Στην παρούσα ανάρτηση, θα αναφερθούμε γενικά στη χρήση ενός αυτοκινητόδρομου ως εναλλακτικό αεροδρόμιο και θα εξετάσουμε την ενδεχόμενη χρησιμότητα αντίστοιχων υλοποιήσεων στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Χρήση Αυτοκινητόδρομων για Προσγείωση/Απογείωση Στρατιωτικών Αεροσκαφών
Η χρήση τμήματος μιας οδικής αρτηρίας ως εναλλακτικό στρατιωτικό αεροδρόμιο ή διάδρομο ανάγκης, αποτέλεσε, κατά την διάρκεια της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, συχνή πρακτική για αρκετές χώρες (π.χ. Ελβετία, Σουηδία, Φιλανδία, Πολωνία κλπ). Αν και σε μειωμένο βαθμό, κάποιες από αυτές εξακολουθούν και έχουν ενταγμένη τη χρήση τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις, με πιο χαρακτηριστική αυτή της Ινδίας, στις οποίες η σχετική πρακτική άρχισε να υλοποιείται πρόσφατα.
Υπάρχουν δύο γενικές κατηγορίες. Είτε οι διάδρομοι λειτουργούν ως αεροπορικές βάσεις διασποράς είτε ως εναλλακτικά σημεία προσγείωσης/απογείωσης σε περίπτωση ανάγκης.
Στην πρώτη κατηγορία η υλοποίηση είναι πιο οργανωμένη. Υπάρχουν διαθέσιμα κινητά συστήματα ραδιοναυτιλίας, υποδομές και χώροι υποστήριξης επιχειρήσεων αεροσκαφών με εξοπλισμό ανεφοδιασμού καυσίμων και πυρομαχικών, ύπαρξη κινητών συνεργείων, υποδομή φωτισμού και παροχής ρεύματος, καλή σήμανση, πρόβλεψη για την ασφάλεια του χώρου ενώ σε κάποιες εξειδικευμένες περιπτώσεις, ο διάδρομος συνδέεται μέσω τροχόδρομου με καταφύγια αεροσκαφών.
Στη δεύτερη κατηγορία, απουσιάζει η σχετική υποδομή υποστήριξης και ο διάδρομος ενεργοποιείται και χρησιμοποιείται περιστασιακά για την προσγείωση/απογείωση αεροσκαφών σε καταστάσεις ανάγκης ή για συγκεκριμένη αποστολή (π.χ. μεταφορά εφοδίων – προσωπικού).
Και στις δύο περιπτώσεις, θα πρέπει να πληρούνται κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις προκειμένου ένας αυτοκινητόδρομος να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διάδρομος. Συγκεκριμένα, ο γύρω χώρος και οι συνήθεις περιβαλλοντικές συνθήκες θα πρέπει να επιτρέπουν την ασφαλή προσέγγιση αεροσκαφών (απουσία φυσικών/τεχνικών εμποδίων, επικρατούντες άνεμοι, ομίχλη κλπ), το μήκος του διαδρόμου θα πρέπει να επαρκές (>1500 μέτρα) και το οδόστρωμα θα πρέπει να έχει την απαραίτητη αντοχή για την προσγείωση αεροσκαφών καθώς και αυξημένη δυνατότητα απορροής υδάτων. Τέλος, θα πρέπει το διαχωριστικό διάζωμα να αποτελείται από αφαιρούμενα στηθαία ασφαλείας και να υπάρχει τουλάχιστον σήμανση κεντρικής γραμμής ευθυγράμμισης και μια περιοχή στάθμευσης / αναστροφής αεροσκαφών.
Αυτοκινητόδρομοι – Διάδρομοι στην Ελλάδα/Κύπρο
Το οδικό δίκτυο ταχείας κυκλοφορίας της Κύπρου διαθέτει τρία τμήματα τα οποία έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε εναλλακτικούς διαδρόμους προσγείωσης/απογείωσης στρατιωτικών αεροσκαφών.
Η Ελλάδα δεν διαθέτει σχετική υποδομή, τουλάχιστον με βάση τη δημόσια πληροφόρηση, όμως ο ικανοποιητικός αριθμός των αεροπορικών βάσεων διασποράς της ΠΑ και κυρίως το πλήθος των πολιτικών αεροδρομίων της χώρας, περιορίζουν την ανάγκη για χρήση τέτοιου είδους διαδρόμων διασποράς ή ανάγκης.
Επιχειρησιακή χρησιμότητα θα μπορούσε ενδεχομένως να υπάρχει στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ειδικά καθώς τα περισσότερα από τα πολιτικά αεροδρόμιά τους βρίσκονται στα ανατολικά, με κάποια από αυτά ακόμα και εντός ακτίνας βολής πυροβολικού από τις τουρκικές ακτές. Όμως, η τοπογραφία των νησιών και το διαμορφωμένο οδικό δίκτυο δίνει ελάχιστες σχετικές επιλογές ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, εφόσον κριθεί επιχειρησιακά απαραίτητη η ύπαρξη διαδρόμου ανάγκης, μπορούν να προκύψουν πιο αποδοτικές και οικονομικές λύσεις με την ενεργοποίηση / μερική αναβάθμιση ανενεργών σήμερα αεροδρομίων (π.χ. αεροδρόμιο Πολιχνίτου στη Μυτιλήνη).
Ίσως είναι σκόπιμο η ΠΑ να εξετάσει την οικονομοτεχνική δυνατότητα μετατροπής τμήματος των οδών ταχείας κυκλοφορίας που διέρχονται σε κοντινή απόσταση από κάποιες από τις αεροπορικές της βάσεις (π.χ. ο Α1 στο τμήμα του πλησίον της αεροπορικής βάσης της Τανάγρας). Επισημαίνεται όμως ότι συνήθως, όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη πρόβλεψη στη φάση κατασκευής του αυτοκινητόδρομου, η εκ των υστέρων μετατροπή είναι είτε ασύμφορη είτε τεχνικά ανέφικτη (π.χ. λόγω ύπαρξης ανισόπεδων διαβάσεων).
