Τα τελευταία χρόνια τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (MEA-UAV) βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής του αμυντικού τύπου διεθνώς, αλλά και ειδικότερα στην Ελλάδα. Τα πλάνα από τη χρήση των ΜΕΑ στον πόλεμο της Ουκρανίας, αλλά και της Αρμενίας προηγουμένως, έδωσαν την (υπερβολική) εντύπωση της παντοδυναμίας τους στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Ειδικά στην Ελλάδα επικράτησε προβληματισμός λόγω της προόδου της Τουρκίας στον τομέα αυτό, με την εγχώρια παραγωγή UAVs που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και εναντίον της χώρας μας. Έτσι άρχισε την τελευταία τριετία να δίνεται έμφαση στην αντιμετώπιση των εχθρικών UAVs, αλλά και στην ανάπτυξη αντίστοιχων ελληνικών ικανοτήτων.
Πολύ λιγότερης δημοσιότητας τυγχάνουν στην Ελλάδα τα μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας (Unmanned Surface Vehicles – USVs), παρ’ ότι τα χαρακτηριστικά τους και η καταλληλότητά τους για το ελληνικό περιβάλλον επιχειρήσεων τα καθιστούν τουλάχιστον εξ ίσου (αν όχι περισσότερο) σημαντικά από τα UAVs. Στο παρόν άρθρο θα εκθέσουμε τις διεθνείς τάσεις στον τομέα αυτό, τις προσπάθειες ανάπτυξης τέτοιων συστημάτων σε Ελλάδα και Τουρκία, καθώς και ορισμένα σενάρια τακτικής χρησιμοποίησής τους στο ελληνικό περιβάλλον.
Διεθνείς τάσεις
Η “ορθόδοξη” τάση σχετικά με τα USVs στις χώρες του ΝΑΤΟ αφορά τη χρήση τους κυρίως σε άοπλους ρόλους όπως η αναγνώριση, επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών (Intelligence, Surveillance and Reconnaissance – ISR) και η αντιμετώπιση ναρκών, και λιγότερο ως οπλικά συστήματα. Στην άσκηση DYNAMIC MESSENGER-22 στην Πορτογαλία, που ήταν η πρώτη επιχειρησιακή άσκηση του ΝΑΤΟ με σκοπό την ολοκλήρωση μη επανδρωμένων συστημάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον, οι ρόλοι που ανατέθηκαν στα μη επανδρωμένα συστήματα σχετίζονταν κυρίως με το ναρκοπόλεμο, τον ηλεκτρονικό πόλεμο, την προστασία λιμένων, καθώς και την αντιμετώπιση υποβρύχιων και ασύμμετρων απειλών.
Ωστόσο, στον πόλεμο της Ουκρανίας αποδείχθηκε ότι τα USVs μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως οπλικά συστήματα, σε επιχειρησιακές αποστολές κατά στόχων επιφανείας. Στις 29 Οκτωβρίου 2022, επτά μικρά ουκρανικά USVs εξοπλισμένα με εκρηκτικό φορτίο διείσδυσαν στο λιμάνι της Σεβαστούπολης και επιτέθηκαν συγχρονισμένα στα ρωσικά πολεμικά πλοία που ναυλοχούσαν εκεί, πλήττοντας μια φρεγάτα και ένα ναρκοθηρικό. Σύμφωνα με ορισμένες αναλύσεις, η επίθεση αυτή, παρά τις περιορισμένες ζημιές που προκάλεσε τελικά στο ρωσικό στόλο, σήμανε την αρχή μιας νέας εποχής για τις ναυτικές επιχειρήσεις διεθνώς. Στο παρακάτω βίντεο περιλαμβάνονται πλάνα από τις κάμερες των ουκρανικών USV “αυτοκτονίας”, όπου φαίνονται τόσο οι επιτυχείς προσεγγίσεις σε δύο ρωσικά πλοία όσο και η καταστροφή άλλων USV από ρωσικά πυρά (με συμμετοχή ελικοπτέρου).
Προάγγελος της επίθεσης αυτής ήταν η ανακάλυψη, στις 21 Σεπτεμβρίου, ενός ουκρανικού USV μεγέθους κανώ που είχε εξωκείλει κοντά στη Σεβαστούπολη, προφανώς λόγω βλάβης.
Επίσης η έκρηξη της 8ης Οκτωβρίου στη γέφυρα του Kerch αποδόθηκε από ορισμένες πηγές σε ουκρανικά USVs, αν και η έρευνα των ρωσικών αρχών κατέληξε στην εξήγηση ενός φορτηγού φορτωμένου με εκρηκτική ύλη. Ωστόσο, και μόνο το γεγονός ότι εξετάστηκε το σενάριο των USVs, δείχνει ότι η χρήση τους για την αδρανοποίηση μιας κρίσιμης υποδομής όπως η γέφυρα του Kerch κρίθηκε κατ’ αρχήν ως εφικτή.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σε πρόσφατο άρθρο του RAND εξετάστηκε η πιθανότητα χρήσης USVs από την Ταϊβάν, στο πλαίσιο της άμυνάς της κατά ενδεχόμενης κινεζικής επίθεσης, προκειμένου να πληγεί ο κινεζικός αποβατικός στόλος. Στο άρθρο αναφέρεται ότι USVs “αυτοκτονίας” μικρού μεγέθους (της τάξης των 2-3 μέτρων, όπως τα ουκρανικά) και χαμηλού κόστους (της τάξης των 250.000 δολλαρίων έκαστο), δύσκολα ανιχνεύσιμα, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε μεγάλους αριθμούς στις δυτικές ακτές της Ταϊβάν και να προκαλέσουν σημαντική φθορά στον κινεζικό στόλο, ιδίως αν χρησιμοποιούνταν σε συνδυασμό με θαλάσσια ναρκοθέτηση που θα αναγκάσει τα κινεζικά πλοία να κινηθούν σε προκαθορισμένες κατευθύνσεις.
Η απειλή: τα τουρκικά USV
Η Τουρκία έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο και στον τομέα των USV, έχοντας να επιδείξει συστήματα που έχουν ξεπεράσει το στάδιο των δοκιμών και βρίσκονται πλέον σε παραγωγή, κατόπιν παραγγελιών από το υφυπουργείο αμυντικής βιομηχανίας (SSB). Μάλιστα σημαντικό ποσοστό των αναπτυσσόμενων τουρκικών USV κατατάσσονται στην κατηγορία των οπλισμένων USV (Armed USVs – AUSVs). Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του απόστρατου αξιωματικού του τουρκικού ναυτικού T. Ozberk, τα κύρια προγράμματα τουρκικών USVs είναι τα ακόλουθα:
1.Το ULAQ είναι ένα USV μήκους 11 μέτρων που αναπτύχθηκε από το ναυπηγείο ARES Shipyard και την εταιρία Meteksan Defence, με σκοπό να εξελιχθεί σε μια οικογένεια σκαφών που, με διαφορετικά σύνολα εξοπλισμού, θα μπορούσαν να εκτελέσουν ποικιλία αποστολών, όπως γενική κρούση (με φορτίο L-UMTAS και ρουκετών CIRIT), προστασία λιμένος (με πολυβόλο 12,7 σε RWS), ASuW (με φορτίο ATMACA), ASW (με φορτίο 2 ελαφρών τορπιλών και 12 ηχοσημαντήρων), ISR και ηλεκτρονικό πόλεμο, ναρκοπόλεμο, πυρόσβεση, κλπ.
Το ULAQ έχει ακτίνα 400 χλμ, μέγιστη ταχύτητα 35 κόμβων, δυνατότητα χρήσης οπτικών αισθητήρων ημέρας/νύχτας και υποδομή για κρυπτογραφημένες επικοινωνίες, ενώ μπορεί να κατευθύνεται από κέντρα διοίκησης στην ξηρά ή σε πλοία. Το ULAQ πρωτοπαρουσιάστηκε δημόσια τον Οκτώβριο του 2020 και ολοκλήρωσε τις θαλάσσιες δοκιμές του την άνοιξη του 2021. Κατά τη διάρκεια της άσκησης Denizkurdu 2021, το πρωτότυπο πραγματοποίησε βολή κατά βραχονησίδας-στόχου με ρουκέτες Cirit καθοδηγούμενες με λέιζερ. Επιπλέον, τον Ιανουάριο του 2022 δοκιμάστηκε η διαμόρφωση προστασίας λιμένος, με βολές του πολυβόλου 12,7 χιλ. τοποθετημένου σε RWS.
To ULAQ βρίσκεται πλέον σε φάση κανονικής παραγωγής, καθώς στις 27 Δεκεμβρίου η SSB ανέθεσε στην κοινοπραξία ARES/Meteksan την προμήθεια αδιευκρίνιστου αριθμού σκαφών επιμηκυμένης έκδοσης για το Τουρκικό Ναυτικό, σε διαμορφώσεις πολέμου επιφανείας και ανθυποβρυχιακού πολέμου.
2. Μεγαλύτερο από το ULAQ είναι το SALVO της Dearsan, που στη βασική του διαμόρφωση φέρει επίσης ρουκέτες Cirit και σταθεροποιημένο πολυβόλο των 12,7 χιλ., ενώ αναφέρεται και δυνατότητα χρήσης Κ/Β επιφανείας-επιφανείας και επιφανείας-αέρος (!). Έχει μήκος 14,79 μέτρα και δυνατότητα ανάπτυξης ταχύτητας 45-60 κόμβων, ενώ μπορεί να αναπτυχθεί και να ελεγχθεί από χερσαίες και θαλάσσιες πλατφόρμες. Παρουσιάστηκε δημόσια στις 23 Δεκεμβρίου 2021, ολοκλήρωσε τις δοκιμές του στις 25 Μαϊου 2022 με βολές ρουκέτας Cirit και πολυβόλου των 12,7 χιλ. και αναφέρεται ως επιχειρησιακά έτοιμο, χωρίς πάντως να έχει γίνει γνωστή κάποια παραγγελία.
3. Το SANCAR είναι ένα USV που έχει αναπτυχθεί από την κοινοπραξία Yonca και Havelsan και καθελκύστηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Ιουνίου 2022. Αναφέρεται ότι θα διαθέτει σύστημα διαχείρισης μάχης ADVENT της Havelsan, με δυνατότητα ανταλλαγής δεδομένων και δικτυακής επικοινωνίας που ανταποκρίνεται σε δικτυοκεντρική λογική επιχειρήσεων. Δεν είναι γνωστές άλλες λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξής του.
4. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η προσέγγιση της Aselsan, που αναπτύσσει σε συνεργασία με το ναυπηγείο Sefine τα USV μικρότερου μεγέθους ALBATROS -S με σκοπό την ομαδική τακτική χρήση τους σε λογική σμήνους (swarm tactics). Το ALBATROS -S έχει μήκος 7 μέτρα, ταχύτητα που μπορεί να υπερβεί τους 40 κόμβους, ακτίνα τουλάχιστον 200 ν. μιλίων, δυνατότητα λειτουργίας έως 10 ώρες και μεταφοράς φορτίου 250 κιλών. Δεν προβλέπεται να φέρουν οπλισμό, επομένως αναμένεται η χρήση τους ως USV “αυτοκτονίας”, με το φορτίο τους να αποτελείται από εκρηκτική ύλη. Η τακτική σμήνους σημαίνει ότι τα ALBATROS -S μπορούν να κινηθούν σε ομάδες, να πλοηγηθούν αυτόνομα αποφεύγοντας εμπόδια στην πορεία τους, να συνεργάζονται μεταξύ τους χωρίς να απαιτούνται εντολές ανώτερου κλιμακίου, και να συνεχίσουν την εκτέλεση της αποστολής παρά την απώλεια επιμέρους μονάδων. Στις 11 Δεκεμβρίου 2022 ανακοινώθηκε από την SSB, με δημοσίευση σχετικού βίντεο, η διεξαγωγή δοκιμών πλοήγησης, συγχρονισμένης πορείας, ταυτόχρονης αποφυγής εμποδίου και προσβολής στόχου επιφανείας από μοίρα 8 Albatros-S.
5. Ενδιαφέρον είναι ότι το ναυπηγείο Sefine έχει αναπτύξει και μεγαλύτερο USV με την ονομασία MIR (“διοικητής”), το οποίο προοριζόταν αρχικά για ανθυποβρυχιακό ρόλο, αλλά παρουσιάζεται σε οπτικοακουστικό υλικό μαζί με τα ALBATROS -S και, λαμβάνοντας υπόψη τους ιστούς τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού που φέρει, πιθανώς προορίζεται ως τοπικός σταθμός διοίκησης του “σμήνους”. Το MIR έχει ταχύτητα έως 36 κόμβους, δυνατότητα να επιχειρεί σε κατάσταση θάλασσας 4 και στη βασική του έκδοση προορίζεται να φέρει μεγαλύτερα φορτία, όπως π.χ. σόναρ μεταβλητού βάθους (VDS) για ανθυποβρυχιακές περιπολίες στις προσβάσεις των τουρκικών ναυστάθμων.
Ένα άλλο προϊόν της συνεργασίας Sefine και Aselsan είναι το USV MARLIN που έλαβε και το “βάπτισμα” των ασκήσεων REPMUS και DYNAMIC MESSENGER-22 που διεξήχθησαν το Σεπτέμβριο του 2022 στην Πορτογαλία. Η DYNAMIC MESSENGER-22 ήταν η πρώτη επιχειρησιακή άσκηση του ΝΑΤΟ με σκοπό την ολοκλήρωση μη επανδρωμένων συστημάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον, και κατά τα λεγόμενα των υπευθύνων της εταιρίας Sefine το MARLIN συμμετείχε εξοπλισμένο με σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου και προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον. Τα υπόλοιπα φορτία που μπορεί να φέρει περιλαμβάνουν αισθητήρες όπως ραντάρ, ηλεκτροοπτικά συστήματα, ηχοσημαντήρες, συστήματα ESM και ECM, καθώς και όπλα όπως Κ/Β επιφανείας-επιφανείας μέσου βεληνεκούς ή ελαφρές τορπίλες. Το MARLIN είναι σχετικά μεγάλο USV με μήκος 15 μέτρων και μέγιστη ταχύτητα 36 κόμβων (βέλτιστη 12 κόμβων) που μπορεί να επιχειρεί σε κατάσταση θαλάσσης 4 και να πλέει σε κατάσταση θαλάσσης 5.
Από όλα τα ανωτέρω προκύπτει ότι η τουρκική αμυντική βιομηχανία, υπό την καθοδήγηση της SSB, έχει ήδη αναπτύξει αξιόλογα USV με δυνατότητα ανάληψης πληθώρας πολεμικών αποστολών, εκ των οποίων ορισμένα έχουν ολοκληρώσει το στάδιο της ανάπτυξης και βρίσκονται σε παραγωγή. Επιπλέον, εκτός από τα “μεγάλα” USV με δυνατότητα μεταφοράς σημαντικών αισθητήρων και οπλικών φορτίων, η τουρκική αμυντική βιομηχανία αναπτύσσει και μικρά USV “αυτοκτονίας” που αναμένεται να επιχειρούν με τακτικές σμήνους (swarm tactics), κάτι που σημαίνει ότι έχει αναπτύξει ή αναπτύσσει και το προηγμένο λογισμικό που απαιτείται για την εφαρμογή τέτοιων τακτικών.
Οι ελληνικές προσπάθειες
Η σημαντικότερη ελληνική προσπάθεια στον τομέα των USV είναι το SeaRider που αναπτύχθηκε από την Intracom Defense (IDE) σε συνεργασία με την Altus LSA, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στο πλαίσιο του προγράμματος OCEAN2020 (Open Cooperation for European mAritime awareNess) που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος PADR (Preparatory Action on Defense Research) με συντονιστή την ιταλική Leonardo και υπό την επίβλεψη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (European Defense Agency-EDA ). Το πρόγραμμα OCEAN2020 είχε ως κύριο στόχο την αντιμετώπιση απειλών σε θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον μέσω της επέκτασης των υφιστάμενων δυνατοτήτων ISTAR (Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance) με ενσωμάτωση στη διαχείριση των επιχειρήσεων Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (εναερίων, επιφανείας και υποβρυχίων).
Το USV SeaRider βασίστηκε σε RHIB (Rigid Hull Inflatable Boat ) Cat B της Barracuda με μήκος: 5,98 m και κενό βάρος 650 kg (μέγιστο 1.020 kg). Χρησιμοποιεί εξωλέμβιο κινητήρα Mercury 175 hp που του εξασφαλίζει μέγιστη ταχύτητα 40 κόμβων, ενώ η ποσότητα καυσίμου προσφέρει διάρκεια αποστολής 6-10 ώρες. Είναι εξοπλισμένο με τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό UHF υψηλών ταχυτήτων που υποστηρίζει πολλαπλά επίπεδα ασφάλειας επικοινωνιών (TRANSEC και COMSEC), προηγμένους μηχανισμούς διασφάλισης ποιότητας υπηρεσίας QoS (Quality-of-Service) και εξελιγμένο σύστημα διαχείρισης. Η σχετική υποδομή είναι ειδικά προσαρμοσμένη για λειτουργία σε θαλάσσιο περιβάλλον και η μέγιστη εμβέλεια προσεγγίζει τα 20 ναυτικά μίλια. Για την πλοήγησή του χρησιμοποιείται αυτόματος πιλότος και πυξίδα GPS, ενώ είναι σχεδιασμένο ώστε το σκάφος και ο εξοπλισμός του να ελέγχονται από απόσταση, μέσω προηγμένου Σταθμού Ελέγχου C2 (command & control ), βασισμένου στο προϊόν iDefender (C2 suite) της IDE.
Στον τομέα των αισθητήρων, το SeaRider φέρει:
- Ραντάρ επιφανείας με δυνατότητα παρακολούθησης έως 10 στόχων ταυτόχρονα και εμβέλεια 36 ναυτικών μιλίων
- Σταθεροποιημένο πύργο με σύστημα ηλεκτρο-οπτικό/IR που περιλαμβάνει κάμερες ημέρας/νυκτός με οπτικό και ψηφιακό zoom
- Δέκτη AIS class B
- Κάμερες πλοήγησης με περιμετρική κάλυψη 360 μοιρών.
Το SeaRider μπορεί να επιχειρήσει από λιμάνι ή ναυτική μονάδα και να εκτελέσει πολύπλοκες αποστολές ISR ακόμη και σε περιβάλλον έντονων απειλών και υψηλού κινδύνου με μειωμένο κόστος και χωρίς ρίσκο για το προσωπικό. Στο πλαίσιο της φάσης επίδειξης του προγράμματος OCEAN 2020, το SeaRider μετείχε σε άσκηση στην Μεσόγειο, η οποία πραγματοποιήθηκε στον κόλπο του Τάραντα από τις 18 έως τις 22 Νοεμβρίου 2019 με τη συμμετοχή ομάδων από τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία. Το ελληνικό USV χρησιμοποίησε ως «μητρικό πλοίο» (mothership) φρεγάτα του ΠΝ, στην οποία είχε εγκατασταθεί ο σταθμός ελέγχου και ο λοιπός απαραίτητος εξοπλισμός. Κατά την άσκηση το USV SeaRider εκτέλεσε σενάρια επιτήρησης ευρείας περιοχής και ναυτικής αποτροπής (Maritime Interdiction), καθώς και προστασίας λιμένος, παρακολουθώντας πλοία-στόχους με τους αισθητήρες του (ραντάρ και ηλεκτρο-οπτικό/IR) και μεταδίδοντας video και ίχνη ραντάρ (radar track) στα Εθνικά/EU MOC σε πραγματικό χρόνο.
Ως εξέλιξη του USV SeaRider, η Barracuda κατασκεύασε το USV 747 Multi Mission, που έχει μήκος 7,65 μέτρα (ή δυνητικά 12 μέτρα), ταχύτητα έως 55 κόμβους και αυτονομία μέχρι 500 ναυτικά μίλια, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως σκάφος επιτήρησης όσο και ως φορέας πυραυλικών και ανθυποβρυχιακών συστημάτων. Το USV 747 Multi Mission έχει παρουσιαστεί στο ελληνικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Ένα ακόμη πρόγραμμα USV με ελληνικό “χρώμα” είναι το Β7x, προϊόν συνεργασίας της Aegean Project με την Milanion Group που εδρεύει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το σκάφος έχει μήκος 8,2 μέτρα, δυνατότητα μεταφοράς φορτίου 750 κιλών, μέγιστη ταχύτητα 50 κόμβων και ακτίνα δράσης 450 ν.μιλίων με ταχύτητα 15 κόμβων. Στις αρχές του 2021 η Aegean Project ανακοίνωσε ότι παρέδωσε «ένα από τα Μη-Επανδρωμένα Σκάφη Επιφανείας (USV) που βασίζεται σε μετατροπή του RHIB των 6,8 μέτρων στον Στρατό Ξηράς χώρας μέλους του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Η εικόνα από ελληνικής πλευράς είναι ότι επιτέλους “κάτι κινείται” στον τομέα των USV (ενδεχομένως υπό συνθήκες δικαιολογημένης μυστικότητας), αλλά υπάρχει ακόμα τεράστια απόσταση που πρέπει να καλυφθεί σε σύγκριση με την Τουρκία. Το παρήγορο είναι ότι στον συγκεκριμένο τομέα υπάρχουν ήδη ελληνικές τεχνολογικές δυνατότητες, και απομένει η αξιοποίησή τους.
Σενάρια τακτικής χρήσης USVs στο Αιγαίο
Το πιο προφανές σενάριο επιχειρησιακής αξιοποίηση των USVs στο περιβάλλον του Αιγαίου αφορά άοπλες υποστηρικτικές αποστολές, όπως η αναγνώριση, επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών (intelligence, surveillance and reconnaissance – ISR), ο ναρκοπόλεμος και ο ηλεκτρονικός πόλεμος. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία μπορούν να χρησιμοποιήσουν USVs σε αυτούς τους τομείς, αλλά για την Τουρκία τα δυνητικά οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα: το Αιγαίο διαχρονικά ήταν ένα αρχιπέλαγος που η Ελλάδα ελέγχει μέσω των νησιών του, με αποτέλεσμα οι τουρκικές ναυτικές μονάδες επιφανείας να επισημαίνονται ευχερώς από ελληνικούς αισθητήρες και να διατρέχουν πάντοτε κίνδυνο προσβολής. Η χρήση USVs από την Τουρκία αλλάζει τα δεδομένα, καθώς επιτρέπει τη διεξαγωγή αποστολών ISR και ηλεκτρονικού πολέμου από πλατφόρμες που δύσκολα εντοπίζονται, είναι αναλώσιμες λόγω χαμηλού κόστους και απουσίας πληρώματος, και επομένως μπορούν να κινηθούν εγγύτερα σε ελληνικά εδάφη. Βεβαίως η κίνηση τουρκικών USVs σε μεγάλη απόσταση από τις μικρασιατικές ακτές θέτει υψηλές απαιτήσεις αυτονομίας, τηλεπικοινωνιών και συμπεριφοράς σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, αλλά φαίνεται ότι οι τουρκικές σχεδιάσεις USVs όπως το ULAQ και το MARLIN καλύπτουν τις απαιτήσεις αυτές σε επαρκή βαθμό.
Μια άλλη δυνητική χρήση των USVs στο περιβάλλον του Αιγαίου αφορά ένοπλες υποστηρικτικές αποστολές από εξειδικευμένα USVs όπως το τουρκικό ULAQ, που μπορεί να φέρει βλήματα (L-Umtas) και ρουκέτες (Cirit) κατευθυνόμενα με λέιζερ και έχει ήδη δοκιμαστεί σε αυτό το ρόλο στη διάρκεια τουρκικών ασκήσεων. Ο οπλισμός τέτοιων USVs δύσκολα θα μπορούσε να απειλήσει μεγάλες ναυτικές μονάδες της Ελλάδας, αλλά θα μπορούσε να είναι πολύ επικίνδυνος για ελληνικές πυραυλακάτους ή κανονιοφόρους που κινούνται (ή βρίσκονται αγκιστρωμένες σε ακτή) στο ανατολικό και κεντρικό Αιγαίο. Επιπλέον, τέτοια όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προσβολή παραθαλάσσιων στρατιωτικών στόχων (στρατοπέδων, λιμένων, αεροπορικών βάσεων) ή νησιωτικών υποδομών (π.χ. μονάδες ηλεκτροπαραγωγής ΔΕΗ, εγκαταστάσεις ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών κλπ.) ή και για την από θαλάσσης υποστήριξη χερσαίων τμημάτων με πυρά. Σε αυτόν τον τομέα η Τουρκία βρίσκεται αναμφίβολα πολύ μπροστά από την Ελλάδα, η οποία πρωτίστως πρέπει να βρει τρόπους προστασίας από τέτοιες απειλές, πριν εξετάσει τη δυνατότητα ανάπτυξης ελληνικών εξοπλισμένων USVs.
Τέλος, υπάρχει και η δυνατότητα χρήσης USVs “αυτοκτονίας”, δηλαδή USVs έμφορτων με εκρηκτικές ύλες που θα κατευθυνθούν σε εχθρικούς στόχους για να τους πλήξουν, όπως συνέβη κατά την ουκρανική επίθεση σε ρωσικά πολεμικά πλοία στη Σεβαστούπολη στις 29 Οκτωβρίου 2022. Τέτοιες επιθέσεις θα μπορούσαν να στραφούν κυρίως κατά μεγάλων πολεμικών πλοίων, εν πλω ή και εντός ναυστάθμων. Επίσης στόχο θα μπορούσαν να αποτελέσουν και πολιτικές υποδομές, όπως π.χ. οι γέφυρες του Βοσπόρου στην Τουρκία και του Ρίου-Αντιρρίου στην Ελλάδα. Η Τουρκία προηγείται της Ελλάδας και σε αυτόν τον τομέα, όπως έδειξαν οι πρόσφατες δοκιμές μοίρας 8 USV τύπου Albatros-S. Ωστόσο, στον τομέα αυτό η ελληνική υστέρηση μπορεί να καλυφθεί σχετικά σύντομα: βάσει του επιπέδου της ελληνικής βιομηχανίας (στους τομείς της ναυπηγικής, των ηλεκτροοπτικών, των τηλεπικοινωνιών και των εκρηκτικών υλών) κρίνεται απολύτως εφικτή η κατασκευή ελληνικών USVs “αυτοκτονίας” που θα μπορούσαν σε σύντομο χρόνο να αναπτυχθούν σε κατάλληλες νησιωτικές βάσεις και να εξαπολυθούν κατά τουρκικών ναυτικών μονάδων, ναυστάθμων και άλλων υποδομών.
Συμπεράσματα για την Ελλάδα
Το πρώτο συμπέρασμα για την Ελλάδα είναι ότι η τουρκική πρόοδος στον τομέα των USV θα διαμορφώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα νέο τοπίο ναυτικών απειλών, στο οποίο θα πρέπει να προσαρμοστεί το Πολεμικό Ναυτικό. Ενδεικτικά,
- οι τακτικές δράσης των ελληνικών πυραυλακάτων πλησίον ακτών (αγκίστρωση κλπ) θα πρέπει να λάβουν υπόψη την απειλή των AUSV τύπου ULAQ,
- ο εξοπλισμός των ελληνικών μεγάλων μονάδων επιφανείας θα πρέπει να λάβει υπόψη τον κίνδυνο επιθέσεων κορεσμού με τακτικές σμήνους (swarm tactics) από μικρότερα USV όπως τα Albatros-S,και ειδικότερα…
- …το σύνολο των αντιπυραυλικών συστημάτων Phalanx των φρεγατών του στόλου θα πρέπει να αναβαθμιστούν στο επίπεδο 1Β που επιτρέπει την αντιμετώπιση απειλών επιφανείας,
- …και θα πρέπει να εξεταστεί αν ο σχεδιαζόμενος οπλισμός νέων πλοίων του ΠΝ (υπό ναυπήγηση ή παραγγελία) επαρκεί για να αντιμετωπίσει επιθέσεις κορεσμού με τακτικές σμήνους
- τα μέτρα ασφαλείας ναυστάθμων και κρίσιμων παραθαλάσσιων εγκαταστάσεων θα πρέπει να επανεξεταστούν με γνώμονα τον κίνδυνο επιθέσεων USV
- θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα ανίχνευσης των τηλεπικοινωνιών των τουρκικών USV και παρεμβολής τους, ώστε να εμποδιστούν κατά το δυνατόν οι αποστολές τους μακριά από τα τουρκικά παράλια.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι και η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τα USV για την αμυντική της θωράκιση, και μάλιστα με σχετικά χαμηλό κόστος και υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, δεδομένου ότι οι τεχνολογικές δυνατότητες υπάρχουν. Οι ως τώρα ελληνικές προσπάθειες εστιάζονται σε μετατροπές RHIB κυρίως για αποστολές αναγνώρισης, επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών (ISR), και οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για την ανάθεση ενός προγράμματος παραγωγής. Σε επόμενο στάδιο θα μπορούσε να επιδιωχθεί η ανάπτυξη εξειδικευμένων ελληνικών USV κρούσης, ιδίως σκαφών χαμηλού προφίλ και μεγάλης ταχύτητας για την εκτέλεση αποστολών “αυτοκτονίας” κατά μεγάλων τουρκικών ναυτικών μονάδων σε ομάδες, κατά το πρότυπο των τουρκικών Albatros-S και των ουκρανικών σκαφών που επέδραμαν στη Σεβαστούπολη. Ας μην ξεχνάμε ότι τα ελληνικά νησιά σχηματίζουν διόδους από τις οποίες διέρχονται αναγκαστικά τα τουρκικά πλοία. Δεν μπορούμε να έχουμε Exocet σε κάθε νησί, μπορούμε όμως να έχουμε δεκάδες USV μοιρασμένα σε όλο το Αιγαίο, με δυνατότητα εξαπόλυσης από κάθε ακτή…
