Δύο γαλλικές φρεγάτες τύπου FREMM θα ενταχθούν ως τον Αύγουστο στο Πολεμικό Ναυτικό με καθεστώς χρονομίσθωσης (leasing) πενταετίας, όπως επιβεβαίωσε σήμερα ο ΑΝΥΕΘΑ Φ. Κουβέλης σε ραδιοφωνική του συνέντευξη. Η από καιρό κυοφορούμενη σχετική συμφωνία στην οποία είχαμε αναφερθεί, επήλθε με επιστολές που αντηλλάγησαν σε πολιτικό (Τσίπρας – Μακρόν) και στρατιωτικό επίπεδο.
Σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Καθημερινή, οι δύο φρεγάτες (κατά πάσα πιθανότητα οι D-653 Languedoc και D-650 Aquitaine, που ήταν και το πρώτο πλοίο της κλάσης) θα μεταφερθούν το καλοκαίρι στην Ελλάδα, όπου πληρώματα του Π.Ν. θα αναλάβουν να εξοικειωθούν με τα νέα πλοία, ώστε ώς το τέλος του θέρους να είναι απολύτως μάχιμα. Οι φρεγάτες θα παραδοθούν στο Π.Ν. με τον πλήρη εξοπλισμό τους, περιλαμβανομένων των αντιαεροπορικών συστημάτων.
Επιπλέον προκύπτει ελληνική δέσμευση αγοράς τουλάχιστον δύο νέων γαλλικών φρεγατών τύπου Belh@rra, καθώς το σχετικό ρεπορτάζ αναφέρει ότι στη λήξη του πενταετούς leasing των δύο FREMM (2023), η Ελλάδα θα παραλαμβάνει και το πρώτο πλοίο του τύπου, με τις συζητήσεις να βρίσκονται κοντά στην επίτευξη συμφωνίας. Τέλος, κατά το ρεπορτάζ η συμφωνία περιλαμβάνει πρόσθετες λεπτομέρειες και ιδίως γαλλική δέσμευση ότι για όσο καιρό υπάρχει ανάγκη προμήθειας πυραύλων τύπου EXOCET από την Ελλάδα, αυτοί θα παραχωρούνται έως ότου οι υφιστάμενοι ελληνικοί ανακυκλωθούν.
Οι φρεγάτες FREMM του Γαλλικού Ναυτικού (της ανθυποβρυχιακής διαμόρφωσης που θα μισθωθούν στην Ελλάδα), έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Εκτόπισμα 6.000 τόνων
- Μέγιστη συνεχή ταχύτητα 27 κόμβων
- Ραντάρ τύπου Herakles
- Σόναρ κύτους τύπου Thales UMS 4110 CL
- Συρόμενο σόναρ τύπου Thales UMS 4249 CAPTAS4
- 2 εκτοξευτές τορπιλών τύπου Eurotorp για τορπίλες MU90
- Σύστημα Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLS) τύπου Sylver A43 για 16 Α/Α πυραύλους μικρού βεληνεκούς τύπου Aster 15
- Σύστημα Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLS) τύπου Sylver A70 με δυνατότητα μεταφοράς Α/Α πυραύλων Aster 30 ή SCALP Naval (δεν έχει διευκρινιστεί αν παραχωρούνται)
- 8 πυραύλους επιφανείας – επιφανείας ΜΜ-40 Exocet Block 3
- 1 πυροβόλο τύπου Leonardo Oto Melara 76 mm
- 2 σταθμοί οπλισμού (RWS) με πυροβόλα των 20mm
- Δυνατότητα μεταφοράς ανθυποβρυχιακού ελικοπτέρου ΝΗ-90 και AW101
Στο θέμα της ενδεχόμενης μίσθωσης ή προμήθειας φρεγατών FREMM έχουμε αφιερώσει αναλυτικό άρθρο προς τριμήνου. Εν αναμονή των λεπτομερειών της συμφωνίας, θυμίζουμε εδώ ορισμένα βασικά σημεία προβληματισμού:
Α. Επιχειρησιακή χρησιμότητα
Η γαλλική πολιτική ηγεσία επιδιώκει από το 2004 την προώθηση των φρεγατών τύπου FREMM, με στόχο την τόνωση της γαλλικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Εκτός της Ιταλίας, που είναι συμπαραγωγός χώρα, οι πωλήσεις περιλαμβάνουν ως τώρα μία φρεγάτα στο Μαρόκο και μία στην Αίγυπτο. Η Γαλλία προωθεί τις FREMM στην Ελλάδα σε πολιτικό επίπεδο από το 2004, με αποτέλεσμα τη σταδιακή “προσαρμογή” των αρχικών απαιτήσεων του Πολεμικού Ναυτικού στα δεδομένα του πλοίου (αναλυτικά εδώ). Όμως το πρόβλημα παραμένει ότι οι φρεγάτες FREMM στην παρούσα έκδοσή τους είναι πλοία ανθυποβρυχιακού ρόλου, ενώ η ανάγκη του ΠΝ αφορά πλοία με ρόλο αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής, ικανότητα κρίσιμη στην Αν. Μεσόγειο, όπου η παρουσία της ΤΗΚ είναι κυρίαρχη.
Στο ρόλο αυτό οι FREMM κρίνονται ανεπαρκείς, κυρίως λόγω του ραντάρ Herakles που δεν επιτρέπει αξιόπιστο αντιαεροπορικό έλεγχο περιοχής. Επίσης, δεν είναι γνωστό με τι φορτίο πυραύλων θα παραχωρηθούν τα πλοία: πρέπει να θεωρείται δεδομένη η παρουσία Α/Α βλημάτων μικρού βεληνεκούς Aster 15, όχι όμως και βλημάτων Α/Α άμυνας περιοχής Aster 30. Το χειρότερο είναι η δεδομένη απουσία αντιπυραυλικού συστήματος (CIWS), που δεν αναπληρώνεται βέβαια από τους 3 σταθμούς οπλισμού (RWS) των 20mm, καθώς αυτοί δεν διαθέτουν καθοδήγηση ραντάρ που θα επέτρεπε την αναχαίτιση εισερχόμενων πυραύλων. Τα στοιχεία αυτά σημαίνουν ότι οι δύο FREMM θα είναι πιο ευάλωτες σε πυραυλικές επιθέσεις από τις υπάρχουσες φρεγάτες του ΠΝ, που φέρουν στο σύνολό τους ένα ή δύο CIWS τύπου Phalanx!
Η παραχώρηση πυραύλων Scalp Naval μαζί με τις φρεγάτες δεν έχει επιβεβαιωθεί. Εάν γινόταν, θα αποτελούσε οπωσδήποτε ένα σοβαρό νέο στοιχείο στην ελληνοτουρκική ισορροπία δυνάμεων. Όμως η σχετική ελληνική φιλολογία υπερτιμά τερατωδώς τη σημασία των φρεγατών ως δυνητικών φορέων Scalp Naval: ο πύραυλος Scalp υπηρετεί ήδη στο ελληνικό οπλοστάσιο, με φορείς πολύ πιο ευέλικτους και αξιόπιστους από δυο φρεγάτες: τα αεροσκάφη Mirage 2000-5 της Πολεμικής Αεροπορίας. Συνεπώς η ενδεχόμενη μεταφορά Scalp από δύο φρεγάτες (και μάλιστα χωρίς ικανή αντιπυραυλική προστασία), δεν θα προσέθετε πολλά στις ήδη υπάρχουσες ικανότητες στρατηγικού πλήγματος κατά της Τουρκίας.
Τέλος, οι ανθυποβρυχιακές ικανότητες των πλοίων δεν αμφισβητούνται (επαναλαμβάνουμε: ο βασικός ρόλος τους είναι ανθυποβρυχιακός), αλλά εξαρτώνται, όπως σε όλες τις φρεγάτες, σε μεγάλο βαθμό από το ανθυποβρυχιακό ελικόπτερο που φέρουν. Στην προκειμένη περίπτωση οι FREMM έχουν δυνατότητα υποδοχής των ελικοπτέρων ΝΗ-90 και AW101. Τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα S-70 Aegean Hawk του ΠΝ θα μπορούν να προσνηωθούν σε αυτές, αλλά η εξυπηρέτησή τους και κυρίως η συνεργασία τους με το σύστημα διαχείρισης μάχης (CMS) της φρεγάτας θα είναι θέματα προς επίλυση.
Β. Το οικονομικό κόστος
Όπως είχαμε γράψει προ τριμήνου:
“Το βασικό πρόβλημα του σεναρίου μίσθωσης φρεγατών τύπου FREMM είναι η απορρόφηση πολύτιμων πόρων: το κόστος αγοράς δύο πλοίων ανέρχεται σε τουλάχιστον 1,2 δις Ευρώ, ενώ ακόμα και το ετήσιο μίσθωμα των 100 εκ. Ευρώ για 2 φρεγάτες ισούται με το κόστος εκσυγχρονισμού μιας φρεγάτας ΜΕΚΟ 200ΗΝ (συνολική πρόβλεψη 400 εκ. Ευρώ για 4 φρεγάτες). Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι δε νοείται απόφαση προμήθειας οποιουδήποτε νέου πλοίου επιφανείας για το ΠΝ, πριν δρομολογηθεί τουλάχιστον ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ. Οι 4 αυτές φρεγάτες, που είναι σήμερα οι νεώτερες μονάδες του Στόλου, έχουν ήδη ξεπεράσει ή ξεπερνούν μέσα στο 2018 (οι δύο νεώτερες) τα 20 χρόνια υπηρεσίας, που θεωρούνται ως η ιδανική ηλικία εκσυγχρονισμού. Η περαιτέρω αναβολή του εκσυγχρονισμού οδηγεί στην τεχνολογική απαξίωσή τους”.
Επιμένουμε μέχρι κεραίας στα παραπάνω. Η συντήρηση του υπάρχοντος στόλου του ΠΝ, όπως και όλων των συστημάτων των ΕΔ, μπορεί να μην είναι τόσο “πιασάρικη” όσο η εξαγγελία νέων προμηθειών, αλλά είναι το κρισιμότερο ζητούμενο σήμερα. Από εκεί και πέρα, αναμένεται η ανακοίνωση του ετήσιου κόστους της χρονομίσθωσης των φρεγατών FREMM, για να κριθεί η ισορροπία κόστους – οφέλους της συμφωνίας. Επισημαίνουμε ότι οι ως τώρα ανακοινώσεις δεν περιέχουν αναφορά στη φημολογούμενη χρήση των κερδών της Τράπεζας της Γαλλίας από ελληνικά ομόλογα προς χρηματοδότηση της συμφωνίας. Αν λοιπόν το ετήσιο μίσθωμα κυμαίνεται στην περιοχή των 100 εκ. Ευρώ και δεν καλύπτεται από τη γαλλική πλευρά, θα συνεπάγεται στραγγαλισμό όλων των υπολοίπων προγραμμάτων του ΠΝ χάριν της μίσθωσης των FREMM.
Γ. Η μελλοντική δέσμευση για γαλλικές φρεγάτες
Οι σχετικές ανακοινώσεις υπονοούν και ελληνική δέσμευση αγοράς τουλάχιστον δύο νέων γαλλικών φρεγατών τύπου Belh@rra, καθώς το σχετικό ρεπορτάζ αναφέρει ότι στη λήξη του πενταετούς leasing των δύο FREMM (2023), η Ελλάδα θα παραλαμβάνει και το πρώτο πλοίο του τύπου, με τις συζητήσεις να βρίσκονται κοντά στην επίτευξη συμφωνίας.
Υπενθυμίζουμε ότι η e-Amyna είχε πρώτη αναφερθεί στο ενδεχόμενο “τρίτης λύσης” με αγορά μελλοντικού τύπου γαλλικών φρεγατών. Αν και ο χρόνος παράδοσης των 5 ετών φαίνεται υπεραισιόδοξος δεδομένου του σταδίου ανάπτυξης των γαλλικών φρεγατών, η προοπτική προμήθειάς τους είναι σοβαρή, κυρίως γιατί ο εξοπλισμός τους (που θα περιλαμβάνει το νέο ραντάρ Thales Sea Fire 500) είναι ανώτερος των FREMM και μπορεί να συνδιαμορφωθεί από το ΠΝ ώστε να ανταποκρίνεται στις ελληνικές ανάγκες.
Βεβαίως, η στροφή σε γαλλικές φρεγάτες συνεπάγεται αλλαγή τεχνολογικού προτύπου για το ΠΝ, καθώς το σύνολο των πλοίων επιφανείας του φέρει διαφορετικό εξοπλισμό (ραντάρ, CMS TACTICOS, ΑΑ βλήματα ESSM και Sea Sparrow, RAM, CIWS Phalanx) με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν τίθεται ζήτημα προτίμησης μεταξύ «γαλλικών» και «αμερικανικών» συστημάτων, αλλά κυρίως κόστους και χρόνου μετάβασης από το ένα πρότυπο στο άλλο – σε μια εποχή που το ΠΝ μαστίζεται από έλλειψη πόρων. Το πρόβλημα θα είναι έντονο για τις δύο παραχωρούμενες FREMM της ενδιάμεσης λύσης, αλλά σε μακροπρόθεσμη βάση μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη συμμετοχή του ΠΝ στον καθορισμό της διαμόρφωσης των υπό ναυπήγηση φρεγατών. Η συμφωνία για τις νέες φρεγάτες θα κριθεί στα σημεία αυτά, στο χρόνο παράδοσης, και φυσικά στο κόστος της.
Όπως είχαμε επισημάνει και προ τριμήνου:
«Η “διπλωματία των εξοπλισμών” είναι κατ’ αρχήν θεμιτή, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπονομεύεται η αμυντική ικανότητα της χώρας. Αν η απόφαση αγοράς γαλλικών πλοίων είναι ειλημμένη σε πολιτικό επίπεδο, πρέπει να εξεταστεί πώς οι προτάσεις της γαλλικής ναυπηγικής βιομηχανίας θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες του ΠΝ – και όχι το αντίστροφο».
Αναμένονται οι λεπτομέρειες της συμφωνίας και θα επανέλθουμε…
