Στην εκ νέου αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης προχώρησε σήμερα ο πρόεδρος της Τουρκίας Recep Tayyip Erdoğan, δηλώνοντας ευθέως πως τη θεωρεί επιζήμια για τα τουρκικά συμφέροντα. Οι αναφορές του Τούρκου Προέδρου για την Συνθήκη της Λωζάνης δεν είναι καινούργιες, έχουν ωστόσο βαρύνουσα σημασία καθώς επιβεβαιώνουν τη βούληση της Άγκυρας για την αναθεώρησή της [1]. Συγκεκριμένα, απευθύνοντας χαιρετισμό στην 27η Συνάντηση με τους Μουχτάρηδες στο προεδρικό μέγαρο, ο Recep Tayyip Erdoğan είπε τα εξής:
«Η 15 Ιουλίου αποτελεί το δεύτερο Πόλεμο Ανεξαρτησίας για το τουρκικό έθνος. Αυτό να μάθετε! Το 1920 μας έδειξαν τη Συνθήκη των Σεβρών και το 1923 μας ανάγκασαν να δεχθούμε τη Συνθήκη της Λωζάνης. Και κάποιοι προσπάθησαν να την παρουσιάσουν ως νίκη. Και όλα τα έχουμε τώρα μπροστά μας. Δείτε τώρα το Αιγαίο. Παραχωρήσαμε τα νησιά που αν φωνάξεις από απέναντι, ακούγεσαι. Αυτή είναι η νίκη; Δικά μας ήτανε. Ακόμα υπάρχουν τα τζαμιά μας εκεί. Ακόμη υπάρχουν τόποι λατρείας μας. Αλλά εμείς ακόμα συζητάμε για την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο, ποιος πρέπει να είναι ο εναέριος χώρος, ποια τα χωρικά ύδατα. Αυτά συζητάμε. Και ακόμη γι΄αυτά τσακωνόμαστε. Γιατί; Εξαιτίας εκείνων που κάθισαν τότε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και δεν μας έδωσαν αυτό που δικαιούμασταν. Όχι δεν μας το έδωσαν… Και επειδή δεν το έκαναν, αντιμετωπίζουμε τώρα αυτά τα προβλήματα. Αν είχε πετύχει το πραξικόπημα, θα μας έφερναν μία Συνθήκη που θα μας έκανε να λησμονούμε ακόμα και τις Σέβρες».
Η εμφανέστατη αναθεωρητική και προσεκτικά μελετημένη δήλωση του Recep Tayyip Erdoğan έρχεται μία ημέρα μετά την πολύωρη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (MGK) και εμπεριέχει διπλό μήνυμα, προς το εσωτερικό και το εξωτερικό:
Στο μεν τομέα της τουρκικής εσωτερικής πολιτικής, ο Τούρκος πρόεδρος κατηγορεί ως προδότες, χωρίς όμως να τους κατονομάζει, εκείνους που διαπραγματεύθηκαν και αποδέχθηκαν τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης ενώ παράλληλα προαναγγέλλει ότι η Τουρκία εισέρχεται σε μία δεύτερη περίοδο δημοκρατίας, αυτή που ο ίδιος αποκαλεί «Νέα Τουρκία». [2] Αφετηρία της «Νέας Τουρκίας» είναι το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, ημέρα κατά την οποία «σύσσωμες οι πολιτικές δυνάμεις και ο τουρκικός λαός» τάχθηκαν στο πλευρό του και που με χθεσινή απόφαση του MGK καθιερώνεται ως Ημέρα Μνήμης της Δημοκρατίας και των Ελευθεριών και θα αποτελεί πλέον αργία στην μνήμη των «μαρτύρων». Απαραίτητο βήμα για τη μετάβαση στη «Νέα Τουρκία» είναι η συγκέντρωση όλων των εξουσιών υπό τον αδιαμφισβήτητο ηγέτη, βραχυπρόθεσμα με την χρονική επέκταση της «Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης», όπως αποφασίστηκε από το MGK, και η επικύρωσή της σε μέλλοντα χρόνο μέσω δημοψηφίσματος για την αλλαγή του Συντάγματος και τη μετάβαση σε προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης. Με τις αναφορές του στη Συνθήκη της Λωζάνης, ο Recep Tayyip Erdoğan μιλά στο υποσυνείδητο και διεγείρει τα ανακλαστικά της τουρκικής κοινής γνώμης που σε συντριπτικό βαθμό διακατέχεται από φοβικά σύνδρομα και ενστερνίζεται τις θεωρίες συνωμοσίας («κίνδυνος διαμελισμού από τις ξένες δυνάμεις που επιβουλεύονται την Τουρκία»). Μία από τις πλέον διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας είναι η δήθεν μυστική ρήτρα μεταξύ Τούρκων και Βρετανών στην Συνθήκη της Λωζάνης που προβλέπει τη λήξη της ισχύος της στα 100 χρόνια (2023) και η οποία θα δώσει το έναυσμα στα βρετανικά στρατεύματα να ανακαταλάβουν στρατηγικά σημεία στο Βόσπορο ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα νεκραναστήσει ένα «βυζαντινό» μικρο-κράτος μέσα στα τείχη της Κωνσταντινούπολης [3]. Σημειώνεται ότι το τελευταίο διάστημα εμφανίστηκε ταυτόχρονα στον τουρκικό Τύπο πλήθος κατευθυνόμενων δημοσιευμάτων που στοχοποιούν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος ενθρόνισε προσφάτως το νέο Μητροπολίτη Σμύρνης, ή κάνουν λόγο για σχέδιο εισβολής βρετανικών στρατευμάτων στην Τουρκία την νύχτα της 15ης Ιουλίου 2016 από τις Βάσεις στην Κύπρο. Ουσιαστικά, ο Recep Tayyip Erdoğan ζητά την απόλυτη εξουσία, επικαλούμενος τον κίνδυνο μιας απροσδιόριστης εθνικής καταστροφής που θα επικυρωθεί «με Συνθήκη χειρότερη από εκείνη των Σεβρών».
Today it is the turn of #Erdogan's neo-nationalist partner daily Aydınlık to target Patriarch Bartholomew I over a ceremony in #Turkey pic.twitter.com/a0B12xFtlg
— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) September 28, 2016
Η συζήτηση όμως για το τέλος ή την ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης της Συνθήκης της Λωζάνης ευνοεί και τους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς παρέχει την εσωτερική νομιμοποίηση για «διόρθωση των αδικιών που υπέστη η Τουρκία πριν από 100 χρόνια» μέσω εδαφικών αναπροσαρμογών σε περιοχές, όπως η Μοσούλη, η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου. Αυτό γίνεται εξάλλου αντιληπτό από τις συνεχείς δημόσιες αναφορές του Recep Tayyip Erdoğan στο Στόχο του 2023 (Hedef 2023), έτος κατά το οποίο η Τουρκία θα πρέπει να συγκαταλέγεται στα 10 ισχυρότερα κράτη παγκοσμίως.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την αδιαμφισβήτητα ραγδαία ισλαμοποίηση της Τουρκίας θα πρέπει επιτέλους να απασχολήσουν σοβαρά τα κέντρα λήψης αποφάσεων και την κοινή γνώμη σε Ελλάδα και Κύπρο.
Σημειώσεις:
[1] «Το λέω με πλήρη ειλικρίνεια: Το νομικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των μειονοτήτων διαμορφώθηκε στο παρελθόν από τη Συνθήκη της Λωζάνης. Η Συνθήκη πρέπει σήμερα να αναθεωρηθεί ώστε οι μειονότητες στη χώρα μας να έχουν τα ίδια δικαιώματα με όλους» ήταν η χαρακτηριστική δήλωση του Τούρκου προέδρου σε τηλεοπτική συνέντευξη στον σταθμό A Haber που μεταδόθηκε ανήμερα της αργίας της 19ης Μαΐου 2016.
[2] H Συνθήκη της Λωζάνης που υπεγράφη στις 24 Ιουλίου 1923 από τον İsmet İnönü, ο οποίος αργότερα διαδέχθηκε τον Mustafa Kemal στην προεδρία της χώρας.
[3] Nicholas Danforth, «Notes on a Turkish Conspiracy», Foreign Policy, http://foreignpolicy.com/2014/10/02/notes-on-a-turkish-conspiracy/
