειρησιακοί και οικονομικοί λόγοι επιβάλλουν την συγκέντρωση του συνόλου των πυροσβεστικών αεροσκαφών σε μία Μοίρα στην 112 Πτέρυγα Μάχης, απόφαση που ουδέποτε υλοποιήθηκε. Σύμφωνα με δηλώσεις του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας Π. Μπεγλίτη στη Βουλή (Συνεδρίαση 8ης Σεπτεμβρίου 2011), η αρχική μετεγκατάσταση της 383 ΜΕΕΑ στη Θεσσαλονίκη «στην πραγματικότητα δεν εξυπηρέτησε καμία επιχειρησιακή ανάγκη και υπαγορεύτηκε προφανώς από τοπικά συμφέροντα» και «σε κάθε αντιπυρική περίοδο, δηλαδή από τη 1η Μάιου ως την 31η Οκτωβρίου κάθε έτους, [το ΠΣ] μεταφέρει τα έξι από τα οκτώ CL-415 από τη Θεσσαλονίκη στην Ελευσίνα, για να μπορεί έτσι να εξυπηρετήσει καλύτερα το σχεδιασμό διάταξης των αεροσκαφών σε όλη την Ελλάδα. (…) Τι σημαίνει αυτό σε πρακτικούς όρους; Πρώτον, ένα τεράστιο κόστος. Για έξι μήνες το καλοκαίρι, από τη μεταφορά των έξι αεροσκαφών, έχουμε ένα κόστος πάνω από 1,2 εκατομμύρια ευρώ. Έχουμε κόστος σε ημερήσιες αποζημιώσεις εκτός έδρας, σε φύλλα πορείας, σε κόστος διανυκτέρευσης του ιπτάμενου και τεχνικού προσωπικού από τη Θεσσαλονίκη προς την Ελευσίνα. Αντίστοιχα, έχουμε ένα κόστος, το οποίο δεν μπορεί να προσμετρηθεί οικονομικά και λογιστικά, αλλά είναι ένα μεγάλο κόστος, γιατί έτσι αυξάνουμε το χρόνο συντήρησης των αεροσκαφών. Αυξάνουμε παράλληλα και το χρόνο επιχειρησιακής επέμβασης των αεροσκαφών, με ταυτόχρονη μείωση του χρόνου επιχειρησιακής ετοιμότητας. Αυτές οι αυξομειώσεις, σε αυτά τα στοιχεία που σας ανέφερα είναι τεράστιες σε όρους προστασίας του δασικού πλούτου και του περιβάλλοντος της χώρας μας».
Στις 4 Σεπτεμβρίου 2016, η εφημερίδα Μακεδονία δημοσίευσε έγγραφο της Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ) του ΓΕΑ με διαβάθμιση ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ για τη συγκρότηση Ομάδας Εργασίας για την μετεγκατάσταση της 383 ΜΕΕΑ από την 113 ΠΜ στην 112 ΠΜ, επιβεβαιώνοντας για πολλοστή φορά πως οι εκπρόσωποι συντεχνιακών, κομματικών και τοπικιστικών συμφερόντων που εμφορούνται από ίδιες αντιλήψεις με εκείνες που οδήγησαν τη χώρα στο χείλος της χρεωκοπίας, όχι απλά αντιδρούν στις προωθούμενες οργανωτικές μεταβολές, αλλά επιχειρούν με κάθε τρόπο την ακύρωσή τους, ακόμα και με διαρροή στον Τύπο ευαίσθητων πληροφοριών που σχετίζονται με την επάνδρωση και την επιχειρησιακή λειτουργία στρατιωτικών Μονάδων. Λίγες εβδομάδες αργότερα, για το ίδιο θέμα, ο Π. Καμμένος θα δηλώσει αόριστα στη Βουλή πως «στην παρούσα φάση, τελεί εν εξελίξει από το ΓΕΑ ο επαναπροσδιορισμός και η επανεξέταση όλων των παραμέτρων που δύνανται να επηρεάσουν τη λήψη σχετικής απόφασης».
Είναι αυτονόητο πως η συγκέντρωση του συνόλου του τεχνικού προσωπικού των CL-215/415 σε μία Μοίρα στην 112 ΠΜ θα έχει ευεργετική επίδραση στην ελαχιστοποίηση του χρόνου αποκατάστασης βλαβών και την εκτέλεση των απαραιτήτων επιθεωρήσεων τόσο σε επίπεδο Μονάδος όσο και στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ στην Τανάγρα. Δυστυχώς, η ηγεσία του ΥΠΕΘΑ αποδεικνύεται και πάλι κατώτερη των περιστάσεων και ουσιαστικά επιβραβεύει με την παθητική της στάση τον εξόφθαλμο ανορθολογισμό παραμονής μιας Μοίρας με 7 μόλις αεροσκάφη στην 113 ΠΜ, όταν αυτά στο σύνολό τους επιχειρούν από την 112 ΠΜ.
Εξίσου αυτονόητο είναι πως σε μία περίοδο μειωμένων διαθέσιμων πόρων και αυξημένων προκλήσεων για τις Ένοπλες Δυνάμεις, η απεμπλοκή της ΠΑ από επιχειρήσεις δασοπυρόσβεσης καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Στην πραγματικότητα αποτελεί προδιαγεγραμμένη εξέλιξη, δεδομένης της παλαιότητας των Α/Φ, της μελλοντικής απομείωσης της ονομαστικής δύναμης λόγω περιστατικών ασφαλείας και της αδυναμίας χρηματοδότησης της προμήθειας νέων από τον αμυντικό προϋπολογισμό.
Υπό το πρίσμα αυτό θα πρέπει να τύχει ενδελεχούς εξέτασης η πρόταση που κατέθεσε προσφάτως η Λευκωσία για την ανάπτυξη κοινού στόλου πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Σημειωτέον ότι οι δύο τελευταίες αξιοποιούν με επιτυχία αεροσκάφη Air Tractor AT-802, τα οποία θα αποτελούσαν ιδανικό αντικαταστάτη των PZL Μ-18Β/ΒS.
Eυκαιρία για την ανανέωση του στόλου αεροπυρόσβεσης παρέχει η νεοσύστατη Υπηρεσία Εναερίων Μέσων Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, με την οποία τέθηκαν υπό ενιαία διοίκηση τα Ε/Π της ΕΛ.ΑΣ και του ΠΣ και εφεξής θα ακολουθείται κοινό πρόγραμμα εκπαίδευσης, εφοδιασμού, τεχνικής υποστήριξης και συντήρησης, μίσθωσης και αγοράς εναερίων μέσων. Η συγκρότηση της Υπηρεσίας δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εξασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την προμήθεια Α/Φ, η οποία είναι ανέφικτη σήμερα λόγω της υπαγωγής των συγκεκριμένων μέσων στην ΠΑ και της επιχειρησιακής τους εκμετάλλευσης από αυτήν. Χαρακτηριστική είναι εξάλλου η ματαίωση του σχεδίου για την ανάληψη της πτητικής εκμετάλλευσης των δύο ελικοπτέρων Super Puma του ΠΣ από την ΠΑ υπό τον κίνδυνο επιστροφής στην ΕΕ κονδυλίων ύψους €14,3 εκατ. με τα οποία αγοράστηκε το ένα εξ αυτών (το δεύτερο αποτελεί δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος).
