Λαμβάνοντας στις επόμενες εβδομάδες την απάντηση της αμερικανικής κυβέρνησης στο ελληνικό αίτημα (LOR P&A) και την αρχική επίσημη κοστολόγηση των εναλλακτικών επιλογών αναβάθμισης των F-16, η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) θα κληθεί να προσδιορίσει το εύρος και τη διαμόρφωση του προγράμματος που θα προσδώσει τη μέγιστη προστιθέμενη επιχειρησιακή αξία και συγχρόνως θα εξασφαλίσει τη βέλτιστη διάθεση των περιορισμένων διαθέσιμων οικονομικών πόρων.
Η επιλογή ή μη του επιπέδου F-16V με ραντάρ AESA AN/APG-83 SABR και ο αριθμός των αεροσκαφών που θα τροποποιηθούν σε αυτό, ο εκσυγχρονισμός των F-16 Block 30, η τμηματική υλοποίηση και το χρονοδιάγραμμα αποτελούν καίρια ερωτήματα στα οποία η ΠΑ θα απαντήσει συνυπολογίζοντας ένα πλήθος παραμέτρων.
Η ΠΑ βιώνει ήδη μια μερική ποιοτική υστέρηση, ως αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης του προγράμματος CCIP των F-16 Block 40/50, η οποία μέχρι στιγμής αντισταθμίζεται από την οργανωτική δυσλειτουργία που έχουν επιφέρει οι πολιτικές διώξεις των στελεχών της ΤΗΚ. Στα μέσα της επόμενης δεκαετίας, η ΠΑ θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια αναβαθμισμένη ποιοτικά και ποσοτικά απειλή που δυνητικά θα περιλαμβάνει, στο χειρότερο δυνατό σενάριο, μια πτέρυγα μάχης εξοπλισμένη με αεροσκάφη τύπου F-35Α σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, ένα σύνολο 230 περίπου μαχητικών αεροσκαφών F-16C/D Block 50+ Adv, αναβαθμισμένων Block 40/50 (CCIP) και Block 30, συστοιχίες αντιαεροπορικών συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς (S-400 ή άλλου τύπου), stand-off συστήματα ηλεκτρονικής παρεμβολής, την πρώτη επιχειρησιακή φρεγάτα κλάσης TF-2000 με ικανότητα αεράμυνας περιοχής, βαλλιστικά βλήματα μεγάλης εμβέλειας και μια ενισχυμένη, με αριθμό αντιαεροπορικών συστημάτων HISAR-A/Ο, πολυστρωματική αντιαεροπορική άμυνα μέσου/μικρού βεληνεκούς.
Οι ιδιάζουσες βέβαια πολιτικές συνθήκες στη γείτονα χώρα, τα οικονομικά προβλήματα και οι τεχνολογικές προκλήσεις που έχει αναλάβει, καθιστούν επισφαλή την ολοκλήρωση του συνόλου των εξοπλιστικών προγραμμάτων της, τουλάχιστον εντός χρονοδιαγράμματος. Η παρελκυστική πολιτική στο πρόγραμμα T-LORAMIDS μπορεί να συνεχιστεί ακυρώνοντας την αρχική απόφαση προμήθειας S-400, η ανάπτυξη του ραντάρ CAFRAD ενδέχεται να καθυστερήσει το χρονοδιάγραμμα ναυπήγησης των TF-2000 ενώ η έναρξη παραδόσεων των F-35A και η άφιξή τους στην Τουρκία δεν είναι απίθανο να μετακυλιστεί στο μέλλον για πολιτικούς λόγους.
Τα παραπάνω δεν δημιουργούν εφησυχασμό στην ηγεσία της ΠΑ ούτε υποτίμηση του εύρους της πραγματικής απειλής. Εξάλλου η Τουρκία έχει δείξει μια αξιοσημείωτη σταθερότητα στους εξοπλιστικούς της στόχους. Δημιουργούν όμως προβληματισμό ως προς την καλύτερη δυνατή χρονική διαμόρφωση του συνολικού εξοπλιστικού προγραμματισμού της ΠΑ.
Ο προβληματισμός περιπλέκεται επιπλέον από την οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, η οποία δεν έχει μόνο συρρικνώσει τον αμυντικό της προϋπολογισμό αλλά πρακτικά έχει ακυρώσει την έννοια του μεσοπρόθεσμου προγραμματισμού του. Για την ακρίβεια, σήμερα δεν υφίσταται συγκεκριμένος και εγκεκριμένος μεσοπρόθεσμος αμυντικός προϋπολογισμός εξοπλισμών.
Είναι επίσης αντιληπτό ότι με το ύψος του αμυντικού προϋπολογισμού στα σημερινά επίπεδα, η εκτέλεση ενός διευρυμένου προγράμματος εκσυγχρονισμού φαντάζει αδύνατη ακόμα κι αν απορροφήσει το σύνολο των διαθέσιμων κονδυλίων. Η ΠΑ αντιλαμβάνεται τον “κίνδυνο” ο εκσυγχρονισμός του στόλου των F-16 να αποτελέσει το μοναδικό εξοπλιστικό της πρόγραμμα, αναβάλλοντας για το ασαφές μέλλον την κάλυψη οποιασδήποτε επιπρόσθετης ανάγκης, ακόμα κι αν αυτή είναι επιτακτική για την ομαλή λειτουργία της (συντήρηση μέσων).
Η τμηματική υλοποίηση του εκσυγχρονισμού σε διαδοχικές φάσεις προσφέρει το πλεονέκτημα της ευελιξίας εκτέλεσης ανάλογα με τα διαθέσιμα κονδύλια και της προσαρμογής στην πραγματική χρονική εξέλιξη της απειλής, αλλά ενέχει τον υπαρκτό κίνδυνο της αναβλητικότητας της πολιτικής απόφασης για τη συνέχιση του εκσυγχρονισμού. Με βάση μάλιστα την πρότερη εμπειρία από τις αμυντικές προμήθειες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, σε εποχές μάλιστα οικονομικής ευημερίας, η εκτίμηση είναι πως οποιαδήποτε πτυχή του προγράμματος ή παράπλευρη προμήθεια δεν προγραμματιστεί, προϋπολογιστεί και σαφώς συμπεριληφθεί στο σχετικό LOΑ αλλά αφεθεί ως προαίρεση ή για μελλοντική απόφαση χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα, είναι αρκετά πιθανό να μην υλοποιηθεί ποτέ ή να πραγματοποιηθεί με σημαντική καθυστέρηση.
Η ΠΑ δεν μπορεί παρά να συμπεριλάβει στο σχετικό LOA και συνεπώς στον προϋπολογισμό του προγράμματος, τις υπηρεσίες και τον συνοδευτικό εξοπλισμό που απαιτούνται για την απρόσκοπτη υποστήριξη σε βάθος χρόνου και την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωση των εκσυγχρονισμένων αεροσκαφών, όπως:
- Την υποχρέωση του κύριου αναδόχου να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο διαλειτουργικότητας του ASPIS II και να υλοποιήσει και εγγυηθεί την εύρυθμη λειτουργία του Σ/Α συνδυαστικά με τον καινούργιο εξοπλισμό που θα τοποθετηθεί στα εκσυγχρονισμένα αεροσκάφη, χωρίς εισαγωγή κάποιων περιορισμών.
- Την ομογενοποίηση της διαμόρφωσης του ASPIS II στα αεροσκάφη που θα εκσυγχρονιστούν και την επίλυση τυχόν θεμάτων υποστήριξης (obsolesence) που τυχόν έχουν ανακύψει.
- Τον εκσυγχρονισμό των ατρακτιδίων LANTIRN στο επίπεδο ER. Το LANTIRN ER επιλύει τα θέματα υποστήριξης που αντιμετωπίζει η έκδοση του συστήματος που είναι σε υπηρεσία με την ΠΑ, ενώ συγχρόνως προσφέρει περισσότερες δυνατότητες και διπλασιασμό επιδόσεων, με χρήση θερμικών 3ης γενιάς. Το αναβαθμισμένο σύστημα παρουσιάζει 50% μεγαλύτερη αξιοπιστία και μείωση κατά 2/3 του κόστους συντήρησης. Η αναβάθμιση θα επιτρέψει την αύξηση των δυνατοτήτων κρούσης της ΠΑ με μικρό κόστος και την εκμετάλλευση της υπάρχουσα υποδομής συντήρησης και τεχνογνωσίας.
- Την τροποποίηση ενός εκ των δύο εξομοιωτών πτήσης ATD F-16C Block 52+ της L-3 που βρίσκονται στην 115ΠΜ και 116ΠΜ, ώστε να καταστεί συμβατός με τη νέα διαμόρφωση του πιλοτηρίου (F-16V) και τις αυξημένες δυνατότητες του καινούργιου εξοπλισμού. Ανάλογα με τον αριθμό των αεροσκαφών που θα εκσυγχρονιστούν και το επίπεδο που θα επιλεγεί, μπορεί να απαιτηθεί στο μέλλον δραστικότερη επέμβαση στην υπάρχουσα υποδομή εξομοιωτών πτήσης F-16 της ΠΑ.
- Την αναβάθμιση των JHMCS στο επίπεδο Digital. Η αναβάθμιση προσφέρει καλύτερη εργονομία, υψηλής ανάλυσης έγχρωμη απεικόνιση, μειωμένες απαιτήσεις και κόστος συντήρησης κυρίως όμως εγγυάται την απρόσκοπτη υποστήριξη του συστήματος στα επόμενα χρόνια.
- Πλήρες πακέτο τεχνικού εξοπλισμού υποστήριξης / συντήρησης για τον καινούργιο εξοπλισμό και αρχικό στοκ ανταλλακτικών.
Επιπρόσθετα, η ΠΑ οφείλει να προϋπολογίσει και συμπεριλάβει τον εξοπλισμό που θα συμπληρώσει το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού δρώντας ως ουσιαστικός πολλαπλασιαστής ισχύος και αποτελεσματικότητας. Υπάρχει μια πληθώρα επιλογών και καθαρά ενδεικτικά αναφέρουμε το ατρακτίδια σκόπευσης Sniper ΑΤΡ ή ATP-SE εφόσον δοθεί άδεια εξαγωγής, το εξειδικευμένο για αποστολές αέρος-αέρος IRST ατρακτίδιο Legion Pod με τον αισθητήρα IRST21, τη συμπλήρωση του αριθμού των JHMCS, την ενσωμάτωση συστήματος προειδοποίησης επερχόμενου βλήματος στο ASPIS II και τη διερεύνηση των επιπρόσθετων δυνατοτήτων SA που ενδεχομένως μπορεί να παράσχει η διασύνδεση του ASPIS II με τον MMC7000AH, τη συμπλήρωση του αποθέματος όπλων αέρος εδάφους (π.χ. JSOW C-1) κλπ.
Το γεγονός πάντως ότι το πρόγραμμα θα εκτελεστεί μέσω διαδικασίας FMS και όχι μέσω εμπορικής συμφωνίας, είναι ιδιαίτερα θετικό καθώς παρέχει την ευελιξία στην ΠΑ να συμπεριλάβει στο LOΑ περιπτώσεις συστημάτων και υπηρεσιών που δεν αφορούν αποκλειστικά τον κύριο ανάδοχο, δηλαδή την Lockheed Martin (LM).
Μια επιπλέον παράμετρος που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι ακόμα και στην περίπτωση καθυστέρησης της προμήθειας των τουρκικών F-35A και μετά την απόσυρση των F-4ET/2020, η ΤΗΚ θα είναι σε θέση να διατηρήσει μια οροφή 230 μαχητικών αεροσκαφών. Το παραπάνω στοιχείο καθιστά ανεδαφική οποιαδήποτε σκέψη για παραχώρηση ή απόσυρση μαχητικών αεροσκαφών και ουσιαστικά καθιστά απαραίτητη την επιλογή εκσυγχρονισμού των F-16 Block 30.
Επίσης, η ΠΑ επιχειρεί σήμερα με τέσσερις διαφορετικές εκδόσεις F-16, με προφανείς επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα, στο πρόγραμμα εκπαίδευσης, στην υποδομή συντήρησης, στο κόστος λειτουργίας και στη διασπορά. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 οφείλει να εκτελεστεί με τρόπο που θα περιορίσει την ανομοιοτυπία του στόλου.
Είναι αντιληπτό από την παραπάνω επιγραμματική αναφορά, ότι η τελική απόφαση δεν είναι μια απλή διαδικασία και η, επιθυμητή από όλους, επιλογή μεγιστοποίησης του αριθμού των F-16V δεν συνεπάγεται ότι οδηγεί αυτόματα στον καλύτερο λόγο κόστους – οφέλους. Επίσης, καμία απόφαση δεν μπορεί να παρθεί αποσπασματικά και απομονωμένα αλλά ως κομμάτι, το σημαντικότερο μεν αλλά όχι το μοναδικό, του συνολικού προγράμματος εκσυγχρονισμού της ΠΑ (επίγειο δίκτυο ραντάρ, Η/Π, Μ2000, νέα όπλα κλπ).
Είναι δεδομένο και προφανές πως οι αρμόδιοι επιτελείς του ΓΕΑ έχουν την πλήρη ικανότητα να εκτιμήσουν την πραγματική διάσταση της απειλής και να αξιολογήσουν την καταλληλότητα κάθε λύσης. Έχοντας ως βάση έναν σταθερό μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό διαθεσιμότητας κονδυλίων μπορούν να επιλέξουν την πλέον επωφελή επιχειρησιακά και οικονομικά συμφέρουσα πρόταση, όχι μόνο για τον στόλο των F-16 αλλά συνολικά για τον εκσυγχρονισμό της ΠΑ. Η πολιτική ηγεσία της χώρας είναι σε θέση άραγε να πράξει το αυτονόητο, δηλαδή να εγγυηθεί διακομματικά έναν συγκεκριμένο και αυξημένο σε ρεαλιστικά επίπεδα αμυντικό προϋπολογισμό εξοπλισμών για την επόμενη 5ετία;
