Διεθνής κατάσταση
Στην Ουκρανία συμπληρώθηκε ο τέταρτος μήνας από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, με τις πολεμικές επιχειρήσεις να συνεχίζονται. Την τελευταία εβδομάδα οι ρωσικές δυνάμεις είχαν αρκετές επιτυχίες στην περιοχή του Luhansk Oblast, καταλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τις περιοχές Loskutivka, Mikolaivka, Toshkivka, Vrubivka Pidlisne και Myrna Dolyna. Καθώς οι ρωσικές αυτές κινήσεις απειλούσαν να αποκόψουν τις ουκρανικές στην περιοχή του Severodonetsk, οι ουκρανικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν και ανακοίνωσαν την εγκατάλειψη της πόλης. Οι ρωσικές δυνάμεις αναμένεται πλέον, μετά την περικύκλωση ενός μικρού ουκρανικού θύλακα στην περιοχή του Zolote, να επιδιώξουν την περικύκλωση του κύριου όγκου των ουκρανικών στην περιοχή του Lysychansk, προωθούμενες βόρεια από την Popasna. Ωστόσο ο “μεθοδικός” τρόπος με τον οποίο διεξάγεται η ρωσική εκστρατεία (αργή προώθηση μετά από σφυροκόπημα πυροβολικού) επιτρέπει στις ουκρανικές δυνάμεις να συμπτύσσονται συντεταγμένα, χωρίς οι ρωσικές να επιτυγχάνουν αποφασιστικό αποτέλεσμα. Στις περιοχές του Χαρκόβου και τις Χερσώνας οι ουκρανικές δυνάμεις εξακολουθούν να διεξάγουν τοπικές αντεπιθέσεις. Οι χάρτες προέρχονται από την πλέον πρόσφατη ανάλυση του Institute for the Study of War:
ΥΕΘΑ/ΓΕΕΘΑ
Στις 22 Ιουνίου ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Ν. Παναγιωτόπουλος ενημέρωσε τα μέλη της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής αναφορικά με την διαδικασία εξέλιξης έξι εξοπλιστικών προγραμμάτων αρμοδιότητος ΓΕΣ και άλλων επτά αρμοδιότητος ΓΕΝ. Στη συνεδρίαση συμμετείχαν ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Χαρδαλιάς, ο Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κ. Φλώρος, ο Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγος Χ. Λαλούσης, ο Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχος Σ. Πετράκης ΠΝ και ο Γενικός Διευθυντής της ΓΔΑΕΕ Α. Αλεξόπουλος. Τα 13 εξοπλιστικά προγράμματα για τα οποία ενημερώθηκε η Βουλή παρατίθενται αναλυτικά κατωτέρω, ανά Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης, αύριο 27 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη νέα συνεδρίαση για τα προγράμματα της Πολεμικής Αεροπορίας.
Από την Δευτέρα 30 Μαΐου έως την Παρασκευή 24 Ιουνίου 2022 πραγματοποιήθηκε το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα με τίτλο «Διοίκηση και Ηγεσία Μικρών Κλιμακίων» (Junior Command and Leadership Course), που διοργάνωσε η Διοίκηση Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ) του ΓΕΕΘΑ σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα στο Κέντρο Εκπαίδευσης Ειδικών Δυνάμεων (ΚΕΕΔ) στην Νέα Πέραμο Αττικής. Την εκτέλεση της εκπαίδευσης ανέλαβε η Κινητή Ομάδα Εκπαίδευσης British Military Advisory and Training Team (BMATT) και συμμετείχαν σε αυτή 30 Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί της ΔΕΠ του ΓΕΕΘΑ. Σκοπός του προγράμματος ήταν η προετοιμασία και επιμόρφωση των στελεχών που υπηρετούν ή πρόκειται να υπηρετήσουν ως επικεφαλής τμημάτων Ειδικών Δυνάμεων – Ειδικών Επιχειρήσεων (ΕΔ-ΕΕ) επιπέδου Ομάδος έως και Λόχου, με επιχειρησιακά διδάγματα από φίλες και σύμμαχες Χώρες.
Στρατός Ξηράς
Από 30 Μαΐου έως 17 Ιουνίου 2022, διεξήχθη η θερινή εκπαίδευση της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών (ΣΜΥ), στην περιοχή της Καναπίτσας Λιτοχώρου. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης της Σχολής, περιέλαβε αντικείμενα επιχειρησιακής και ειδικής εκπαίδευσης, με τη χρήση πλωτών, μηχανοκίνητων και εναέριων μέσων.
Τα εξοπλιστικά προγράμματα αρμοδιότητας ΓΕΣ για τα οποία ενημερώθηκε η Βουλή στις 22 Ιουνίου είναι:
• Αναβάθμιση 111 συστημάτων Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων RΜ-70 (€83 εκατ.) και αναβάθμιση Ρουκετών 122mm (€87,91 εκατ.).
• Προμήθεια κατευθυνομένων βλημάτων AGM-114R Hellfire II καθοδήγησης Laser για τα ΕΕ/Π ΑΗ-64 Apache και τα Ε/ΠΑΝ OH-58 Kiowa Warrior (€20 εκατ.)
• Προμήθεια 30.000 πυρομαχικών (APFSDS-T και HEAT-MP-T) αρμάτων μάχης 120 mm (€150 εκατ.) με δικαίωμα προαίρεσης.
• Προμήθεια 12 μεταχειρισμένων Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης Μηχανικού (ΤΟΜΜΧ) από τα γερμανικά αποθέματα (€25 εκατ.).
Πρόκειται για προγράμματα μικρού σχετικά κόστους αλλά πολύ μεγάλης επιχειρησιακής αξίας, καθώς ιδίως η αναβάθμιση των ΠΕΠ RΜ-70 και των ρουκετών θα αναβαθμίσει κάθετα τις ικανότητες του Πυροβολικού, ενώ ειδική μνεία αξίζει και στην προμήθεια πυρομαχικών των 120 χιλ. για τα άρματα μάχης Leopard 2.
Πολεμικό Ναυτικό
Το Σάββατο 18 Ιουνίου 2022 διεξήχθη συνεκπαίδευση PASSEX (Passing Exercise) της φρεγάτας ΥΔΡΑ με την ιταλική φρεγάτα ITS LIBECCIO, στην θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Την Πέμπτη 23 Ιουνίου 2022 και στο πλαίσιο συμμετοχής της χώρας μας στο ΝΑΤΟ AEGEAN ACTIVITY, ο Γερμανός Διοικητής του Captain R. Hoffman επισκέφθηκε το ΤΠΚ ΣΤΑΡΑΚΗΣ, όπου ενημερώθηκε για τις δυνατότητες και τα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του πλοίου, ενώ είχε την ευκαιρία να ξεναγηθεί στους χώρους του και να συνομιλήσει με τους Αξιωματικούς και το Πλήρωμά του. Το ΝΑΤΟ AEGEAN ACTIVITY εκτελείται με σκοπό την συμμετοχή της Συμμαχίας στις διεθνείς προσπάθειες διακοπής της παράνομης διακίνησης και μετανάστευσης στο Αιγαίο Πέλαγος και έχει διατεθεί σε αυτό το ΤΠΚ ΣΤΑΡΑΚΗΣ σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ΓΕΕΘΑ, στο πλαίσιο της ενεργού συμμετοχής των Ενόπλων Δυνάμεων σε επιχειρήσεις και δράσεις του ΝΑΤΟ για την ενίσχυση της ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, το Πολεμικό Ναυτικό ενισχύθηκε ήδη με 5 μη επανδρωμένα ελικόπτερα, που επιχειρούν από μονάδες του Στόλου.
Τα εξοπλιστικά προγράμματα αρμοδιότητας ΓΕΝ για τα οποία ενημερώθηκε στις 22 Ιουνίου η Ειδική Διαρκής Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής, είναι: • Συντήρηση-αναβάθμιση υποδομών και επέκταση εγκαταστάσεων στο Ναύσταθμο Κρήτης (€190 εκατ.)
• Προμήθεια Κ/Β επιφανείας-επιφανείας MM40 Exocet Block 3 (€33 εκατ.)
• Επέκταση προγράμματος Δικτύου Επικοινωνιών Υψηλής Ταχύτητας ΑΙΓΑΙΑΣ (€ 17 εκατ.)
• Τροποποίηση διακρατικής συμφωνίας Εν Συνεχεία Υποστήριξης των 11 Ε/Π S-70B Aegean Hawk με αύξηση προϋπολογισμού.
• Εφοδιαστική υποστήριξη των αεριοστροβίλων τύπου Rolls Royce των φρεγατών τύπου S.
• Συστήματα Ηλεκτρονικών Μέτρων Υποστήριξης (ESM) μονάδων του Στόλου.
Πολεμική Αεροπορία
Από τη Δευτέρα 13 έως και την Παρασκευή 24 Ιουνίου 2022, η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ), συμμετείχε στην άσκηση «Ocean Hit 2022», η οποία διεξήχθη στην Αεροναυτική Βάση Landivisiau στη Βρετάνη της Γαλλίας. Στην άσκηση, στην οποία συμμετείχαν προσωπικό και μέσα της Γαλλίας, της Ελβετίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η ΠΑ συμμετείχε με πέντε (5) αεροσκάφη F-16 και ανάλογο προσωπικό της 330 Μοίρας της 111 Πτέρυγας Μάχης. Κατά τη διάρκεια της άσκησης εκτελέστηκαν σενάρια εναέριας μάχης, προστασίας ναυτικής δύναμης και υποστήριξης δυνάμεων ξηράς με αυξανόμενο βαθμό δυσκολίας, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση του επιπέδου συνεργασίας και διαλειτουργικότητας μεταξύ των συμμετεχόντων, ενώ έγινε πολύτιμη ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του hellajournal.com, στις αρχές Ιουλίου αναμένεται η μεταστάθμευση αμερικανικών F-35 και F-15 στην 115 ΠΜ (ΑΒ Σούδας), για συνεκπαίδευση με την Πολεμική Αεροπορία.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα ηλεκτρονικών ΜΜΕ όπως το hellasjournal.com, στην προγραμματισμένη για αύριο συνεδρίαση της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής αναμένεται να συζητηθεί, όχι μόνο η εκκρεμής αναβάθμιση των 38 F-16 Block 50, αλλά και η απόκτηση βλημάτων αέρος-επιφανείας τύπου AGM-84 Harpoon για τον εξοπλισμό τόσο των F-16 όσο και των αναβαθμιζόμενων Ρ-3.
Ελαφρά αποκλιμάκωση παρουσίασε την τελευταία εβδομάδα η παραβατικότητα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, που πάντως παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, με συνολικά 118 παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου (έναντι 128 την προηγούμενη εβδομάδα), 2 εμπλοκές με ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη (έναντι 8 την προηγούμενη εβδομάδα) και 4 υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους (έναντι 2 την προηγούμενη εβδομάδα).
Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή
Συνεχίζονται οι αυξημένες και στοχευμένες ροές λαθρομεταναστών προς τα νησιά του Αν. Αιγαίου. Μόνο στις 23 Ιουνίου καταγράφηκαν 5 περιστατικά με σκάφη που μετέφεραν συνολικά 316 λαθρομετανάστες, και συγκεκριμένα δυο περιστατικά στη Σάμο (70 άτομα), δυο στην Κω (96 άτομα) και ένα στο Φαρμακονήσι με 150 άτομα που επέβαιναν σε μεγάλο αλιευτικό. Είναι αυτονόητο ότι σε όλες τις περιπτώσεις γίνονται οι δέουσες ενέργειες από το ΛΣ-ΕΛΛΑΚΤ, αλλά είναι κρίσιμο η ελληνική πλευρά να έχει υπόψη την πιθανότητα αιφνιδιασμού σε μικρονήσους από “μετανάστες” ή/και προβοκάτσιας, δεδομένης της επιθετικής ρητορικής της Τουρκίας τις τελευταίες εβδομάδες.
Κύπρος
Στις 24 Ιουνίου υπογράφηκε η σύμβαση για την προμήθεια 6 Ελαφρών Επιθετικών Ελικοπτέρων H145Μ της εταιρείας Airbus Helicopters με δικαίωμα προαίρεσης για την απόκτηση ακόμη. Το ελαφρύ επιθετικό ελικόπτερο H145M, ικανό να επιχειρεί σε απαιτητικό περιβάλλον ημέρα και νύχτα, θα ενισχύσει τις δυνατότητες της Εθνικής Φρουράς για ταχεία αντίδραση προσβολή στόχων με ακρίβεια και εκτέλεση αποστολών εγγύς υποστήριξης και συλλογής πληροφοριών. Με την παραλαβή των H145M αναμένεται η πώληση των 11 υπηρετούντων Mi-35 στη Σερβία.
Στις 20 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο η 5η Συνάντηση των υπουργών Άμυνας Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου. Στην Κοινή Δήλωση που εκδόθηκε αναφέρεται ότι «οι υπουργοί Άμυνας συμφώνησαν σε ένα κοινό όραμα που υποστηρίζει τη συνεχώς αυξανόμενη στρατηγική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου».
Ανατολικός Παρατηρητής
Στις 20 Ιουνίου άρχισαν οι εν πλω δοκιμές του Πλοίου Αμφίβιας Εφόδου ANADOLU (L400) του Τουρκικού Ναυτικού. Σύμφωνα με το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα, το πλοίο αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους.
Από τις 20 Ιουνίου και για τις επόμενες 11 ημέρες διεξάγεται εκ νέου η άσκηση ANADOLU KARTALI με συμμετοχή του Ην. Βασιλείου (Typhoon), του Αζερμπαϊτζάν (SU-25, MiG-29), του Πακιστάν (F-16) και της Ιορδανίας (F-16).
Στις 23 Ιουνίου επισκέφθηκαν την Άγκυρα η υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Liz Truss και ο υπουργός Άμυνας Ben Wallace, που συναντήθηκαν με τους Τούρκους ομολόγους τους. Εκτός από το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, που ήταν η κεντρική αφορμή της επίσκεψης, συζητήθηκαν επίσης θέματα διμερούς αμυντικής συνεργασίας, με την τουρκική πλευρά να ζητά την επιτάχυνση της έγκρισης αδειών εξαγωγής αμυντικού υλικού μετά την άρση της σχετικής απαγόρευσης. Ως προς το ζήτημα της προμήθειας μαχητικών αεροσκαφών Typhoon από την Τουρκία, πηγές της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας ανέφεραν στις 24 Ιουνίου στο CNN Türk ότι το θέμα δεν βρίσκεται στην ατζέντα και ότι η Τουρκία επικεντρώνεται στην ανάπτυξη του MMU. Φαίνεται ωστόσο να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις εντός Τουρκίας για το θέμα, με την αμυντική βιομηχανία να θεωρεί την προμήθεια Typhoon ως απειλή για το πρόγραμμα MMU ενώ κύκλοι της ΤΗΚ τα εξετάζουν θετικά, ως άμεσο αντίβαρο στην ενίσχυση της ΠΑ με Rafale και F-16V. Επισημαίνεται ότι στα μέσα Ιουνίου πραγματοποιήθηκε συνεκπαίδευση 2v2 και προσομοίωση βολών BVR μεταξύ ζεύγους F-16 της ΤΗΚ και ζεύγους Typhoon της 3 (Fighter) Squadron της RAF από την αεροπορική βάση Kogalniceanu στη Ρουμανία.
Πολύ ψηλά στη δημόσια ρητορική της διατηρεί η Τουρκία το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αν. Αιγαίου, καθώς ο αντιπρόεδρος της χώρας Φουάτ Οκτάι δήλωσε, τόσο από τα κατεχόμενα της Κύπρου όσο και σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Milliyet, “τα νησιά θα αποστρατιωτικοποιηθούν, σε διαφορετική περίπτωση θα ξεκινήσει η αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους. Ως Τουρκία θα το κάνουμε αυτό. Θα το αμφισβητήσουμε. Κι όπου φτάσει αυτή η αμφισβήτηση της κυριαρχίας”. Επιπλέον, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε με οργίλη ανακοίνωση, αυθημερόν, στο κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ της 24ης Ιουνίου, το οποίο εκδόθηκε μετά την παρουσίαση των πρόσφατων τουρκικών δηλώσεων και ενεργειών (συμπεριλαμβανομένων των δηλώσεων του Φ. Οκτάι) από τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη στους ομολόγους του. Στο κείμενο τονίζεται ότι “η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης” και τονίζεται ότι “το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως το διεθνές δίκαιο, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις προς το συμφέρον της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και να προωθήσει τις σχέσεις καλής γειτονίας με βιώσιμο τρόπο”. Η απάντηση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών αναφέρεται σε ζητήματα όπως το εύρος του εναερίου χώρου, η στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αν. Αιγαίου και οι «απωθήσεις αιτούντων άσυλο», ισχυριζόμενο ότι «η σιωπή της ΕΕ σε αυτά τα θέματα δεν συμβάλλει στην επίλυσή τους και πλήττει την περιφερειακή σταθερότητα», ενώ προσθέτει ότι ότι οι «προσπάθειες της ΕΕ να νομιμοποιήσει τον μαξιμαλισμό και την παρανομία στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο είναι απαράδεκτες».
Επίσης, τα τουρκικά ΜΜΕ διατήρησαν ψηλά τους τόνους και αυτή την εβδομάδα, εστιάζοντας αυτή τη φορά στην Ψέριμο, με αφορμή την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στην Ψέριμο, που όμως είχε γίνει 3 και πλέον εβδομάδες νωρίτερα (2 Ιουνίου). Τα τουρκικά ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων το κρατικό πρακτορείο Anadolu, ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός TRT και το φιλοκυβερνητικό κανάλι Ηaber Global, δημοσίευσαν φωτογραφικό υλικό από το Επιτηρητικό Φυλάκιο της νήσου, περιγράφοντας τις υποδομές της νήσου ωσάν να ήταν πρόσφατες προσθήκες (με συμμετοχή αποστράτων αξιωματικών όπως ο σμήναρχος ε.α. G. Tokmakoğlu, πρώην Δντης Κλάδου Πληροφοριών της Τουρκικής Αεροπορίας) και παρουσιάζοντας την Ψέριμο ως ένα νησί που η Ελλάδα “έθεσε υπό την κατοχή της” σε αντίθεση με τη συνθήκη της Λωζάννης. Η ετεροχρονισμένη ανακίνηση θέματος Ψερίμου, και μάλιστα από τα επίσημα κρατικά τουρκικά ΜΜΕ, δείχνει ότι η στοχοποίηση του νησιού και η συντήρηση της έντασης κατά της Ελλάδας αποτελεί συνειδητή επιλογή της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας, γεγονός που πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη από ελληνικής πλευράς.
Οι υψηλοί τόνοι, τόσο από πλευράς τουρκικής κυβέρνησης όσο και από πλευράς ελεγχόμενων ΜΜΕ, δείχνουν ότι διαμορφώνεται συγκρουσιακή πορεία έναντι της Ελλάδας, και μάλιστα με βραχυπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Είναι σαφές ότι η δημοσκοπική υστέρηση του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν εν όψει των επικείμενων τουρκικών εκλογών οξύνει την ανάγκη του να προκαλέσει κάποια εξέλιξη που θα αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα, και η στρατιωτική αντιπαράθεση με την Ελλάδα θα μπορούσε να είναι μια τέτοια εξέλιξη. Προφανώς δεν μπορεί να προεξοφληθεί ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα αναλάβει το ρίσκο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, καθώς οποιοδήποτε “αναπάντεχο” αποτέλεσμα θα οδηγούσε στην πολιτική (και ίσως όχι μόνο πολιτική) εξαφάνισή του. Όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι η κατευθυνόμενη ρητορική κατά της Ελλάδας σε επίπεδο τουρκικής κυβέρνησης, ΜΜΕ και social media (όπου π.χ. κυκλοφορεί στο Twitter από λογαριασμούς φιλικούς προς το κυβερνών ΑΚΡ ένα “Global Warn” κατά της Ελλάδας) παραπέμπει σε πολεμικό “ντοπάρισμα”. Η Ελλάδα πρέπει να προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα, εντός του καλοκαιριού. Γνωρίζουμε ότι η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία έχουν πλήρη επίγνωση της κατάστασης – αυτό που επείγει όμως είναι η ψυχική προετοιμασία της ελληνικής κοινωνίας.
