Οι άμεσες ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και οι ευθύνες της ηγεσίας

Η συνειδητοποίηση της εντεινόμενης τουρκικής απειλής, λόγω των πρόσφατων περιστατικών (συγκρούσεις πλοίων στα Ίμια, αρπαγή των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο)  έστρεψε επιτέλους την προσοχή της κοινωνίας και της κυβέρνησης στο ζήτημα της ετοιμότητας των Ενόπλων Δυνάμεων και ιδίως της διαθεσιμότητας κρίσιμων οπλικών συστημάτων. Η οποία, όπως έχουμε επανειλημμένα προειδοποιήσει, είναι χαμηλότερη αυτής που επιτάσσουν οι ανάγκες ασφαλείας της χώρας…

Είναι επομένως φυσικό να προσελκύουν το ενδιαφέρον γεγονότα όπως η κεκλεισμένων των θυρών ενημέρωση της Επιτροπής Εξωτερικών & Άμυνας της Βουλής στις 2 Απριλίου, κατά την οποία η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του ΥΕΘΑ ενημέρωσε τους βουλευτές για την κατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων, και φέρεται να ζήτησε έγκριση κονδυλίων ύψους 1 δις Ευρώ για την κάλυψη επειγουσών αναγκών των ΕΔ, ιδίως ως προς τη συντήρηση των μέσων και την επαναπιστοποίηση ληγμένων πυρομαχικών. Ανεξαρτήτως αν στη συνεδρίαση εγκρίθηκε όντως η κάλυψη επειγουσών αναγκών ύψους 1 δις Ευρώ, ή μόνο δαπάνη 55 εκ. Ευρώ για τη συντήρηση των μεταγωγικών αεροσκαφών της ΠΑ (όπως προκύπτει από άλλες πηγές), είναι σημαντικό ότι η δημόσια συζήτηση για την Εθνική Άμυνα αρχίζει να επικεντρώνεται στα ουσιώδη.

Τα ουσιώδη λοιπόν σήμερα, δεδομένης της αμεσότητας της τουρκικής απειλής, δεν είναι οι μεγαλεπήβολοι σχεδιασμοί, π.χ. για απόκτηση φουτουριστικών φρεγατών σε 5 χρόνια, αλλά η άμεση αποκατάσταση της λειτουργικότητας όσο το δυνατόν περισσότερων οπλικών συστημάτων των ΕΔ, ξεκινώντας από τα πιο κρίσιμα. Κύρια, αλλά όχι αποκλειστική βάση για τη συζήτηση αυτή πρέπει να αποτελέσουν οι ανάγκες των ΕΔ, όπως είχαν καταγραφεί στον κατάλογο των 42 προγραμμάτων και υποπρογραμμάτων της περιόδου 2014-2020 που είχε εγκριθεί τον Ιούλιο του 2014 από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής και περιλάμβανε τα ακόλουθα:

Tα παραπάνω προγράμματα, συνολικού κόστους 1.997.449.000€ με κατανομή χρηματοδότησης σε βάθος πενταετίας, δεν αφορούσαν καμία προμήθεια νέου υλικού αλλά προγράμματα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης υφιστάμενων μέσων (907.400.000€), προμήθειες πυρομαχικών και αναλωσίμων προς συμπλήρωση αποθεμάτων (656.516.000€), κάλυψη μεταφορικών δαπανών για την πρόσκτηση μεταχειρισμένου υλικού (29.600.000€) και τα υπόλοιπα προγράμματα συντήρησης/επισκευής, υποστήριξης υφιστάμενων μέσων και υποδομών καθώς και παροχής εκπαίδευσης. Ήταν δηλαδή τα απολύτως αναγκαία για τη διατήρηση του μαχητικού επιπέδου των Ενόπλων Δυνάμεων.

Παρ’ όλα αυτά, στην τριετία που μεσολάβησε, τα μόνα από τα 42 προγράμματα που συμβασιοποιήθηκαν ήταν ο αμφιλεγόμενος εκσυγχρονισμός/αναβάθμιση των 5 αεροσκαφών P-3B Orion (32) του οποίου το πρώτο αεροσκάφος “ενδιάμεσης λύσης” ακόμα αναμένεται (παρά την πρόβλεψη παράδοσης μεταξύ Νοεμβρίου 2017- Φεβρουαρίου 2018), η προμήθεια πυρομαχικών και πυροσωλήνων μάχης των 76mm για τα πυροβόλα ΟΤΟ-Melara (33) και η ανάπτυξη δικτύου επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας του ΠΝ (36). Μόλις τον τελευταίο χρόνο παρατηρήθηκε κάποια κινητικότητα σε προγράμματα υποστήριξης κύριου υλικού του ΠΝ, με την προκήρυξη διαγωνισμών για τη γενική επιθεώρηση/επισκευή πετρελαιοκινητήρων MTU των φρεγατών MEKO-200HN (27) και την προμήθεια συλλογών ανταλλακτικών για τους πετρελαιοκινητήρες MTU των ΤΠΚ Combattante-IIIA/B (29). Διαγωνισμοί προκηρύχθηκαν επίσης για την προμήθεια φίλτρων οχημάτων και αρμάτων διαφόρων τύπων (14) και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών αεροσκαφών Τ-6A (39). Αναμένεται επίσης η οριστικοποίηση της προμήθειας 4 σκαφών ειδικών επιχειρήσεων Mk.V από τις ΗΠΑ (25).

Τα υπόλοιπα προγράμματα του καταλόγου δεν υλοποιήθηκαν. Και αυτό παρ’ ότι χρήματα υπήρχαν: όπως έχει τεκμηριωθεί αναλυτικά,  στον προϋπολογισμό του 2016 είχαν προϋπολογιστεί 6 δις Ευρώ ως λογιστική εγγραφή για εξοπλιστικές δαπάνες, δεσμεύτηκαν στην πορεία 1.7 δις Ευρώ αλλά πληρώθηκαν τελικά μόλις 583 εκ Ευρώ, διότι τα υπόλοιπα έγιναν “μεταβιβαστικές πληρωμές” σε άλλα υπουργεία για επιδόματα, κοινωνικές και ασφαλιστικές παροχές κλπ. Στα μη υλοποιηθέντα προγράμματα περιλαμβάνονται ενδεικτικά η παραλαβή μεταχειρισμένων MLRS και οχημάτων HEMTT από τις ΗΠΑ (11,13) η υποστήριξη των ελικοπτέρων ΝΗ-90 (23), ο κρίσιμος και επείγων εκσυγχρονισμός των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ ΗΝ (26), η υποστήριξη των ιπτάμενων μέσων του ΠΝ (30, 31), η υποστήριξη των C-130 της ΠΑ (40, 41) κ.ά.

Στην Πολεμική Αεροπορία πρέπει να γίνει ειδική μνεία, καθώς είναι ο κρισιμότερος παράγοντας για την έκβαση οποιασδήποτε ελληνοτουρκικής αναμέτρησης, αλλά δεν τυγχάνει της αντίστοιχης προσοχής από την πολιτική ηγεσία. Ανεξαρτήτως διακυμάνσεων από τύπο σε τύπο, η χαμηλή διαθεσιμότητα αεροσκαφών και ελικοπτέρων είναι κοινό μυστικό. Προφανώς επείγει η δρομολόγηση του εκσυγχρονισμού των F-16, αλλά το πρόγραμμα αυτό θα αποδώσει σε 3-4 χρόνια, ενώ βραχυπρόθεσμα υπάρχουν και άλλα θέματα που βαρύνουν στην ισορροπία δυνάμεων. Στα συστήματα γαλλικής κατασκευής, η κατάσταση έχει ξεπεράσει τα όρια του συναγερμού. Όχι μόνο τα αεροσκάφη, αλλά και τα οπλικά συστήματα παρουσιάζουν πολύ χαμηλή διαθεσιμότητα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων βλημάτων στρατηγικού χαρακτήρα που φέρονται αποκλειστικά από τα Mirage 2000.

Με τις επισημάνσεις αυτές δεν παραβιάζουμε κανένα απόρρητο, καθώς τα προβλήματα διαθεσιμότητας πυραύλων έχουν πλέον δημοσιοποιηθεί, ενώ και η χαμηλή γενική δραστηριότητα της 114 ΠΜ έχει επισημανθεί από σοβαρές πηγές. Να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν κάτι: το να επικρατεί αυτή η κατάσταση απαξίωσης, ειδικά για τόσο κρίσιμα οπλικά συστήματα, είναι έγκλημα κατά της χώρας. Kαι ως τέτοιο θα αντιμετωπιστεί από όποιο δικαστήριο δικάσει τους υπευθύνους, αν οι εξελίξεις αποκαλύψουν πόση ανευθυνότητα κρύβεται πίσω από τα μεγάλα λόγια τους…

Ανάλογη εικόνα επικρατεί και σε άλλα κρίσιμα εναέρια μέσα, όχι μόνο της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και του Πολεμικού Ναυτικού και του Στρατού Ξηράς. Πρόκειται για κατάσταση που μπορεί να βελτιωθεί σχετικά σύντομα με τις κατάλληλες κινήσεις, και κυρίως με τη διάθεση των αναγκαίων κονδυλίων. Η βελτίωση της διαθεσιμότητας των κρίσιμων εναέριων μέσων θα πρέπει να είναι η κεντρική βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, γιατί αυτή θα έχει και τη μεγαλύτερη επίδραση στην έκβαση μιας τυχόν ελληνοτουρκικής αναμέτρησης. Εννοείται ότι και σε όλους τους άλλους τομείς των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να γίνει εντατική προσπάθεια αύξησης της ετοιμότητας, με αποκατάσταση βλαβών, επαναπιστοποίηση πυρομαχικών, συμπλήρωση αποθεμάτων κλπ.

Εάν λοιπόν οι αρμόδιοι συνειδητοποιούν πράγματι την κρισιμότητα των περιστάσεων, ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα: οι ανάγκες είναι καταγεγραμμένες και τα κονδύλια είναι προϋπολογισμένα. Οι λύσεις είναι συγκεκριμένες – κάποιες κοστίζουν λιγότερο, κάποιες περισσότερο. Αν η κυβέρνηση χρειάζεται και νομοθετική κάλυψη για άμεσες εξοπλιστικές κινήσεις (όπως διεφάνη στη συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών & Άμυνας της Βουλής), ας τη ζητήσει. Πολλά μπορούν να βελτιωθούν σε λίγους μήνες, αν γίνει συστηματική δουλειά.  Ίσως ο χρόνος προετοιμασίας μετράει ήδη αντίστροφα.

Την Κυριακή του Πάσχα δεν θα υπάρξει εβδομαδιαία ανασκόπηση. Ευχόμαστε Καλή Ανάσταση σε όλους τους φίλους, και ιδίως σε όσους θα περάσουν το Πάσχα σε στρατόπεδα, πλοία και αεροπορικές βάσεις, επαγρυπνώντας για όλους μας. Σας ευχαριστούμε!