Αναδιάρθρωση Μοιρών της Τουρκικής Αεροπορίας

Σε μια σειρά από πρόσφατες δημοσιεύσεις μας ασχοληθήκαμε με τις εξελίξεις στην Τουρκική Αεροπορία (THK), ιδιαίτερα μετά το πρόσφατο αποτυχημένο πραξικόπημα στο οποίο ο Κλάδος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Παράλληλα συνεχίζουν να υλοποιούνται σημαντικά εξοπλιστικά προγράμματα με κυριότερο εκείνο των F-35A Lightning-II. Όλα αυτά επιφέρουν συνεχείς ανακατατάξεις στην ΤΗΚ που χρήζουν τακτικής παρακολούθησης. Έτσι, με την παρούσα ανάρτηση επιχειρείται μια επικαιροποιημένη καταγραφή όλων των αλλαγών και των πλέον πρόσφατων στοιχείων, εστιάζοντας κυρίως στα μαχητικά αεροσκάφη της THK και στις μονάδες που επιχειρούν με αυτά.

Τα F-16C/D Block-30

Τα F-16 αποτελούν τον κορμό του στόλου μαχητικών της ΤΗΚ. Τα παλαιότερα εξ αυτών είναι τα F-16 Block-30 τα οποία έχουν υποβληθεί στο πρόγραμμα CCIP-Lite, βάσει του οποίου υπέστησαν μερικό εκσυγχρονισμό των ηλεκτρονικών τους. Έτσι, το ραντάρ τους θα πρέπει να θεωρείται πλέον εφάμιλλο της έκδοσης (V)7 καθώς αξιοποιήθηκαν αφαιρούμενα απάρτια από τα ραντάρ των F-16 Block-50 που αναβαθμίστηκαν σε APG-68(V)9 (αποκτήθηκαν μόνο kits αναβάθμισης και όχι καινούρια συγκροτήματα ραντάρ). Πάντως τα τουρκικά F-16CM/DM Block-30, ενώ απέκτησαν νέο υπολογιστή αποστολής CFCC, σκοπευτικό επί κάσκας JHMCS και ικανότητα χρήσης του ατρακτιδίου αναγνώρισης DB-110 και -πιθανότατα- βολής νέων όπλων, δεν φαίνεται να εφοδιάστηκαν Link-16 και νέο IFF. Ωστόσο σε εξέλιξη βρίσκεται πρόγραμμα δομικού εκσυγχρονισμού από την ΤΑΙ, 35 εκ των αεροσκαφών αυτών (27 μονοθέσια και 8 διθέσια). Σε τουρκική υπηρεσία απομένουν συνολικά 36 Block-30, συνεπώς το 36ο που δεν θα εκσυγχρονιστεί δομικά μάλλον είναι το μονοθέσιο “87-109” που αποτέλεσε το πρωτότυπο του προγράμματος «Özgür» (αποκτώντας νέο εγχώριο υπολογιστή αποστολής με επίσης εγχώριο λογισμικό) και υποβλήθηκε σε αντίστοιχες δομικές εργασίες τότε. Υπενθυμίζεται πως το πρόγραμμα «Özgür» προέβλεπε, σε δεύτερο χρόνο, την εγκατάσταση στα συγκεκριμένα αεροσκάφη ενός ραντάρ AESA που αναπτύσσει η Aselsan, το οποίο αργότερα θα τοποθετούνταν και στα υπόλοιπα τουρκικά F-16, ενώ θα αποτελούσε και τη βάση για εκείνο του μελλοντικού TFX (βλ. παρακάτω). Παραμένει, όμως αδιευκρίνιστο αν τελικά το πρόγραμμα «Özgür» θα προχωρήσει ή θα παραμείνει απλά ένα πρωτότυπο.

Υποβάθμιση της 4ης AJÜ και ανακατανομή των αεροσκαφών της

Ως γνωστόν, η σημαντικότερη οργανωτική αλλαγή που προκλήθηκε στην ΤΗΚ μετά το πραξικόπημα ήταν το κλείσιμο της 4ης AJÜ στο Ακιντσί (ή Μούρτεντ) της Άγκυρας, απ’ όπου επιχείρησαν και τα F-16 που ήταν στο πλευρό των κινηματιών. Η Μονάδα μετέπεσε από Κύρια Βάση Αεριωθουμένων σε Δευτερεύουσα Αεροπορική Βάση (κατ’ αντιστοιχία με τα καθ’ ημάς, από Πτέρυγα σε Σμηναρχία) και φαίνεται πως «γλίτωσε» την πλήρη κατάργηση του αεροδρομίου της μόνο και μόνο εξαιτίας του γεγονότος ότι αυτό εξυπηρετεί και την γειτονική ΤΑΙ. Υπενθυμίζεται πως την επομένη του πραξικοπήματος ο διάδρομος απογείωσης της Βάσης βομβαρδίστηκε, αν και από τους κρατήρες στο σχετικό φωτογραφικό υλικό φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκαν σχετικά ελαφρά όπλα (πιθανόν ρουκέτες ή/και βόμβες μικρής ισχύος).

Σε κάθε περίπτωση, οι τρεις Μοίρες της 4ης AJÜ καταργήθηκαν και τα αεροσκάφη τους αναδιανεμήθηκαν σε άλλες Βάσεις. Επρόκειτο για τις 141, 142 και 143 Filo. Προ του πραξικοπήματος:

• η 141 Filo «Kurt» διέθετε 12 αναβαθμισμένα F-16CM/DM Block-40/50, τα οποία πλέον μεταβίβασε στην 132 Filo της 3ης AJÜ, άλλοτε Μοίρα επιχειρησιακής εκπαίδευσης και δοκιμών οπλικών συστημάτων. Η τελευταία, το 2014 παρέδωσε τα F-4ET/2020 που διέθετε στην 111 Filo της 1ης AJÜ και τα F-16CM/DM Block-40 σε άλλες Μονάδες, αποκτώντας τουλάχιστον 11 αναβαθμισμένα F-16CM/DM Block-50, αλλά και δύο μονοθέσια Block-30 (το πρωτότυπο «Özgür», “87-0019” και το “87-0016”) που πιθανότατα βρισκόταν εκεί από πριν. Με αυτά ανέλαβε πλέον πλήρως επιχειρησιακά καθήκοντα. Σημειώνεται επίσης πως η 141 Filo ήταν υπεύθυνη και για την Ομάδα επιδείξεων «Solotürk» που μέχρι πέρυσι πετούσε με δύο ειδικά διακοσμημένα F-16CM Block-40 (τo “91-0011” με πλήρη διάκοσμο, “90-0011” με μερικό διάκοσμο). Πλέον τα καθήκοντα αυτά ανατέθηκαν σε τρία από τα Block-30 (βλ. επόμενη παράγραφο).
• η 142 Filo «Ceylan» διέθετε 16 F-16CM/DM Block-30 και είχε ρόλο τακτικής αναγνώρισης αξιοποιώντας τα 4 ατρακτίδια DB-110. Αεροσκάφη και ατρακτίδια μεταβιβάστηκαν στην επανασυσταθείσα 113 Filo της 1ης AJÜ, η οποία είχε αναστείλει τη λειτουργία της το 2013 όταν παρέδωσε τα RF-4E/TM “Isik” που διέθετε στην -επίσης καταργηθείσα λίγους μήνες αργότερα- 173 Filo η οποία πρόσφατα επανασυστάθηκε για να παραλάβει ΜΕΑ Anka-S). Ανάμεσα στα 16 αυτά F-16 Block-30 συμπεριλαμβάνονται και τα τρία μονοθέσια που, όπως προαναφέρθηκε, απαρτίζουν την αναμορφωμένη Ομάδα επιδείξεων «Soloturk» η οποία πλέον θα εδρεύει στην 1ης AJÜ. Πρόκειται για τα “88-0029” και “88-0032”, που απέκτησαν τον ανάλογο διάκοσμο, καθώς και το “88-0025” ως εφεδρικό. Άλλες μη επιβεβαιωμένες πηγές θέλουν τα τρία αυτά αεροσκάφη να καταλήγουν επίσης στην 132Filo.
• η 143 Filo διέθετε 16 F-16 Block-30, ανάμεσά τους και τουλάχιστον 6 από τα 8 εναπομείναντα διθέσια της εν λόγω έκδοσης, καθώς και ένα μοναδικό F-16CM Block-50 (το “93-0673”). Η Μοίρα, που λέγεται ότι επρόκειτο ούτως ή άλλως να διαλυθεί εντός του 2016, εκτελούσε καθήκοντα μετάπτωσης στον τύπο (OCU) τα οποία πλέον αναλαμβάνει η 153 Filo που επρόκειτο να ιδρυθεί γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό στην 5η AJÜ στο Μερζιφόν (όπου προηγουμένως πραγματοποιούντο εργασίες αναβάθμισης των υποδομών). Τα αεροσκάφη της θα είναι τα εν λόγω 16 Block-30, αλλά δεν αποκλείεται αργότερα να παραλάβει και επιπλέον F-16 άλλων εκδόσεων (προφανώς όμως διθέσια) από άλλες Μοίρες, και ίσως να ανταλλάξει και το μοναδικό F-16CM Block-50 με τα δύο Block-30 της 132 Filo.

Τα υπόλοιπα τουρκικά F-16

Αξίζει να σημειωθεί πως οι 141 και 142 Filo ήταν εκείνες που είχαν υποδεχθεί τα 30 προηγμένα F-16C/D Block-50M αλλά ήδη από το 2015 αυτά δόθηκαν (20 από αυτά) στην 161 Filo της 6ης AJÜ της Mπαντίρμα και (τα υπόλοιπα 10) στην 181 Filo της 8ης AJÜ του Ντιγιαρμπακίρ. Στη δεύτερη περίπτωση, τη δύναμη της Μοίρας συμπληρώνουν αναβαθμισμένα F-16CM/DM Block-40. Ένας αριθμός εξ αυτών (σίγουρα αυτά της 181 Filo και τουλάχιστον κάποια από εκείνα της ομόσταυλης 182 Filo και της 162 Filo στη Μπαντίρμα) φέρουν ευρυγώνιο HUD της Marconi, όμοιο με εκείνο των Block-50M, αντί του «απλού» που φέρουν τα τουρκικά F-16CM/DM Block30/50 και τα υπόλοιπα Block-40. Το ευρυγώνιο αυτό HUD θεωρείται ιδανικό για την αξιοποίηση των δεδομένων από τα ατρακτίδια ναυτιλίας AAQ-13 LANTIRN που, ούσες εξειδικευμένες σε αποστολές αποστολές νυχτερινής κρούσης ακριβείας, αξιοποιούν η 161 και η 181 Filo σε συνδυασμό με ατρακτίδια σκόπευσης AAQ-14 LANTIRN και AAQ-33 Sniper. Σημειώνεται πως τα τελευταία είναι πλέον συμβατά και με τα F-16CM/DM Block-40/50 μετά την υποβολή τους στο πρόγραμμα αναβάθμισης CCIP. Εκτός από τα ούτως ή άλλως “missionized” F-16D Block-50M, πλέον η ΤΗΚ αξιοποιεί πλήρως επιχειρησιακά και τα διθέσια F-16DM Block-40/50 όπως υποδηλώνει η παραγγελία 21 ατρακτιδίων παρεμβολών AN/ALQ-211(V)9 (έκδοση ατρακτιδίου του εσωτερικού παρεμβολέα ALQ-211(V)4 των Block-50M) ειδικά γι’ αυτά. Σημειώνεται ότι σε επιχειρησιακές αποστολές η ΤΗΚ φέρεται να χρησιμοποιεί ΧΟΣ στη δεύτερη θέση του πιλοτηρίου των διθέσιων F-16. Για τους ΧΟΣ η ΤΗΚ ακολουθεί (ήδη από ετών στα Phantom της) το αμερικανικό πρότυπο και έτσι αυτοί δεν είναι απαραίτητα χειριστές, όπως συμβαίνει στην Π.Α. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα επιλογή με αρκετά επιχειρησιακά και οικονομικά οφέλη.

Επιστρέφοντας στις τουρκικές Μονάδες F-16, oι τέσσερις Μοίρες των 6η και 8η AJÜ, και κυρίως η 161 και η 181 Filo, είναι και αυτές που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος των επιχειρήσεων της ΤΗΚ στη ΝΑ Τουρκία αλλά και πέρα από τα σύνορα (Συρία, Ιράκ). Μάλιστα, λόγω της πολύ μεγάλης απόστασης από τη Βάση τους, τα αεροσκάφη της 6ης AJÜ μετασταθμεύουν σε δευτερεύουσες Βάσεις στα ανατολικά της χώρας, για τις εν λόγω επιχειρήσεις. Αμέσως μετά το πραξικόπημα υπήρξε η πληροφορία ότι η 6η AJÜ επρόκειτο επίσης να διαλυθεί, ακολουθώντας την τύχη της 4ης AJÜ. Ωστόσο, μέχρι σήμερα κάτι τέτοιο δεν έχει υλοποιηθεί. Αν τελικώς δεν αλλάξει κάτι επ’ αυτού, θα σημαίνει προφανώς ότι επικράτησαν επιχειρησιακά κριτήρια καθώς η συγκεκριμένη Μονάδα θεωρείται βέβαιο ότι θα έχει καίριο ρόλο σε τυχόν επιχειρήσεις στο Αιγαίο και, κυρίως, στην Θράκη, σε μια δυνητική ελληνοτουρκική σύρραξη.

Τέλος, μικρότερες αλλαγές φαίνεται πως υπήρξαν και στις Μοίρες των επίσης αναβαθμισμένων F-16CM/DM Block-50 της ΤΗΚ, πέραν της προαναφερθείσας 132 Filo. Ο λόγος για τις 151 και 152 Filo στην 5ης AJÜ στο Μερζιφόν με προσανατολισμό στα ανατολικά και για τις 191 και 192 Filo της 9ης AJÜ στο Μπαλικεσίρ, με προσανατολισμό στα δυτικά. Σε κάθε περίπτωση το κύριο καθήκον των τεσσάρων αυτών Μοιρών είναι ο αγώνας αέρος-αέρος, παράλληλα με τις αποστολές καταστολής αεράμυνας με βλήματα AGM-88B HARM αναβαθμισμένα με λογισμικό Block-IIIA. Από τις τέσσερις Μοίρες, μόνoν η 192 δεν έχει καθήκοντα SEAD, ενώ η ομόσταυλή της 191 Filo φαίνεται πως εκπαιδεύεται συστηματικά και σε καθήκοντα ναυτικής κρούσης, βάσει και των αποστολών που ανέλαβε σε πρόσφατες ασκήσεις «Anatolian Eagle». Aν και δεν υφίσταται κάποιο σχετικό ειδικό όπλο στο τουρκικό οπλοστάσιο οι δύο αυτές Μοίρες της 9ης AJÜ στην Μπαντίρμα, πιθανόν αξιοποιούν το -περιορισμένο- απόθεμα των βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς AGM-84K SLAM-ER  και σε αυτόν τον ρόλο. Εν τω μεταξύ, σε πρόσφατη άσκηση «Anatolian Eagle» με τα διακριτικά της 192 Filo εμφανίστηκαν και κάποια Block-40 που δεν υπήρχαν παλαιότερα. Αντίστοιχα, κάποια στιγμή το 2014 αναφέρθηκε ότι η 152 Filo επιχειρούσε με έναν μικτό στόλο απαρτιζόμενο από 6 Block-30, 5 Block-40 και 8 Block-50. Ωστόσο, δεν αποκλείεται όλα αυτά να ήταν προσωρινά (σχετιζόμενα με τις παραδόσεις των αναβαθμισμένων αεροσκαφών που τότε ολοκληρώνονταν) και με τις άλλες προαναφερθείσες ανακατατάξεις η δύναμη τουλάχιστον της 152 Filo να επανέλθει σε έναν ενιαίο τύπο. Σημειώνεται πάντως ότι παρά τη σχετική ομοιογενοποίηση που επέφερε το πρόγραμμα CCIP, ακόμη και ανάμεσα στα Block-40 και στα Block-50/50M εξακολουθεί να υπάρχει η διαφοροποίηση του κινητήρα (F110-GE-100 στα πρώτα έναντι του F110-GE-129/129Β στα δεύτερα).

Τα F-4ET/2020

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2016 ανέστειλε τη λειτουργία της η 171 Filo της 7ης AJÜ στη Μαλάτεια, παραδίδοντας τα 11 F-4ET/2020 που διέθετε στην 111 Filo της 1ης AJÜ στο Εσκισεχίρ. Αυτή είναι πλέον και η τελευταία επιχειρησιακή Μοίρα με Phantom σε τουρκική υπηρεσία και θα παραμείνει τέτοια ως το 2020 περίπου που προβλέπεται να αποσυρθούν οριστικά τα εν λόγω αεροσκάφη. Υπενθυμίζεται ότι στην 111 Filo είχαν μεταβιβαστεί και τα F-4ET/2020 της ομόσταυλης 112 Filo* που επαναλειτούργησε προσωρινά από τον Μάρτιο του 2014 έως τα τέλη του 2015, προφανώς για λόγους διαχείρισης των αεροσκαφών που είχαν συσσωρευτεί στη Βάση. Σε αυτά συμπεριλήφθηκαν προσωρινά και τα 6 F-4ET/2020 που αποχώρησαν από την 132 Filo όταν αυτή άλλαξε καθήκοντα (και αεροσκάφη) στις αρχές του 2014, όπως προαναφέρθηκε. Επρόκειτο για τα “68-0497”, “68-0498”, “68-0504”, “68-528”, “68-532” και “69-7585”. Αυτά ήταν και τα μοναδικά από τα «60άρια» τουρκικά Phantom που είχαν υποβληθεί στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού «Terminator» για το οποίο είχαν επιλεγεί τα νεότερα και λιγότερο καταπονημένα αεροσκάφη του τύπου. Έτσι, τα υπόλοιπα 48 αεροσκάφη που υποβλήθηκαν στο πρόγραμμα (συνολικά 54) προέρχονταν από τις νεότερες παρτίδες “73-xxxx” και “77-xxxx”, και παραδόθηκαν σε επιχειρησιακές Μοίρες.

Εντός του 2015-2016 αποσύρθηκαν 6 F-4ET/2020 και θα ακολουθήσουν άλλα 8 σύντομα (πιθανότατα σε αυτά περιλαμβάνονται και τα 6 προαναφερθέντα παλαιότερης παραγωγής), αφήνοντας σε υπηρεσία 34 αεροσκάφη του τύπου. Αν και ο αριθμός φαίνεται εκ πρώτης όψεως μεγάλος για μία και μόνη επιχειρησιακή Μοίρα, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η πραγματικότητα να είναι διαφορετική και τα πλήρως ετοιμοπόλεμα αεροσκάφη να είναι λιγότερα, καθώς στο πρόσφατο παρελθόν είχαν αναφερθεί προβλήματα στην εφοδιαστική τους υποστήριξη από το Ισραήλ (τα περισσότερα και σημαντικότερα ηλεκτρονικά τους, συμπεριλαμβανομένου του ραντάρ και του υπολογιστή αποστολής, είναι ισραηλινής προέλευσης). Πάντως τα «Terminator» παραμένουν κρίσιμα assets για την ΤΗΚ, λόγω της ικανότητάς τους να φέρουν υψηλής επιχειρησιακής αξίας όπλα προσβολής, όπως τα βλήματα Popeye και SOM. Σε αυτό το πλαίσιο, και παρά το ότι βρίσκονται στη δύση της καριέρας τους, δείχνει να προχωρά και το πρόγραμμα εφοδιασμού του με το σύγχρονο εγχώρια αναπτυχθέν ατρακτίδιο σκόπευσης AselPOD.

H 401 Test Filo

Εκτός από τις προαναφερθείσες 111 και 113 Filo, στην 1η AJÜ στο Εσκισεχίρ [όπου εδρεύει και η, ενιαία πλέον, Διοίκηση Τακτικής Αεροπορίας & Αεράμυνας (THKK)] εδρεύει και η 401 Filo. Πρόκειται για τη μοναδική Μοίρα Δοκιμών της ΤΗΚ (εξού και η ιδιαίτερη αρίθμηση). Ιδρύθηκε στις αρχές του 2014 αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα εξέλιξης τακτικών και δοκιμών ελέγχου/πιστοποίησης όπλων, αεροσκαφών και λοιπών υποσυστημάτων που προηγουμένως εκτελούσε η 132 Filo στο Ικόνιο. Η τελευταία τότε διέθετε 8/2 F-16 Block-40/50 και 6 F-4ET/2020, αλλά πλέον έχει μεταπέσει σε πλήρως επιχειρησιακά καθήκοντα και ο στόλος της έχει διαφοροποιηθεί (βλ. παραπάνω).

Επιστρέφοντας στα της 401 Filo, θα πρέπει να διευκρινιστεί πως -σε αντίθεση με ανακριβείς αναφορές στον Τύπο- η Μονάδα διαθέτει τα δικά της αεροσκάφη που αναλαμβάνουν αποκλειστικά καθήκοντα δοκιμών και τα οποία διακρίνονται από το χαρακτηριστικό πορτοκαλί χρώμα στο κάθετο σταθερό τους, ενώ κάποιες φορές έχουν θεαθεί να πετούν χωρίς διακριτικά. Τα υπαγόμενα στην 401 Filo αεροσκάφη είναι 2 F-16CM Block-30 (τα “87-0003” και “87-0025”), τουλάχιστον 3 F-16CM Block-40 (τα “91-0002”, “91-0015” και “93-0001”), 1 διθέσιο F-16DM Block-40 (το “92-0004”) και 1 επίσης διθέσιο F-16DM Block-50 (το “94-0106”) και 1 F-4ET/2020 (το “77-0300”).

Κατά περίπτωση, και αναλόγως των αναγκών, η 401 Filo δανείζεται πρόσθετα αεροσκάφη και από άλλες Μοίρες. Σε αυτά, πέραν των μαχητικών, περιλαμβάνεται και τουλάχιστον ένα CN.235M-100 (το “96-113” που πλέον ανήκει στην 125 Filo, προερχόμενο από την διαλυθείσα το 2010, 203 Filo) το οποίο έχει τροποποιηθεί για να μπορεί να φέρει εξωτερικά φορτία σε έναν σταθμό ανάρτησης στην άτρακτο, καθώς και ειδικό εξοπλισμό καταγραφής/μετρήσεων, οι προσθαφαιρούμενες κονσόλες χειρισμού του οποίου τοποθετούνται κατά περίπτωση στο εσωτερικό της καμπίνας. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος μάλιστα είχε συμμετάσχει και στις δοκιμές του ατρακτιδίου AselPOD. Τέλος, τουλάχιστον μία -μη επιβεβαιωμένη- τουρκική πηγή, απέδιδε στην 401 Filo και το υπ’ αριθμόν “68-0403” F-4E/TM. Πρόκειται για το πρωτότυπο του θνησιγενούς προγράμματος εκσυγχρονισμού “Simsek”, τα αεροσκάφη του οποίου όμως υποτίθεται πως είχαν αποσυρθεί το 2012, δηλαδή δύο χρόνια πριν τη σύσταση της 401 Filo. Αυτό σημαίνει είτε ότι η συγκεκριμένη πληροφορία ήταν ανακριβής, είτε ότι ένα (;) αεροσκάφος της συγκεκριμένης έκδοσης παρέμεινε τουλάχιστον για κάποιο διάστημα σε υπηρεσία, με καθήκοντα δοκιμών.

Άλλες πρόσφατες αλλαγές σε Μοίρες

Όπως προαναφέρθηκε, η 173 Filo της 7ης AJÜ στη Μαλάτια, ενεργοποιήθηκε εκ νέου εντός του 2016 και αναμένεται να παραλάβει τα ΜΕΑ Anka-S, αρχής γενομένης από τον Μάρτιο του 2017 εάν όλα εξελιχθούν ομαλά. Η εν λόγω Μοίρα παλαιότερα επιχειρούσε με αναγνωριστικά Phantom (μάλιστα το διάστημα 2005-2007 είχε αναλάβει και καθήκοντα OCU για τον τύπο) αλλά ανέστειλε τη λειτουργία της το 2013, όταν αποσύρθηκαν και τα τελευταία εξ αυτών από τουρκική υπηρεσία. Ομόσταυλή της θα είναι σύντομα και η 172 Filo που διαλύθηκε τον Απρίλιο του 2009 (έως τότε επιχειρούσε με Phantom), η οποία θα αποτελέσει και την πρώτη τουρκική Μοίρα με F-35. Τον ίδιο δρόμο αναμένεται να ακολουθήσει λίγο αργότερα και η προαναφερθείσα 171 Filo, στην ίδια Βάση.

Όσον αφορά την 3η AJÜ στο Ικόνιο, πέραν των προαναφερθέντων μεταβολών στην 132 Filo, εκεί εδρεύει και η 134 Akrotim Filo που στην ουσία αποτελείται από την Ομάδα Επιδείξεων «Türk Yildizlari». Μάλιστα πρόκειται για την πρώτη τουρκική Μοίρα με γυναίκα Μοίραρχο (την Esra Özatay) και σήμερα επιχειρεί με 14 NF-5A/B-2000 που παρέλαβε από την καταργηθείσα 133η Filo. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη της εκσυγχρονισμένης αυτής έκδοσης ΠΟΥ είχε καθήκοντα LIFT, αποσύρθηκαν οριστικά το 2013. Δευτερευόντως η 134η Filo αναλαμβάνει σποραδικά και καθήκοντα «Aggressors» (που προηγουμένως επίσης εκτελούσε η 133η Filo), στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο γειτονικό πεδίο ασκήσεων. Ακόμη, στην 3η AJÜ εδρεύει και η 131 Filo που επιχειρεί με τα «ιπτάμενα ραντάρ» Ε-7Τ, το τέταρτο και τελευταίο εκ των οποίων παραδόθηκε μόλις προ μερικών μηνών. Πάντως η ΤΗΚ ήδη εξετάζει το ενδεχόμενο να αποκτήσει ακόμη δύο αεροσκάφη του τύπου. Τέλος, στην 3η AJÜ ανήκει και η 135 Filo με CN.235M-100, AS-532 Cougar και UH-1H Huey και καθήκοντα υποστήριξης/συνδέσμου και SAR/CSAR, παρέχοντας πολύτιμες σχετικές υπηρεσίες σε μια περιοχή που βρίθει εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Η 135 Filo προέκυψε από την αναβάθμιση του αντίστοιχου κλιμακίου της Βάσης την περίοδο 2010-2011.

Μελλοντικά μαχητικά – Τωρινά προβλήματα

Εντός του 2018 αναμένονται στην Τουρκία τα πρώτα 2 F-35A, προερχόμενα από την LRIP-10. Μέσα στο ίδιο έτος προβλέπεται και η έναρξη λειτουργίας στην Τουρκία του πρώτου κέντρου προκεχωρημένης συντήρησης κινητήρων στην Ευρώπη για την υποστήριξη του συγκροτήματος ισχύος των εν λόγω αεροσκαφών (F-135 της Pratt & Whitney). Το 2019 θα ακολουθήσουν ακόμη 4 αεροσκάφη του τύπου από την LRIP-11. Πολύ πρόσφατα εξάλλου ανακοινώθηκε και νέα τουρκική παραγγελία για ακόμη 24 Lightning-II, που θα παραδοθούν την περίοδο 2021-2022, προερχόμενα από τις LRIP-12/13/14 (8 αεροσκάφη από την κάθε παρτίδα παραγωγής). Μέχρι τότε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στο αεροσκάφος και το εγχώριο βλήμα cruise SOM-J (η σχετική ικανότητα θα ενσωματωθεί στους υπολογιστές αποστολής των F-35 από το λογισμικό Block-4 και έπειτα).

Έτσι, το 2022 προβλέπεται να έχουν συσταθεί οι δύο πρώτες τουρκικές Μοίρες F-35 (η 171 και η 172 Filo), ενώ ταυτόχρονα θα έχουν αποσυρθεί από την ενεργό υπηρεσία και τα τελευταία F-4ET/2020 της 111 Filo. Αυτή, μαζί με την ομόσταυλη 112 Filo, πιθανότατα θα αποτελέσουν τις αμέσως επόμενες Μοίρες της ΤΗΚ που θα εφοδιαστούν με F-35A. Σύντομα αναμένονται πρόσθετες τουρκικές παραγγελίες για αεροσκάφη του τύπου, ώστε σταδιακά να καλυφθεί η τουρκική δέσμευση για 100 μονάδες, η οποία μάλιστα πιθανότατα θα αυξηθεί στις 116. Τα 16 πρόσθετα αεροσκάφη μάλλον θα ανήκουν στην έκδοση F-35B, ώστε να μπορούν να επιχειρούν από το νέο μεγάλο αποβατικό πλοίο L400 Anadolu του Τουρκικού Ναυτικού.

Τέλος, όσον αφορά το πρόγραμμα του εγχώριου μαχητικού TFX, στις αρχές του τρέχοντος έτους ιδρύθηκε το Γραφείο Διαχείρισης του Προγράμματος. Ο αρχικός αισιόδοξος σχεδιασμός προέβλεπε την πρώτη πτήση του αεροσκάφους το 2023 και την ένταξή του σε υπηρεσία το 2030. Ωστόσο, ο επικεφαλής αξιωματικός που ήταν υπεύθυνος για την παρακολούθησή και την εξέλιξή του από πλευράς ΤΗΚ,  Αντιπτέραρχος İdris Aksoy, αποστρατεύτηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, μαζί με αρκετά ακόμα στελέχη της ομάδας για το TFX. Η εκδίωξη όλων αυτών προφανώς και θα είχε αρνητική επίδραση στην ομαλή εξέλιξη των σχετικών διαδικασιών, χωρίς όμως να μπορεί να εκτιμηθεί με ασφάλεια η έκτασή της.

Εξάλλου οι μαζικές αποπομπές έμπειρων στελεχών, αποτέλεσαν σημαντικότατο πλήγμα για την ΤΗΚ (είναι χαρακτηριστικό πως αποστρατεύθηκαν ταυτόχρονα οι Διοικητές των 3η, 4η, 5η, 7η, 8η, 9η AJÜ, όπως και εκείνοι της 10ης Βάσης Εναέριου Ανεφοδιασμού και της 12η Κύριας Βάσης Αερομεταφορών). Ακόμη βαρύτερο όμως είναι το πλήγμα από τη μαζική φυγή έμπειρων χειριστών μαχητικών αεροσκαφών (κυρίως) όπου, σύμφωνα με κάποιες πηγές, ο αριθμός των άμεσα διαθέσιμων χειριστών είναι έως και 50% μικρότερος του προβλεπόμενου, με τουρκικές πηγές να αναφέρουν συνολική μείωση της αναλογίας χειριστών/αεροσκαφών από 2:1 σε 0,8:1! Αιτία της αποχώρησης των 567 χειριστών την τελευταία εξαετία είναι είτε η εύρεση καλύτερης θέσης εργασίας στις πολιτικές αερομεταφορές είτε οι συνεχιζόμενες πολιτικές διώξεις που μάλιστα εντάθηκαν μετά τις πρόσφατα γεγονότα. Το κενό θα ήταν ακόμη πιο κραυγαλέο εάν δεν συνέπιπτε με το ιστορικό χαμηλό που σημειώνουν αυτή την περίοδο οι οροφές των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών. Αυτές προβλέπεται να ανακάμψουν μόνο μετά την ολοκλήρωση των παραλαβών των F-35A και η ΤΗΚ ελπίζει πως έως τότε θα έχει καταφέρει να καλύψει τις ελλείψεις της σε ιπτάμενο προσωπικό, αφενός μέσω της εντατικοποίησης του προγράμματος αεροπορικής εκπαίδευσης (σε αυτό βοηθούν και οι επενδύσεις σε νέα ή αναβαθμισμένα εκπαιδευτικά αεροσκάφη και σε εκτεταμένες επίγειες υποδομές αεροπορικής εκπαίδευσης που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια), αφετέρου μέσω μιας μεγάλης εκστρατείας για την επαναπρόσληψη παραιτηθέντων χειριστών της. Αν και οι προσδοκίες από τη διαδικασία αυτή ήταν μεγάλες, τέσσερις μήνες μετά το πραξικόπημα, ο αριθμός των ιπταμένων που εκδήλωσαν σχετικό ενδιαφέρον είναι μόλις δώδεκα. Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση δεν προβλέπεται να επανέλθει στα προ του 2009-2010 επίπεδα, πριν τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, κάτι που θεωρητικά θα συμπίπτει με το πρόγραμμα παραδόσεων των τουρκικών F-35A (στο οποίο, σε διαφορετική περίπτωση, θα υπάρξει σημαντικό πρόβλημα ομαλής ένταξης).

Όπλα και άλλα μέσα

Εδώ και λίγους μήνες τέθηκαν σε σειριακή παραγωγή τα τουρκικής ανάπτυξης κατευθυνόμενα πυρομαχικά προσβολής στόχων εδάφους των «οικογενειών» HGK, KGK και LGK. Αυτό σημαίνει και τη μαζική ένταξή τους στο οπλοστάσιο της ΤΗΚ (οι σχετικές αναφορές μιλούν για «αρκετές χιλιάδες» όπλα), μετά την απόκτηση κάποιων ποσοτήτων τα προηγούμενα χρόνια για εκτεταμένες δοκιμές και πιστοποίηση. Τα προαναφερθέντα όπλα ήρθαν να προστεθούν στα επίσης εγχώρια NEB (διατρητική βόμβα) και SOM-Α/Β1/Β2 (βλήμα stand-off) που βρίσκονται ήδη σε υπηρεσία. Ιδιαίτερα για τα βλήματα SOM αξίζει να αναφερθεί η επιβεβαίωση της δυνατότητας επίτευξης βεληνεκούς 155ν.μ., αν και στη μελλοντική έκδοση SOM-J η τιμή αυτή θα είναι μικρότερη (της τάξης των 100ν.μ.) λόγω των περιορισμών στο μέγεθος του σώματος του βλήματος που επιβάλει η απαίτηση εσωτερικής μεταφοράς του από τα F-35A.

Ο οργασμός που παρατηρείται στην ανάπτυξη εγχώριων κατευθυνόμενων όπλων αέρος-εδάφους κάθε είδους, σχετίζεται άμεσα με τις τεράστιες σχετικές ανάγκες που έχουν προκληθεί από τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις της ΤΗΚ στη ΝΑ Τουρκία και, πλέον, στο Ιράκ και στη Συρία. Την τελευταία διετία υπολογίζεται ότι έχουν καταναλωθεί εκεί περί τα 2.500 κατευθυνόμενα όπλα αέρος-εδάφους, εξαντλώντας σχεδόν τα προϋπάρχοντα αποθέματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΤΗΚ χρησιμοποιεί ακόμη και βλήματα Popeye εναντίον Κούρδων ανταρτών, όπως αποδεικνύεται και από το αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό. Δεδομένου ότι η λογική λέει πως στη προκειμένη περίπτωση δεν υφίσταται πραγματική επιχειρησιακή ανάγκη χρήσης όπλων αυτής της κατηγορίας, εύλογα συμπεραίνει κανείς πως η ραγδαία μείωση των διαθέσιμων πυρομαχικών προσβολής της ΤΗΚ την έχει οδηγήσει στην αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου όπλου, ιδιαίτερα εκείνων που πλησιάζουν και στη λήξη του ορίου ζωής τους (κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι ισχύει για τα τουρκικά Popeye, τουλάχιστον της πρώτης παρτίδας).

Βάσει των τεραστίων αυτών αναγκών, δεν θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση λοιπόν, η προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων JDAM και BLU-109 από τις ΗΠΑ, παράλληλα με τις παραγγελίες των διαφόρων εγχώριων όπλων. Το ίδιο ισχύει και για το τουρκικό ενδιαφέρον για κάθε άλλη παρουσιαζόμενη ευκαιρία απόκτησης σύγχρονων πυρομαχικών προσβολής. Μια τέτοια περίπτωση ήταν η απόκτηση 143 βλημάτων AGM-65G2 Maverick από τα αποθέματα της Αεροπορίας της Δανίας το 2012 (όπως πρώτοι σας είχαμε ενημερώσει). Τα βλήματα αυτά προστέθηκαν στα εναπομείναντα από τα 124 AGM-65G1, δεδομένου και του ότι τα παλαιότερα AGM-65A/B θα πρέπει να έχουν εξαντλήσει το όριο ζωής του προ πολλού.

Σημαντικές εξελίξεις καταγράφονται και στον τομέα των μέσων Η.Π. της ΤΗΚ. Λίγους μήνες μετά την ένταξη σε υπηρεσία των πρώτων επίγειων συστημάτων Koral, επιβεβαιώνεται η πρόθεση προμήθειας δύο αεροσκαφών Global Express ως φορείς συστημάτων ECM, σαν ενδιάμεση λύση στο πρόγραμμα “Gölge”. Αυτό αφορά την εγχώρια ανάπτυξη και παραγωγή ενός αερομεταφερόμενου παρεμβολέα μεγάλης εμβέλειας (SOJ), έργο που έχει αναλάβει η Aselsan. Παράλληλα, εκταμιεύτηκαν και τα πρώτα κονδύλια για την ανάπτυξη του επίσης εγχώριου συστήματος Η.Π. σε μορφή ατρακτιδίου, το οποίο φέρει την προσωρινή ονομασία “FAN16EH”. Το εν λόγω πρόγραμμα εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2014. Τέλος, υπό ανάπτυξη βρίσκεται και ένα νέο σύστημα ESM που θα αντικαταστήσει τα σημερινά συστήματα ELINT τύπου MILSIS-2U που φέρονται σε τουλάχιστον τρία μόνιμα τροποποιημένα CN.235M-100.

Σημείωση:

* H 112 Filo φαίνεται πως έχει … «παράδοση» στις βραχύβιες επαναλειτουργίες, καθώς είχε ξανακλείσει τον Ιούλιο του 2012 μετά την απόσυρση των 16 F-4E/TM -δύο μόλις έτη από την (επαν)ένταξή τους σε υπηρεσία με τα την υποβολή τους στο θνησιγενές πρόγραμμα περιορισμένου εκσυγχρονισμού των ηλεκτρονικών τους “Simsek”- η οποία σηματοδότησε επίσης την απόσυρση και των τελευταίων βλημάτων AIM-7 Sparrow από το τουρκικό οπλοστάσιο (τα F-4ET/2020 δεν φέρουν βλήματα BVR). Μελλοντικά πάντως προβλέπεται να ξαναλειτουργήσει ως η τρίτη τουρκική Μοίρα με F-35A.