Διεθνής κατάσταση
Στην Ουκρανία ο πόλεμος θα μπει εντός της εβδομάδας στον όγδοο μήνα από τη ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. Η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων στα μέτωπα του Χάρκοβο και της Χερσώνας συνεχίζεται, με τις ρωσικές δυνάμεις να μην δείχνουν αξιόλογες δυνατότητες ανατροπής της κατάστασης. Στο μέτωπο του Χάρκοβο, μετά την εντυπωσιακή ουκρανική επίθεση της προηγούμενης εβδομάδας που κατέληξε στην κατάληψη του Izyum, οι ρωσικές δυνάμεις εκκένωσαν και το σύνολο του ουκρανικού εδάφους που κατείχαν βορείως του Χάρκοβο, ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν διαβεί σε τρία σημεία τον ποταμό Oskil, δείχνοντας ότι δεν θα περιοριστούν στην κατάληψη της δυτικής του όχθης. Οι χάρτες προέρχονται από την πλέον πρόσφατη ανάλυση του Institute for the Study of War:
Παράλληλα, παρατηρείται γενικότερη αποσταθεροποίηση στην περιφέρεια των κρατών που περιλαμβάνονται στον ρωσικής επιρροής Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, καθώς την τελευταία εβδομάδα σημειώθηκαν νέες εχθροπραξίες μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και μεταξύ του Κιργιζιστάν και του Τατζικιστάν, ενώ το Καζαχστάν φαίνεται να βρίσκεται σε τροχιά προσέγγισης με την Κίνα. Στη Συρία η Ρωσία φαίνεται να μεσολαβεί μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Άσαντ για την επίτευξη κάποιας συνεννόησης, και ο διοικητής της ΜΙΤ Hakan Fidan είχε πρόσφατα πολλαπλές συναντήσεις με τον Σύρο ομόλογό του. Από την άλλη πλευρά, στο “δυτικό στρατόπεδο”, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα G. Pyatt διορίστηκε υφυπουργός αρμόδιος για τους ενεργειακούς πόρους (Assistant Secretary of State for Energy Resources), ενώ στις 15 Σεπτεμβρίου η ελληνική Βουλή κύρωσε τα πρωτόκολλα ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, με τη Νέα Δημοκρατία, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ να ψηφίζουν υπέρ, ενώ το ΚΚΕ, η Ελληνική Λύση και η ΜέΡΑ25 καταψήφισαν.
ΥΕΘΑ/ΓΕΕΘΑ
Από την Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου έως την Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε εκπαίδευση των Αξιωματικών και Υπαξιωματικών της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ) του ΓΕΕΘΑ στον χειρισμό, στην λειτουργία και στην συντήρηση των οχημάτων ειδικών αποστολών POLARIS MRZR. που παρέλαβε η ΔΕΠ του ΓΕΕΘΑ στο πλαίσιο αναβάθμισης των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της και των μέσων που διαθέτει. Τα συγκεκριμένα οχήματα δύνανται να συμμετέχουν σε αποστολές αναγνώρισης, επιτήρησης, άμεσης επιθετικής ενέργειας, καθώς και αποστολές υποστήριξης όπως μεταφορά υλικών και διακομιδές τραυματιών, ενώ έχουν την δυνατότητα να φέρουν ένα μεγάλο εύρος οπλικών συστημάτων, από πολυβόλο minigun έως Αντιαρματικά Βλήματα ή Κατευθυνόμενες Ρουκέτες, καθώς και ειδικό εξοπλισμό παρατήρησης, επικοινωνιών και ηλεκτρονικού πολέμου. Επίσης, λόγω των τεχνικών προδιαγραφών τους δύναται να μεταφέρονται από αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας και από ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού.
Την Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2022 ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κ. Φλώρος συμμετείχε στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Στρατιωτικής Καινοτομίας (International Military Innovation Conference) που διεξήχθη στο Camp Dayan στο Τελ Αβίβ, κατόπιν πρόσκλησης του ισραηλινού ομολόγου του Αντιστρατήγου Aviv Kohavi, ο οποίος και κήρυξε την έναρξη του Συνεδρίου. Ως επίσημοι προσκεκλημένοι συμμετείχαν επίσης μεταξύ άλλων οι Αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ Στρατηγός M. Milley, της Κυπριακής Δημοκρατίας Αντιστράτηγος Δ. Ζερβάκης, του Μαρόκου Αντιστράτηγος Belkhir al Farouk, της Πολωνίας Αντιστράτηγος R. Andrzejczak, της Τσεχίας Υποστράτηγος K. Řehka, καθώς και ο Διοικητής US CENTCOM Στρατηγός M. Kurilla. Κατά την διάρκεια του Συνεδρίου συζητήθηκαν μεταξύ άλλων θέματα Άμυνας Πολλαπλών Διαστάσεων, Επίθεσης και Ελιγμών, Έρευνας και Αμυντικής Καινοτομίας, Τεχνολογικής, Επιχειρησιακής και Οργανωτικής Καινοτομίας, καθώς και Ψηφιακής Μετεξέλιξης του Πεδίου της Μάχης.
Στις 8 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η αποσφράγιση των τεχνικών προσφορών των εταιρειών Steel Core Designs και SAKO που συμμετέχουν στον διαγωνισμό της ΓΔΑΕΕ για την διακλαδική προμήθεια 119 Τυφεκίων Ελεύθερου Σκοπευτή και 473.025 φυσιγγίων ειδικής ακριβείας διαμετρήματος 0,338 Lapua Magnum. Σημειώνεται ότι ο διαγωνισμός είχε προκηρυχθεί από το ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ στις 5 Φεβρουαρίου 2020, με συνολικό προϋπολογισμό υποπρογράμματος 6.124.360 €, συμπεριλαμβανομένης επταετούς εν συνεχεία υποστήριξης. Υπενθυμίζεται ότι για την κάλυψη των αναγκών ως την ολοκλκήρωση του διαγωνισμού, το ΓΕΕΘΑ έχει προβεί σε έκτακτες προμήθειες τυφεκίων ελεύθερου σκοπευτή (SSG M1 της Steyr Mannlicher, AXMC και ΑΧ της Accuracy International).
Στρατός Ξηράς
Αρχίζει άμεσα η διαδικασία αποστολής ελληνικών ΒΜΡ-1 στην Ουκρανία και παραλαβής γερμανικών Marder από την Ελλάδα, στο πλαίσιο της “τριμερούς ανταλλαγής” (Ringtausch) που είχε συμφωνηθεί στις 31 Μαϊου μεταξύ του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη και του καγκελαρίου O. Scholz. Σύμφωνα με ταυτόχρονες ανακοινώσεις των υπουργών Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Ν. Παναγιωτόπουλου και της Γερμανία C. Lambrecht, συμφωνήθηκε η παραχώρηση 40 τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης BMP-1 από την Ελλάδα στην Ουκρανία, τα οποία θα αντικατασταθούν από 40 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Marder. Καθώς η ελληνική πλευρά έχει καταστήσει σαφές ότι τα παραχωρούμενα ΒΜΡ-1 πρέπει να αντικαθιστώνται άμεσα, εκτιμάται ότι θα ακολουθήσουν πρόσθετες ανταλλαγές, καθώς θα καθίστανται σταδιακά διαθέσιμα πρόσθετα γερμανικά Marder, από τον συνολικό τριψήφιο αριθμό που διατηρεί η Rheinmetall.
Τη Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022 ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αντιστράτηγος Χ. Λαλούσης, πραγματοποίησε επίσκεψη στο Στρατηγείο της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ και στη συνέχεια, συνοδευόμενος από τον Διοικητή της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ Αντιστράτηγο Ά. Χουδελούδη, επισκέφθηκε την έδρα και Μονάδες της 1ης Ταξιαρχίας Αεροπορίας Στρατού, το 404 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Λάρισας και το 303 Προκεχωρημένο Εργοστάσιο Βάσης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Αρχηγός περιηγήθηκε σε χώρους και εγκαταστάσεις, διαπίστωσε το υψηλό επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας και ηθικού του προσωπικού, το ευχαρίστησε για το έργο που επιτελεί και έδωσε κατευθύνσεις για την εκτέλεση της αποστολής του.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, εντός του Σεπτεμβρίου αναμένεται η παραλαβή του 15oυ NH-90 της Αεροπορίας Στρατού.
Πολεμικό Ναυτικό
Από τις 11 ως τις 22 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα συμμετέχει με την φρεγάτα ΛΗΜΝΟΣ (F451) στην άσκηση DYNAMIC MARINER που διεξάγεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με συμμετοχή μέσων από 15 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Φέτος η άσκηση διεξάγεται με διοργανωτή την Τουρκία σε συνδυασμό με την τουρκική άσκηση Mavi Balina-22, και έχει ενδιαφέρον η επιλογή του ΠΝ για το πλοίο που εκπροσωπεί την Ελλάδα – πάντως η τουρκική φρεγάτα KemalReis απέφυγε να πλησιάσει την παλιά της γνώριμη...
Από Τρίτη 13 έως και Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2022 πραγματοποιήθηκαν στην Ν. Σκιάθο εκδηλώσεις μνήμης της 79ης Επετείου από τη Βύθιση του υποβρυχίου (Υ/Β) ΚΑΤΣΩΝΗΣ. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων κατέπλευσε στον λιμένα της Σκιάθου το Ταχύ Περιπολικό Κατευθυνομένων Βλημάτων (ΤΠΚ) ΣΙΜΙΤΖΟΠΟΥΛΟΣ. Στις εκδηλώσεις παρέστη, ως εκπρόσωπος του Αρχηγού ΓΕΝ, Αντιναυάρχου Στυλιανού Πετράκη ΠΝ, ο Πλοίαρχος Ν. Φίλιας, ο οποίος και κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο πεσόντων Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ.
Την Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2022 διεξήχθη συνεκπαίδευση PASSEX (Passing Exercise) της φρεγάτας ΣΠΕΤΣΑΙ με την ισπανική φρεγάτα ΕSPS CRISTOBAL COLON, στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή Νοτιοδυτικά της νήσου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της συνεκπαίδευσης, εκτελέστηκαν αντικείμενα σύνθεσης και ανταλλαγής τακτικής εικόνας, επικοινωνιών, ηλεκτρονικού πολέμου, προχωρητικών ελιγμών και αντιμετώπισης αεροπορικής απειλής (Air Defence Exercise – ADEX) με την συμμετοχή 2 F-4 και 2 F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας.
Πολεμική Αεροπορία
Στις 12 Σεπτεμβρίου έγινε στις εγκαταστάσεις της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) στην Τανάγρα η τελετή παραδόσεως των πρώτων δύο εκσυγχρονισμένων μαχητικών αεροσκαφών F-16 στον τύπο Viper. Παρέστησαν μεταξύ άλλων ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Χαρδαλιάς, ο Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κ. Φλώρος, ο Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχος Σ. Πετράκης ΠΝ, ο Α/ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Θ. Μπουρολιάς, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζωρτζ Τσούνης, εκπρόσωποι της Lockheed Martin και τοπικοί παράγοντες. Τα αναβαθμισμένα αεροσκάφη φέρουν ραντάρ AESA APG-83 (SABR), νέο σπονδυλωτό υπολογιστή αποστολών (MMC-7000AH), νέες οθόνες πληροφοριών και απεικόνισης ανάμεσα στα ποδωστήρια, νέο APX-126 AIFF με δυνατότητα mod 5, ενσωμάτωση SNIPER ATP, βλήματα JASSM και Paveway II και ζεύξη Link-16. Τα πρώτα 2 ελληνικά F-16 Viper θα διατεθούν στην 343 Μοίρα της 115 ΠΜ, ενώ το πρωτότυπο του προγράμματος (“005”) αναμένεται να επιστρέψει από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα στα τέλη του Σεπτεμβρίου, και στόχος είναι να παραδοθούν από την ΕΑΒ συνολικά 8 ακόμη αεροσκάφη ως το τέλος του 2022.
Ιδιαίτερα αυξημένη ήταν την τελευταία εβδομάδα η παραβατική δραστηριότητα της τουρκικής αεροπορίας, καθώς σημειώθηκαν 408 παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου (έναντι 275 την προηγούμενη εβδομάδα), μία εμπλοκή με ελληνικά αεροσκάφη αναχαίτισης (όπως και την προηγούμενη εβδομάδα) και 11 υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους (έναντι 4 την προηγούμενη εβδομάδα).
Κύπρος
Η σημαντικότερη εξέλιξη της εβδομάδας είναι αναμφίβολα η άρση του εμπάργκο των ΗΠΑ στην πώληση οπλικών συστημάτων στην Κυπριακή Δημοκρατία. Σύμφωνα με ανακοίνωση του εκπροσώπου του State Department, o υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Α. Μπλίνκεν διαπίστωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πληροί τις σχετικές προϋποθέσεις και αποφάσισε την άρση των περιορισμών, με ισχύ από 1ης Οκτωβρίου 2022. Πρόκειται για ιστορική εξέλιξη, για την οποία αξίζουν συγχαρητήρια σε όσους εργάστηκαν μεθοδικά για να την πετύχουν, με πρώτες τις οργανώσεις της ομογένειας στις ΗΠΑ, αλλά και το κυπριακό υπουργείο Άμυνας. Η άρση του εμπάργκο αντανακλά τη συνολική αναβάθμιση των σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ, που περιλάμβανε και την εκπλήρωση όρων όπως η καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος από ρωσικές πηγές ή η άρνηση ελλιμενισμού ρωσικών πολεμικών πλοίων. Δεν αποκλείεται η εξέλιξη αυτή να αποτελέσει το έναυσμα της διαδικασίας αντικατάστασης ρωσικών συστημάτων του κυπριακού οπλοστασίου από αντίστοιχα αμερικανικά, καθώς μάλιστα κάποια κυπριακά οπλικά συστήματα θα μπορούσαν να μεταβιβαστούν στην Ουκρανία.
Από τις 3 έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2022, η Εθνική Φρουρά συμμετείχε στη Διεθνή Διακλαδική Άσκηση «EAGER LION – 2022», που συνδιοργανώθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ιορδανίας και την Κεντρική Διοίκηση των Ηνωμένων Πολιτειών (CENTCOM). Ταυτόχρονα με την «EAGER LION – 2022», συνδιοργανώθηκε από την Εθνική Φρουρά και τις ΕΔ της Ιορδανίας, αντίστοιχη διμερής άσκηση μικρής κλίμακας, στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την ονομασία «SCORPIOS – 2022».
Στις 12 και 13 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η άσκηση τακτικών αεροπορικών επιχειρήσεων-αεράμυνας ΙΑΣΩΝ-2022 εντός του FIR Λευκωσίας, με τη συμμετοχή χερσαίων και εναέριων μέσων της Εθνικής Φρουράς της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ισραηλινών Eνόπλων Δυνάμεων. Κατά την άσκηση, που έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, συνεκπαιδεύτηκε το προσωπικό της Εθνικής Φρουράς και της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ ταυτόχρονα προωθείται η ανταλλαγή γνώσεων και τεχνογνωσίας στον τομέα των τακτικών αεροπορικών επιχειρήσεων και της αεράμυνας.
Επιβεβαιώθηκε εκ νέου, με δηλώσεις του προέδρου της Σερβίας αυτή την εβδομάδα, η επικείμενη πώληση των 11 κυπριακών επιθετικών ελικοπτέρων Mi-35P στη Σερβία. Τα ρωσικής κατασκευής ελικόπτερα θα αντικατασταθούν με 6+6 ελαφρά επιθετικά ελικόπτερα H145Μ, βάσει της σύμβασης που υπεγράφη στις 25 Ιουνίου 2022 μεταξύ της εταιρείας Airbus Helicopters και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ανατολικός Παρατηρητής
Στις 15 και 16 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρ.Τ. Ερντογάν συμμετείχε στις εργασίες του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, κατά την 22η σύνοδό του σε επίπεδο αρχηγών κρατών, που διοργανώθηκε στο Ουζμπεκιστάν. Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης ιδρύθηκε το 2001 και η Τουρκία έχει καθεστώς παρατηρητή σε αυτόν από το 2012, αλλά είναι η πρώτη φορά που συμμετέχει σε επίπεδο αρχηγού κράτους. Ο Ρ.Τ. Ερντογάν, ο οποίος δήλωσε ότι η Τουρκία επιδιώκει να καταστεί μέλος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, συναντήθηκε μεταξύ άλλων με τον πρόεδρο της Ρωσίας Β. Πούτιν, τον πρόεδρο της Λευκορωσίας Α. Λουκασένκο και τον πρόεδρο του Ιράν Ε. Ραϊσι.
Στις 14 Σεπτεμβρίου η ρωσική εταιρία Rosatom Corp ανακοίνωσε τη σύναψη δανειακής σύμβασης με την επίσης ρωσική Gazprombank, στις 3 Αυγούστου, για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του τουρκικού πυρηνικού σταθμού στο Akkuyu από τη θυγατρική της εταιρία Akkuyu Nuclear JSC. Σύμφωνα με την ανακοίνωση η ρωσική χρηματοδότηση, που ανέρχεται σε 9,1 δις δολλάρια, θα κατανεμηθεί σε 7 δις δολλάρια για την κατασκευή και λειτουργία του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μονάδων με αντιδραστήρες VVER-1200, συν 1,6 δις δολλάρια για τη χρηματοδότηση της απόκτησης και ανάπτυξης κοιτάσματος ουρανίου στο Καζακστάν, συν 500 εκ. δολλάρια για τη χρηματοδότηση της απόκτησης και ανάπτυξης κοιτασμάτων λιθίου. Επισημαίνεται ότι η συμφωνία περιλάμβανε επίσης πρόβλεψη για την άμεση διάθεση του ποσού σε αγορά τουρκικών ομολόγων σε δολλάριο, και την ίδια εβδομάδα τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας αυξήθηκαν κατά 7,4 δις δολλάρια.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του τουρκικού πρακτορείου ειδήσεων Anadolu, η SSB υπέγραψε σύμβαση με την Αselsan για το πρόγραμμα απόκτησης πρόσθετης ικανότητας M60T, το οποίο περιλαμβάνει εγκατάσταση του νέου ΣΕΠ Volkan-M σε αντικατάσταση του ισραηλινού Knight MK III που πλέον δεν υποστηρίζεται, νέου ΣΔΕ, πρόσθετη θωράκιση και νέα καθίσματα.
Η SSB παρουσίασε το μη επανδρωμένο σκάφος επιφανείας MARLIN, εξοπλισμένο με μη κατονομαζόμενο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου.
