Στρατός που δεν πολεμά οφείλει να εκπαιδεύεται για να πολεμήσει. Η εκπαίδευση είναι αποτέλεσμα δόγματος, μέσων/ικανοτήτων/υλικών και διδαγμάτων απο σύγχρονες συγκρούσεις. Δεν προκαλεί εντύπωση, λοιπόν, η αποστολή ξένου προσωπικού ως εκπαιδευτών στην Ουκρανία. Δεν είναι η εκπαίδευση που τους ενδιαφέρει, αλλά η αξιολόγηση της ικανότητας μάχης του ανανεωμένου Ρωσικού Στρατού και ειδικότερα μία συγκεκριμένη πολεμική παράμετρος: η ικανότητα ηλεκτρονικού πολέμου των τακτικών επίλεκτων Ρωσικών δυνάμεων.
Το 2014, σύμφωνα με τον Λώρυ Μπακχάουτ, πρώην διοικητή της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Πολέμου του Αμερικανικού στρατού και νυν ιδιωτικό σύμβουλο, η Ρωσία διέθετε τα μέσα να μπλοκάρει πλήρως δίκτυα διοίκησης και ελέγχου, παρεμβάλλοντας τηλεπικοινωνίες, ραντάρ και GPS. Εν αντιθέσει με τις ΗΠΑ, η Ρωσία διέθετε εξειδικευμένες πλατφόρμες ηλεκτρονικού πολέμου. Οι πλατφόρμες αυτές δεν είχαν Ουκρανικό αντίστοιχο, η Ουκρανία όμως, ως μέρος της ΕΣΣΔ, κατανοούσε πλήρως το δόγμα χρήσης τους, χρησιμοποιώντας τη γνώση αυτή στο πεδίο της μάχης. Κατά τον Μπακχάουτ, ο Αμερικανικός στρατός δεν είχε αντίστοιχες τακτικές, τεχνικές, διαδικασίες και εκπαίδευση, και αυτά μπορούσε να τα αποκτήσει και να τα εξελίξει στην Ουκρανία.
Η πρώτη αμερικανική αποστολή έγινε το 2015. Κατά την αφήγηση του διοικητή της δύναμης, αντιστράτηγου Μπεν Χόντς, το ένα τρίτο των Ουκρανών είχε βρεθεί κάτω από εχθρικά πυρά υπό δυσμενέστατες συνθήκες. Οι ΗΠΑ δεν έχουν βρεθεί ποτέ υπο πυρά Ρωσικού πυροβολικού και ρουκετών ενώ αγνοούν την επιθετική χρήση ηλεκτρονικού πολέμου ως μέσο παρεμπόδισης ή συλλογής σημάτων. Ο αντιστράτηγος ήθελε να διδαχθεί από τα παθήματα των Ουκρανών, να γνωρίσει όσα περισσότερα γινόταν πάνω στα μέσα ηλεκτρονικού πολέμου των Ρώσων, τις δυνατότητες, την εμβέλεια και τον τρόπο χρήσης αυτών. Οι Ουκρανοί διοικητές βρέθηκαν με τους άντρες του αντιστράτηγου παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες πάνω στις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Ο συνδυασμός Ρωσικού πυροβολικού, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και ηλεκτρονικού πολέμου αποδείχθηκε φονικός στο πεδίο.
Οι ΗΠΑ δεν αντέδρασαν στον Ρωσικό ηλεκτρονικό πόλεμο μόνο από πάγια τακτική – τρομοκρατήθηκαν στη σκέψη ότι η χρήση Η/Π εναντίον τους θα καθιστούσε αναποτελεσματικό τον Αμερικανικό τρόπο μάχης: τρισδιάστατος ελιγμός σε μεγάλες αποστάσεις, με επίλεκτες επαγγελματικές δυνάμεις, με γιγάντια λογιστική υποστήριξη, υπο άμεση κλήση άμεσων και έμμεσων πυρών. Ο αδύναμος κρίκος στον φονικότατο τρόπο μάχης των ΗΠΑ είναι οι τηλεπικοινωνίες. Τα ίδια τα μέσα του εχθρού είναι στάσιμα και δύσκολο να αποκαλυφθούν, ενώ δρουν από την περίοδο της ειρήνης παθητικά, συλλέγοντας πληροφορίες όντας πρακτικά «αόρατα». Αν και οι Αμερικανοί έχουν εξαίρετες ικανότητες παρακολούθησης –ειδικά οι εξειδικευμένες υπηρεσίες τους, όπως η NSA–, έχουν ελάχιστες ικανότητες παρεμβολής και αντι-παρεμβολής.
Μια κλασική τακτική των Ρώσων στην Ουκρανία είναι η παρεμβολή ραντάρ και τηλεπικοινωνιών των Ουκρανικών Συνταγμάτων Πυροβολικού. Οι Ουκρανοί, όχι μόνο αδυνατούν να βάλλουν κατά στόχων, ειδικά όταν φίλιο τμήμα έχει ανάγκη υποστήριξης, αλλά αδυνατούν να απαντήσουν στα μαζικά πυρά αντιπυροβολικού των Ρώσων, καθώς δεν «βλέπουν» τα εισερχόμενα βλήματα. Σε μία περίπτωση, μάλιστα, οι Ρώσοι κατάφεραν να παρεμβάλουν τους πυροκροτητές των βλημάτων του ουκρανικού πυροβολικού, αδρανοποιώντας τα εντελώς! Η πιθανή παρεμβολή βλημάτων πυροβόλων ή ΠΕΠ, την εποχή που η αμερικανική ταξιαρχία ελιγμού έχει ιστορικά την μικρότερη σε μέγεθος μοίρα πυροβολικού, «ταρακούνησε» αρκετούς στο Πεντάγωνο.
Η εκτέλεση της αναδιοργάνωσής και αναβάθμισης ανατέθηκε στον συνταγματάρχη Τζέφρευ Τσέρτς, διευθυντή της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Πολέμου (ΗΠ) του Στρατού, που υπάγεται στο Γραφείο Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου. Ο Τσέρτς είναι ο πρώτος διευθυντής εξαρχής με ειδικότητα Η/Π, προερχόμενος από μια λαμπρή καριέρα στο πεδίο μαχών. Ήταν διοικητής των μονάδων Η/Π στο Ιράκ και διοικητής αντιμέτρων Η/Π στο Αφγανιστάν. Σε συνέντευξή του στο Αμερικανικό περιοδικό C4ISR & Networks, ο Τσέρτς ανέφερε κάτι πραγματικά προφανές: την έλλειψη μέσων. Ο πληρέστερος σε μέσα στρατός στην ιστορία δεν διαθέτει υλικά για τους στρατιώτες Η/Π. Τόνισε την ανάγκη απόκτησης μέσων για ηλεκτρονικό πόλεμο σε ρόλο επίθεσης και υποστήριξης. Τα ίδια τα μέσα θα πρέπει να προστατεύονται από ηλεκτρονικές απειλές – μέσα τα οποία μπήκαν στον στρατό από την πολιτική αγορά για να καλύψουν επείγουσες ανάγκες δεν διαθέτουν καμία προστασία.
Ο συνταγματάρχης ανέφερε την ανάπτυξη νέου δόγματος γνωστού ως Integrated Electronic Warfare System. Κύριο εργαλείο είναι ένα μέσο διαχείρισης (Electronic Warfare Planning and Management Tool – EWPMT) το οποίο επιτρέπει σε έναν αξιωματικό Η/Π να σχεδιάσει, συντονίσει, ενσωματώσει και ελέγξει δυναμικά όλες τις ενέργειες Η/Π της μονάδας του. Μια συλλογή μέσων (Multi-Function Electronic Warfare) θα δρα με το μέσο διαχείρισης. Η διαχείριση των αισθητήρων και του εργαλείου διαχείρισης θα γίνεται μέσα από λάπτοπ πεδίου μάχης, δίνοντας στον αξιωματικό Η/Π πλήρη εικόνα του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου γύρω του. Τρίτο εργαλείο είναι το Defensive Electronic Attack (DEA). Το εργαλείο αυτό βασίστηκε σε έναν παρεμβολέα τηλεχειριζόμενων εκρηκτικών (IED), αλλά παρέχει μεγαλύτερες δυνατότητες και εμβέλεια. Τα τρία συστήματα θα έβγαιναν σε παραγωγή το Οικονομικό Έτος 2016, με είκοσι τουλάχιστον αισθητήρες σε στάδιο επιχειρησιακής δοκιμής, ενώ θα καταστούν επιχειρησιακά περί το 2022.
Μεγάλο θέμα για τον ίδιο αποτελεί και η εκπαίδευση. Καθώς ο στρατός πολεμά με ότι έχει και όχι ότι θα ήθελε, οι άντρες του Ηλεκτρονικού Πολέμου θα πρέπει να πολεμήσουν υπο δυσμενέστατες συνθήκες. Η νίκη κατά τον ίδιο μπορεί να έρθει μόνο μέσα από έντονη εκπαίδευση. Ο συνταγματάρχης ανέφερε ότι στην αρχή της καριέρας του ως απλός διαβιβαστής μετέφερε ασύρματο εκπαιδευμένος να πολεμήσει στην Δυτική Γερμανία. Η πλήρη εκπαίδευση που απολάμβανε τότε ο ίδιος και οι συνάδελφοι του για την χρήση του Σ/Α ατόνησε όταν η ΕΣΣΔ έπαψε να αποτελεί αντίπαλο δέος. Η Ρωσία επανάφερε δυναμικά την ανάγκη εκπαίδευσης σε υψηλότατο επίπεδο. Ακόμη και απλές πρακτικές στις μονάδες μπορούν να σώσουν ζωές όπως η χρήση κεραιών μονής κατεύθυνσης και χαμηλής ισχύος, ή η χρήση κεραιών σε απόσταση από τα στρατηγεία-διοικητήρια με σύνδεση καλωδίου από τους Σ/Α σε αυτές. Ο Συνταγματάρχης έκλεισε την συνέντευξή του με το πάγιο πρόβλημα όλων των διοικητών μέσων που δεν «πουλάνε στο μάτι»: την χρηματοδότηση.
Ο υποδιοικητής του Τσέρτς, Αντισυνταγματάρχης Γκρέγκορυ Γκρίφιν και υπεύθυνος εξέλιξης των μέσων ΗΠ έχει αναφέρει ότι κατά την διάρκεια των πολέμων στην Μ. Ανατολή ο στρατός εστίασε στην ικανότητα παρεμβολής των IED – ένα αμυντικό μέσο ενάντια στις μεγάλες απώλειες οχημάτων και ανδρών. Το μέσο το οποίο χρησιμοποιήθηκε επιθετικά ήταν μια χούφτα αεροσκαφών C-12 με κλωβούς παρεμβολών (Communications, Electronic Attack, Surveillance and Reconnaissance – CEASAR) κατά προσωπικών ασυρμάτων και σύστημα/κεραία παρεμβολών για σταθμούς ασυρμάτων (Ground Auto Targeting Observation/Reactive – GATOR) και σταθμούς αναμετάδοσης (Duke V2 EA). Σε όλη την διάρκεια του πολέμου τα μέσα ήταν ελλιπέστατα σε αριθμό, παρόλη την χρησιμότητα στο πεδίο. Η πικρία του αντισυνταγματάρχη έγινε ορατή κατά την αναφορά του αριθμού του προσωπικού – μόλις 813 αξιωματικοί, ανθυπασπιστές και υπαξιωματικοί σε όλο τον Στρατό για τις ανάγκες Η/Π. Η δε παράτυπη χρήση του προσωπικού σε περίοδο ειρήνης σε άλλα καθήκοντα έκανε γνωστούς τους άντρες Η/Π (EW στα αγγλικά) ως έξτρα εργάτες (Extra Workers). Οι Ρώσοι, κατά τον ίδιο, άλλαξαν προς το καλύτερο αυτήν τη νοοτροπία. Εκτός του προαναφερόμενου MFEW, ο ίδιος είναι υπεύθυνος για την εξέλιξη του CAESAR σε χρήση από μη επανδρωμένα αεροσκάφη MQ-8 και Gray Eagle. Το Gray Eagle είναι και το μέσο στο οποίο αναπτύσσεται το σύστημα Networked Electronic Warfare Remotely Operated – NERO.
Μολαταύτα, οι Ρώσοι δεν σταματούν να παρουσιάζουν νέα μέσα: Τον Αύγουστο του 2016 και σε απόσταση 2,5 χλμ απο τα σύνορα, στην περιοχή κοντά στο Χάρκοβο, εμφάνισαν στο πεδίο ένα ακόμα σύστημα Η/Π. Οι φωτογραφίες που τράβηξαν άντρες της Συνοριακής Φρουράς θορύβησαν τους Ουκρανούς και το ΝΑΤΟ. Η έρευνα κατέδειξε πως πρόκειται για το νέο σύστημα που μόλις μπήκε σε υπηρεσία με την ονομασία Sintez. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για αναγνώριση στόχων σε αέρα, θάλασσα και ξηρά μέσω των σημάτων που εκπέμπουν. Αναγνωρίζει τις εκπομπές του στόχου, τις καταγράφει σε κεντρικό σύστημα ανάλογα με την χρήση τους. Επίσης, με μέθοδο μέτρησης τριγωνομέτρησης, καταγράφει απόσταση και πιθανή κίνηση του στόχου σε απόσταση 450 χιλιομέτρων. Το Sintez μπορεί να παρακολουθεί μέχρι και 200 στόχους.
Το σύστημα είχε εμφανιστεί ως πειραματικό στο Καλίνινγκραντ το 2012 και αργότερα το 2013 στο Σότσι. Φωτογραφίες που εμφανίστηκαν σε σελίδα κοινωνικής δικτύωσης Ρώσου στρατιώτη έδωσαν περισσότερες πληροφορίες, τουλάχιστον για την εξωτερική του διαρρύθμιση και την μονάδα του: την 82 Ειδική Ταξιαρχία Πληροφοριών με έδρα την Βιάσμα στο Σμολέσκ, η οποία είχε πολεμήσει νωρίτερα στο Ντόνμπας το 2014.
