Το Νοέμβριο του περασμένου έτους επιβεβαιώθηκε ότι το Βρετανικό Ναυτικό (RN) πρόκειται να αποσύρει, έως το τέλος του 2018, το Κατευθυνόμενο Βλήμα (Κ/Β) επιφανείας-επιφανείας τύπου RGM-84D Harpoon Block 1C, το οποίο αποκαλεί Κατευθυνόμενο Οπλικό Σύστημα (GWS) 60. Το Κ/Β Harpoon είχε εισαχθεί στο οπλοστάσιο του RN to 1984, με σκοπό την κάλυψη της Επιτελικής Απαίτησης (Sea) 6548, η οποία αποσκοπούσε στην προμήθεια ενός κατευθυνόμενου βλήματος επιφανείας-επιφανείας δεύτερης γενιάς, το οποίο θα εξόπλιζε τις φρεγάτες Type 22 Batch 3 και Type 23. Το βλήμα είναι σήμερα εγκατεστημένο στις 13 φρεγάτες Type 23, σε δύο επίγειες εγκαταστάσεις δοκιμών, καθώς και σε τρία αντιτορπιλικά Type 45 HMS Daring (D32), HMS Diamond (D34) και HMS Duncan (D37), ενώ επίκειται η εγκατάστασή του σε ένα ακόμη αντιτορπιλικό του τύπου. Τα βλήματα των τεσσάρων αντιτορπιλικών προέρχονται από τις ισάριθμες παροπλισμένες φρεγάτες Type 22 Batch 3 του RN. Το Νοέμβριο 2014 ανατέθηκε σύμβαση τετραετούς διάρκειας στην εταιρία Babcock, με σκοπό την εν υπηρεσία υποστήριξη και την παροχή υπηρεσιών έως το Νοέμβριο 2018, με προαίρεση τριών διαδοχικών ετήσιων παρατάσεων. Πριν όμως συμπληρωθεί το μισό του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος, ανακοινώθηκε η πρόθεση του RN να αποσύρει το βλήμα Harpoon, η οποία αιτιολογήθηκε αφενός με αναφορά στην τεχνολογική ηλικία και τους επιχειρησιακούς περιορισμούς του και αφετέρου με την επίκληση του κόστους υποστήριξης και την απαίτηση κάλυψης υψηλότερων επιχειρησιακών προτεραιοτήτων. Ειδικότερα, το βρετανικό υπουργείο άμυνας ανέφερε πως η κύρια χρήση του βλήματος Harpoon περιορίζεται σε ωκεάνιο περιβάλλον κατά στόχων μεγέθους φρεγάτας τουλάχιστον και στο πλαίσιο επιχειρήσεων που θα διεξάγονται από κοινού με τις ναυτικές δυνάμεις συμμαχικών κρατών και οι οποίες θα διαθέτουν οπλικά συστήματα συγκρίσιμων ή υπέρτερων δυνατοτήτων.
Το σκεπτικό αυτό δεν είναι ανέλεγκτο από τεχνολογική και επιχειρησιακή άποψη. Στο παρελθόν δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις που ένα πολεμικό πλοίο μεγέθους αντιτορπιλικού ή φρεγάτας χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει τα δικά του Κ/Β προκειμένου να αντιμετωπίσει μία απειλή που εκδηλώθηκε υπό συνθήκες τακτικού αιφνιδιασμού. Παράλληλα, ακόμη και στην έκδοση Block 1C, τεχνολογικής ηλικίας της δεκαετίας 1980, το Κ/Β Harpoon αποτελεί ένα αποτελεσματικό οπλικό σύστημα παντός καιρού και πέραν του ορίζοντα. Στο σκεπτικό αυτό αντιτείνεται ότι η χρησιμότητα του βλήματος περιορίζεται σε παράκτιο περιβάλλον και υπό τους ολοένα αναθεωρούμενους επί το αυστηρότερο κανόνες εμπλοκής, επειδή οι επιδόσεις του Συνόλου Αναφοράς Στάσης (ATA), μέρους του συγκροτήματος καθοδήγησης AN/DSQ-44, καθώς και του ενεργού ερευνητή AN/DSQ-28, J-δέσμης, συνεπάγονται δυσανάλογα ευρεία περιοχή έρευνας και αντίστοιχα διευρυμένο μέτωπο επίθεσης, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος προσβολής πλοίου διαφορετικού από το στόχο. Επιπρόσθετα, ο τρέχων επιχειρησιακός σχεδιασμός θεωρεί πρωταρχική απειλή εναντίον των κυρίων μονάδων επιφανείας τις επιθέσεις από σμήνη (swarms) υπερταχέων σκαφών περιορισμένου εκτοπίσματος, η αντιμετώπιση των οποίων δεν είναι αποτελεσματική με Κ/Β της κατηγορίας του Harpoon, ειδικά μάλιστα της έκδοσης που βρίσκεται σε υπηρεσία με το RN. Το τελευταίο επιχείρημα είναι βάσιμο από τακτική, όχι όμως αναγκαία από στρατηγική άποψη, καθώς η αντιμετώπιση επιθέσεων υπερταχέων σκαφών μοιάζει να αναφέρεται αποκλειστικά στη διεξαγωγή επιχειρήσεων Αντί-Πρόσβασης/Άρνησης Περιοχής (A2/AD), ιδίως στον Περσικό Κόλπο. Όμως περιοδικά οι ισχυρότερες ναυτικές δυνάμεις υποχρεώνονται να διεξάγουν ναυτικές επιχειρήσεις πολέμου επιφανείας με χρήση Κ/Β, συχνά μάλιστα υπό συνθήκες ανεπαρκούς προετοιμασίας ή περιορισμένης προειδοποίησης, όπως αποδεικνύουν ενδεικτικά οι επιχειρήσεις του RN στα Νησιά Falkland το 1982 και του Ναυτικού των ΗΠΑ (USN) στον Κόλπο της Σύρτης το 1986. Μάλιστα, στην τελευταία περίπτωση πραγματοποιήθηκε η πρώτη εκτόξευση επιφανείας βλήματος Harpoon υπό πραγματικές συνθήκες, από το καταδρομικό κατευθυνόμενων βλημάτων USS Richmond K. Turner (CG-20) και συμπτωματικά κατά στόχου μεγέθους ΤΠΚ, η οποία κατέληξε στην προσβολή του. Εξ άλλου, η παρουσία κύριων μονάδων επιφανείας χωρίς Κ/Β απλουστεύει τους υπολογισμούς και σχεδιασμούς του δυνητικού αντιπάλου, ενίοτε καθιστώντας τον περισσότερο απρόβλεπτο ή επιθετικό.
Πέραν όμως των τακτικών και στρατηγικών εκτιμήσεων, η απόσυρση του Κ/Β Harpoon από το RN προβάλλεται ως ένας ακόμη σταθμός στη συνεχιζόμενη πορεία συρρίκνωσής του, με προηγούμενους τον περιορισμό του αριθμού μονάδων του και την απόσυρση, χωρίς αντικαταστάτη επί σειρά ετών, των ΑΦΝΣ BAe Nimrod MR2. Για πρώτη φορά η δυνατότητα πολέμου επιφανείας των κύριων μονάδων στόλου οποιασδήποτε μείζονος ναυτικής δύναμης θα στηρίζεται αποκλειστικά στο πυροβόλο μεσαίου διαμετρήματος, εν προκειμένω το Mk8 Mod1 με μέγιστο βεληνεκές της τάξης των 27,5 km, με χρήση πυρομαχικών Εκτεταμένου Βεληνεκούς Υψηλής Εκρηκτικότητας. Στόχοι επιφανείας πέραν της απόστασης αυτής μπορούν να προσβληθούν από τα οργανικά ελικόπτερα AgustaWestland AW159 Wildcat HMA2 με Κ/Β Sea Skua ημιενεργού καθοδήγησης ραντάρ (SARH), όμως κι αυτά πρόκειται να… αποσυρθούν τον ερχόμενο Μάρτιο! Αντικαταστάτης του Sea Skua θα είναι το Κ/Β Sea Venom της MBDA, του οποίου εισαγωγή του σε υπηρεσία σχεδιάζεται για το τέλος του 2020. Ακόμη κι έτσι όμως, το αναφερόμενο βεληνεκές των 20 km του Κ/Β Sea Venom θα θέτει το ελικόπτερο Wildcat εντός της ακτίνας δράσης των περισσότερων Συστημάτων Βλημάτων Άμυνας Σημείου (PDMS) ή Αντιαεροπορικού Πολέμου (AAW) των στόχων ή των μονάδων επιφανείας που τους συνοδεύουν. Αυτό ισχύει κατά μείζονα λόγο για τα ελαφρά K/B Martlet που εξοπλίζουν τα ελικόπτερα Wildcat του RN και στα οποία αποδίδεται βεληνεκές της τάξης των 8 km. Επομένως τα, ιδίως περιορισμένου βεληνεκούς, Κ/Β εναέριας εκτόξευσης δεν αποτελούν από επιχειρησιακή άποψη επαρκή υποκατάστατα των Κ/Β επιφανείας-επιφανείας.
Με βάση τις εκτιμήσεις αυτές εξάγεται το συμπέρασμα ότι, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, το μοναδικό όπλο πολέμου επιφανείας του RN θα είναι η τορπίλη Spearfish, η οποία εξοπλίζει τα τέσσερα εναπομένοντα πυρηνοκίνητα υποβρύχια (SSN) κλάσης Trafalgar και τα τρία SSN κλάσης Astute, η οποία σχεδιάζεται να αριθμεί συνολικά επτά μονάδες. Η σχεδιαζόμενη επί ίσοις όροις αντικατάσταση της κλάσης Trafalgar από την κλάση Astute υποδεικνύει ότι το RN αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο των SSN. Επίσης, το RN σχεδιάζει να βασίσει μεγάλο μέρος της δυνατότητας εκτέλεσης αντιπλοϊκών επιχειρήσεων στα τακτικά αεροσκάφη βραχείας απογείωσης-κατακόρυφης προσγείωσης (STOVL) Lockheed Martin F-35B Lightning II, τα οποία μελλοντικά θα επιχειρούν από τα δύο αεροπλανοφόρα κλάσης Queen Elizabeth. Όμως η ανάθεση αντιπλοϊκού ρόλου σε SSN ή αεροσκάφη αεροπλανοφόρων μπορεί να μην είναι πάντοτε εφικτή λόγω διαφόρων συνθηκών, ενδεικτικά μετεωρολογικών, γεωγραφικών ή τακτικών, ενώ με την πάροδο του χρόνου η εμπειρία από τη σχεδίαση και εκτέλεση αντιπλοϊκών επιχειρήσεων με τη χρήση Κ/Β μοιραία θα απωλεσθεί. Εξίσου σημαντική είναι επίσης η διαπίστωση ότι δεν έχει ακόμη ξεκινήσει η εκπόνηση προγράμματος αντικατάστασης των Κ/Β Harpoon για τις κύριες μονάδες επιφανείας του RN ή προγράμματος εξοπλισμού των εννέα υπό προμήθεια ΑΦΝΣ Boeing P-8A Poseidon της RAF με αντίστοιχα Κ/Β εναέριας εκτόξευσης. Εξ άλλου, ούτε η RAF έχει δυνατότητα προσβολής μονάδων επιφανείας από απόσταση, επειδή αφενός τα ΑΦΝΣ Nimrod MR2 που χρησιμοποιούσαν το Κ/Β Harpoon αποσύρθηκαν το 2011, ενώ τα τακτικά αεροσκάφη Panavia Tornado GR4 δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιήσουν το Κ/Β Sea Eagle, το οποίο αποσύρθηκε το 2000. Στο πλαίσιο του προγράμματος Μελλοντικού Όπλου Πλεύσης/Εναντίον Πλοίων (FC/ASW) και σε συνεργασία με το RN και το Γαλλικό Ναυτικό, η MBDA αναπτύσσει το Κ/Β Perseus, βεληνεκούς της τάξης των 300 km, με σκοπό την αντικατάσταση των Κ/Β SCALP/Storm Shadow, Harpoon και Exocet, όμως η εισαγωγή του σε υπηρεσία δεν υπολογίζεται πριν το έτος 2030. Βραχυπρόθεσμο υποκατάστατο θα μπορούσε να αποτελέσει η προμήθεια αριθμού Κ/Β RGM-84L Harpoon Block II ή RGM-84N Block II+, η οποία όμως προς το παρόν προσκρούει σε ανυπέρβλητους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
