Η φρεγάτα ΛΗΜΝΟΣ (F451) συμμετείχε στη Συμμαχική Ναυτική Δύναμη Standing NATO Maritime Group 2 (SNMG2) από 9 έως 25 Σεπτεμβρίου 2017. Στο πλαίσιο αυτό εκτελέστηκαν δραστηριότητες, όπως γυμνάσιο νηοψίας επί του πλοίου από άγημα νηοψίας της γαλλικής φρεγάτας LA FAYETTE (F710), επίσκεψη στο πλοίο του Διοικητού SNMG2, Commodore James Morley (Royal Navy) και του Έλληνα Πρέσβη στο Μαυροβούνιο, Σωτήριου Αθανασίου, εκτέλεση πυρών φορητού οπλισμού εν πλω και εκτέλεση πετρέλευσης εν πλω με το γερμανικό πετρελαιοφόρο RHÖN (Α1443). Η φρεγάτα ΛΗΜΝΟΣ (F451) συμμετέχει αυτή τη στιγμή στην άσκηση BRILLIANT MARINER 2017, η οποία διεξάγεται από 29 Σεπτεμβρίου έως 13 Οκτωβρίου στην Τουλόν της Γαλλίας.
Από 29 Σεπτεμβρίου έως 6 Οκτωβρίου 2017 διεξάγεται σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, η Εθνική Διακλαδική Άσκηση μεγάλης κλίμακας ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ-2017, η οποία σχεδιάστηκε και διευθύνεται από το ΓΕΕΘΑ. Στην άσκηση, εκτός από το ΓΕΕΘΑ, τα Γενικά Επιτελεία και τις Μείζονες Διοικήσεις με τις υποτεταγμένες μονάδες, συμμετέχουν και φορείς του Πολιτικού Τομέα. Κύριοι σκοποί της ασκήσεως είναι: α. Η εξέταση και αντιμετώπιση της δημιουργουμένης από τις διεθνείς εξελίξεις κατάστασης, στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον της χώρας μας. β. Η εφαρμογή διαδικασιών διοίκησης και ελέγχου Ενόπλων Δυνάμεων και η βελτίωση του επιπέδου ελέγχου και διεύθυνσης των επιχειρήσεων. γ. Η εξάσκηση των Ενόπλων Δυνάμεων στη σχεδίαση και διεξαγωγή διακλαδικών επιχειρήσεων καθώς και η διατήρηση και προαγωγή της μαχητικής ικανότητας τους. δ. Η ενεργοποίηση του συστήματος χειρισμού κρίσεων και η εφαρμογή σχεδίων στην οργάνωση και λειτουργία υπηρεσιών Παλλαϊκής Άμυνας και Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης (ΠΑΜ-ΠΣΕΑ). ε. Η ενεργός συμμετοχή και η επιχειρησιακή εκπαίδευση μονάδων Εθνοφυλακής. στ. Η εφαρμογή και ο έλεγχος διαδικασιών σχεδίων επιστράτευσης και επίταξης. Οι Τελικές Φάσεις θα εκτελεστούν από το Δ΄Σώμα Στρατού ως ακολούθως:
- Τελική Φάση ΤΑΜΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ ΚΕΡΑΥΝΟΣ – 2017 από ΧΙΙ Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού την Πέμπτη 05 Οκτωβρίου 2017 και ώρα 19:30 στο Πεδίο Ασκήσεων ΑΕΤΟΣ της Αλεξανδρούπολης.
- Τελική Φάση ΤΑΜΣ ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ – 2017 από ΧVI Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού την Παρασκευή 06 Οκτωβρίου 2017 και ώρα 11:00 στο Πεδίο Βολής – Ασκήσεων ΨΗΛΟΣ ΣΤΑΛΟΣ στα Λάβαρα Διδυμοτείχου.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2017, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Νικόλαος Τσούνης ΠΝ παρακολούθησε την παρουσίαση της άσκησης ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ 2017, η οποία πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο της Σχολής Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής (ΣΕΝΤ), στο Ναυτικό Οχυρό Σκαραμαγκά, παρέχοντας οδηγίες και κατευθύνσεις στο προσωπικό του ΠΝ. Αντιστοιχα, ο Αρχηγός ΓΕΑ, Αντιπτέραρχος (Ι) Χρήστος Χριστοδούλου, επισκέφθηκε την 117 Πτέρυγα Μάχης (117ΠΜ) και το Κέντρο Αεροπορικής Τακτικής (ΚΕΑΤ), στην Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας, όπου ενημερώθηκε για τα τρέχοντα θέματα των Μονάδων συνομίλησε με το προσωπικό τους και έδωσε κατευθυντήριες οδηγίες, εστιάζοντας στην εκπαίδευση της Μικτής Σειράς του Σχολείου Όπλων Τακτικής (ΣΟΤ) που είναι ήδη σε εξέλιξη.
Πολλαπλά εκτεθειμένος, σε θεσμικό, ηθικό και πολιτικό επίπεδο, παραμένει ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος από τις απαντήσεις του στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων για σειρά ζητημάτων της αρμοδιότητάς του, παρά την καταψήφιση της πρότασης της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής:
- Αναφορικά με τις δραστηριότητές στο Λονδίνο (διαμονή σε πολυτελές ξενοδοχείο μετά συζύγου, παίγνιο σε ρουλέτα, κλπ), στο περιθώριο επίσημης επίσκεψής του στη βρετανική πρωτεύουσα για τη Διεθνή Έκθεση Αμυντικού Εξοπλισμού DSEI 2017, ο ΥΕΘΑ προσκόμισε αντίγραφο κράτησης κι όχι απόδειξη πληρωμής, από την οποία προκύπτει ότι δαπανήθηκαν 2.642 λίρες σε μετρητά, κι όχι με πιστωτική κάρτα, όπως υποστήριξε στη Βουλή παρουσία του Πρωθυπουργού. Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αν τα χρήματα αυτά προήλθαν από τον κωδικό των απόρρητων δαπανών του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας δεδομένου ότι το ποσό αυτό δεν δικαιολογείται σε περίοδο capital control και στην απόδειξη αναφέρεται η ταχυδρομική διεύθυνση του ΥΠΕΘΑ.
- Αναφορικά με την πτήση του ως συγκυβερνήτης με το Ε/Π UH-1H Huey (ΕΣ 614) του 2ου ΤΕΑΣ στις 4 Μαΐου 2017 στην Αμοργό, ο ΥΕΘΑ υποστήριξε στη Βουλή στις 7 Σεπτεμβρίου πως «στην εν λόγω πτήση, επιβιβάστηκα ως επιβάτης στη θέση του συγκυβερνήτη (αριστερή θέση στο θάλαμο διακυβέρνησης), χωρίς να εκτελώ τα καθήκοντα του συγκυβερνήτη και για περιορισμένο χρονικό διάστημα (sic)», «αποστολές ελικοπτέρων UH-1 Η με έναν χειριστή στο θάλαμο διακυβέρνησης έχουν εκτελεστεί και σε άλλες πτήσεις επίδειξης στην πολιτική ηγεσία κατά το παρελθόν για τις οποίες όμως δεν υπάρχουν εγγραφές, καθόσον στο Βιβλίο Πτήσεων δεν αναγράφονται τα ονόματα των επιβατών» και «ότι ο αριθμός ωρών πτήσης μου πράγματι υπερβαίνουν τις 2.000 και αφορούν σε πτήσεις με ελικόπτερα πολιτικού νηολογίου». Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την παραβίαση της σχετικής υπουργικής απόφασης του 2008 που προβλέπει σαφώς την σύνθεση πληρώματος των Huey καθώς και των κανονισμών ασφαλείας σχετικά με τις μη εγγραφές στο Βιβλίο Πτήσεων των ονομάτων των επιβατών αλλά και την προβλεπόμενη ένδυση (κράνος, σωστικά και αντιπυρική φόρμα πτήσεως) του συγκυβερνήτη ιπτάμενου μέσου. Τέλος, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο περιοδικό CRASH τον Μάρτιο του 2015, ο Π. Καμμένος είχε αναφέρει: «Τυγχάνει να είμαι και χειριστής ελικοπτέρου, πάνω από 700 ώρες».
- Αναφορικά με την αύξηση των ωρών λειτουργίας των κινητήρων των ελικοπτέρων Huey πριν την Επιθεώρηση του Θερμού Τμήματος (Hot End Inspection), ο ΥΕΘΑ δήλωσε στη Βουλή στις 29 Αυγούστου ότι η απόφαση αυξήσεως των απαιτουμένων ωρών λειτουργίας για την εκτέλεση ΗΕΙ του Τ-53 «ελήφθη ομόφωνα μετά από υπηρεσιακή σύσκεψη, με την αποκλειστική συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων του ΓΕΣ και ουδενός άλλου». Ωστόσο, σύμφωνα με έγγραφο του ΓΕΣ/ΔΤΧ που κατ΄αποκλειστικότητα αποκαλύπτει ο δημοσιογράφος Σάββας Βλάσσης, το όριο επιθεώρησης αυξήθηκε κατόπιν σχετικής απόφαση και της πολιτικής ηγεσίας, δηλαδή υπήρξε πολιτική παρέμβαση στη διαδικασία συντήρησης και επιχειρησιακής λειτουργίας οπλικού συστήματος, ενώ τέθηκε ερώτημα περί δυσμενούς υπηρεσιακής μεταχειρίσεως Αξιωματικών που ανάδειξαν την σκοπιμότητα διατηρήσεως του ορίου στις 300 ώρες.
Αμυντική βιομηχανία
Στις 28 Σεπτεμβρίου 2017 κατακυρώθηκε ο Διαγωνισμός της ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ για την «Προμήθεια Κινητήρων και Παρελκόμενων Υλικών των Κ/Β EXOCET MM40 BLOCK2 MOD0 και MOD1» στην γαλλική εταιρεία MBDA αντί του ποσού των €37,5 εκατ.
Στις 22 Σεπτεμβρίου 2017 υπογράφηκε στην ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ η 1η Εκτελεστική Σύμβαση υπ’ αριθμ. 005Γ/17 της Συμφωνίας-Πλαίσιο για την «Προμήθεια 144 τεμαχίων υλικού Heat Sink Α/Φ Μ2000/-5» με αντικείμενο την προμήθεια 36 τεμαχίων Heat Sink από την εταιρεία MILTECH HELLAS ΑΕ.
Η INTRACOM Defense Electronics ανακοίνωσε στις 25 Σεπτεμβρίου 2017 πως έλαβε μέρος, μετά από πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA), σε ημερίδα για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές των τεχνολογιών και των δυνατοτήτων των Τηλεχειριζόμενων Εναέριων Συστημάτων (RPAS) για αμυντικές εφαρμογές, η οποία πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλες. Η IDE και δέκα από τις μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες της Ευρώπης ήταν οι βασικές εταιρίες-ομιλητές. Η παρουσίαση της IDE εστιάστηκε στην μακροπρόθεσμη προοπτική των RPAS, σε νέους τύπους αποστολών και δυνατοτήτων όσον αφορά στο στρατιωτικό περιβάλλον, στοχεύοντας να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των παρόχων τεχνολογίας (βιομηχανία) και των τελικών χρηστών (ένοπλες δυνάμεις).
To ΥΝΑΝΠ προκήρυξε διεθνή ανοικτό ηλεκτρονικό διαγωνισμό για την προμήθεια δύο Παράκτιων Περιπολικών Πλοίων, άνω των 30 μέτρων, συνολικής αξίας €30 εκατ., με δικαίωμα προαίρεσης για δύο όμοια πλοία. Η εν λόγω προμήθεια συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας – Τομέας Σύνορα και Θεωρήσεις) σε ποσοστό 90%.
Στρατιωτική διπλωματία
Ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος Αλκιβιάδης Στεφανής, πραγματοποίησε επίσκεψη στις ΗΠΑ από 19 έως 22 Σεπτεμβρίου 2017 για να συμμετάσχει στο Συνέδριο με θέμα «Enduring Partnerships» του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον (National Defense University: NDU). Συναντήθηκε με τον Αρχηγό των Πεζοναυτών, Στρατηγό Robert B. Neller και λοιπούς Αξιωματικούς του Στρατού των ΗΠΑ ενώ επισκέφθηκε την 37η Έκθεση των Πεζοναυτών στη Βάση Quantico της Βιρτζίνα. Επιβεβαιώθηκε το εξαιρετικό επίπεδο συνεργασίας, αλληλοεκτίμησης και αμοιβαίας εμπιστοσύνης που ήδη υφίσταται, στο πλαίσιο των δράσεων των Χερσαίων Δυνάμεων Ελλάδας και ΗΠΑ. Παράλληλα, διερευνήθηκαν όλες οι δυνατότητες για την περαιτέρω ενίσχυση συνεργειών σε θέματα εκπαίδευσης, ασκήσεων και συντήρησης αμυντικού υλικού.
Κύπρος
Ο υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές και πρόεδρος του κεντρώου Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΗΚΟ), Νικόλας Παπαδόπουλος, παρουσίασε στις 29 Σεπτεμβρίου τις θέσεις του για την Άμυνα και την Εξωτερική Πολιτική. Στην πρόταση του για την «Νέα Στρατηγική για την Κυπριακή Δημοκρατία και τη λύση του Κυπριακού» δεσμεύτηκε μεταξύ άλλων για απόσυρση «των επικίνδυνων υποχωρήσεων και απόρριψη των απαράδεκτων συγκλίσεων Αναστασιάδη και Χριστόφια» και απεμπλοκή από το «επικίνδυνο και επιβλαβές πλαίσιο» της Πενταμερούς Διάσκεψης, που ακολουθήθηκε στη Γενεύη και το Κρανς Μοντανά το 2017. Επίσης, εισηγείται α) την αναβάθμιση της συνεργασίας Κύπρου- Ελλάδας, μέσω της θεσμοθέτησης Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας, β) ταχύτατη εμπορική εκμετάλλευση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω σε πρώτη φάση των τερματικών υγροποίησης φυσικού αερίου που βρίσκονται στην Αίγυπτο και την κατασκευή, εφόσον ανευρεθούν νέα κοιτάσματα, του αγωγού East Med προς την Ελλάδα και την Ιταλία, γ) αμυντικό προϋπολογισμό τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ και απλούστευση διαδικασιών για την αύξηση της απορροφητικότητας των διατιθέμενων κονδυλίων, πενταετές εξοπλιστικό πρόγραμμα με έμφαση την ενίσχυση των Διοικήσεων Ναυτικού και Αεροπορίας, αναδιοργάνωση και ουσιαστικό εκσυγχρονισμό των δυνατοτήτων της Εθνικής Φρουράς, επικαιροποίηση και επανεργοποίηση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως «την ώρα που η τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο και πέριξ αυτής γιγαντώνεται, ο προϋπολογισμός για την Άμυνα παραμένει στάσιμος σε ποσοστά 1,5%-1,7% του ΑΕΠ για όλα τα χρόνια της διακυβέρνησης Αναστασιάδη. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη μείωσε τις εξοπλιστικές δαπάνες της ημι-κατεχόμενης πατρίδας μας από τα 70 στα 64 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που αναλογεί μόλις στο 0,3% του ΑΕΠ της χώρας. Ακόμη και τα κονδύλια που διατίθεντο για τις διεργασίες συντήρησης και εξασφάλισης ανταλλακτικών, μειώθηκαν από το 2012 έως το 2016 κατά 34,2%. Το τραγικότερο όλων όμως, εντοπίζεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω των καθυστερήσεων που παρατηρούνται στη διαδικασία προμήθειας αμυντικού υλικού, μόλις το 35% του εξοπλιστικού προϋπολογισμού τελικά δαπανάται».
Ολοκληρώθηκε στην Κύπρο η συνεκπαίδευση 11 στελεχών της Ειδικής Κατασταλτικής Αντιτρομοκρατικής Μονάδας (ΕΚΑΜ Αττικής και Θεσσαλονίκης) της Ελληνικής Αστυνομίας και του Ειδικού Αντιτρομοκρατικού Ουλαμού (ΕΑΟ) της Αστυνομίας Κύπρου. Η εκπαίδευση διάρκειας έξι ημερών (18 έως 23 Σεπτεμβρίου 2017), πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της Μηχανοκίνητης Μονάδας Άμεσης Δράσης (ΜΜΑΔ) στη Λευκωσία.
Ανατολικός Παρατηρητής
Στις 25 Σεπτεμβρίου 2017, o υφυπουργός Αμυντικών Βιομηχανιών İsmail Demir δήλωσε ότι η παράδοση των αντιαεροπορικών συστημάτων μακρού βεληνεκούς S-400 θα ξεκινήσει «το συντομότερο σε δύο χρόνια». Από την πλευρά του, κι ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η επίσκεψη εργασίας του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin στην Άγκυρα, ο σύμβουλος του Κρεμλίνου για θέματα στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας, Vladimir Kozhin, επιβεβαίωσε τη χορήγηση σχετικής προκαταβολής, αποκάλυψε την επιθυμία της Τουρκίας για παράδοση νωρίτερα από το 2019 ενώ απέκλεισε τη μεταβίβαση τεχνογνωσίας. Μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν ο πρόεδρος της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan με το Ρώσο ομόλογό του, ακολούθησαν και διευρυμένες συζητήσεις διάρκειας 3 ωρών. Από Ρωσικής πλευράς συμμετείχαν μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov, ο υπουργός Ενέργειας Alexander Novak, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Valery Gerasimov, οι γενικοί διευθυντές των Rosatom και Gazprom, Alexey Likhachev και Alexey Miller, αντίστοιχα, κι o ειδικός απεσταλμένος για την Συρία, Alexander Lavrentyev. Στις δηλώσεις του, ο Erdogan εξέφρασε την ικανοποίηση της Τουρκίας για τη διαρκή αύξηση του όγκου των διμερών εμπορικών συναλλαγών (μέχρι στιγμής, η φετινή αύξηση καταγράφεται στο 22%), επαναλαμβάνοντας το στόχο αυτός να φτάσει στα 100 δισ. δολάρια. Αλλα στοιχεία που αναδείχτηκαν ήταν η αύξηση των εξαγωγών τουρκικών αγροτικών προϊόντων στη Ρωσία κατά 58% στο πρώτο εξάμηνο του 2017, όπως και η μεγάλη αύξηση των αφίξεων Ρώσων τουριστών στην Τουρκία, που – σύμφωνα με τον Putin – φέτος έφτασαν τα 2,5 εκατομμύρια. Αν και οι επίσημες δηλώσεις δεν κατέγραψαν κάτι σχετικό, η ατζέντα περιελάμβανε και μεγάλες επενδύσεις, όπως αυτή για την κατασκευή σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενέργειας από ρωσικά κεφάλαια στο Akkuyu της Τουρκίας, του αγωγού Turkish Stream όπως και την αγορά των S-400 μέσω διακρατικού δανεισμού.
Η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 27 Σεπτεμβρίου αύξηση των φορολογικών συντελεστών για τους ιδιοκτήτες ΙΧ με στόχο έσοδα ύψους 28 δισ. τουρκικών λιρών ($8 δισ.) για το 2018, στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος που προβλέπει ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,5% για την περιόδο 2018-2020. Μία ημέρα αργότερα, ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Naci Agbal ανακοίνωσε στο πλαίσιο ομιλίας του σε συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη ότι 8 δισ. τουρκικών λιρών ($2,32 δισ.) θα μεταφερθούν απ΄ευθείας στο Ταμείο Υποστήριξης Αμυντικής Βιομηχανίας (SSDF), που αποτελεί τη βασική χρηματοδοτική πηγή για τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα, λόγω «αυξημένου γεωπολιτικού ρίσκου». Ο Agbal δήλωσε ότι το μερίδιο της συμβολής της αμυντικής βιομηχανίας στα φορολογικά έσοδα του κράτους αυξήθηκε από 3,5 σε 6%.
O υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Nurettin Canikli κατηγόρησε επισήμως τις ΗΠΑ και την Γερμανία για επιβολή εμπάργκο και σκόπιμες καθυστερήσεις στην παράδοση οπλικών συστημάτων, στο πλαίσιο ομιλίας του στην έκτακτη συνεδρίαση της τουρκικής Βουλής για το δημοψήφισμα στο ιρακινό Κουρδιστάν. Τουρκικές πηγές ανέφεραν πως «αντιθέτως, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι ακολουθούν μια περισσότερο πραγματιστική προσέγγιση», όπως επιβεβαιώνεται άλλωστε και από το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον βρετανικών εταιρειών για τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα, με πλέον πρόσφατη την υποψηφιότητα της Perkins Engines για την πώληση κινητήρα και συστήματος μετάδοσης για το πρόγραμμα άρματος μάχης Altay.
Σύμφωνα με φωτορεπορτάζ του κρατικού πρακτορείου Anadolu, στη γραμμή παραγωγής της Τουρκικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας (TAI) στην Άγκυρα βρίσκονται αυτή τη στιγμή το 44ο επιθετικό ελικόπτερο T-129 και το 22ο μη επανδρωμένο αεροσκάφος ANKA. Επιπλέον, από φωτογραφικό υλικό των δραστηριοτήτων του Τουρκικού Στρατού στη Σιλώπη, στα σύνορα με το Ιράκ, προκύπτει η παρουσία αριθμού αρμάτων μάχης M60T Sabra του 3ου Σώματος Στρατού της 1ης Στρατιάς.
Aναστάτωση στους κόλπους των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων προκάλεσε διαταγή του Γενικού Επιτελείου με την οποία απαγορεύονται όλα τα σήματα και διακριτικά των Ουράνιων Τούρκων (Göktürk) καθώς και επιράμματα στην αρχαία τουρκική γλώσσα (ρουνική γραφή του Ορχόν Μογγολίας). Τα συγκεκριμένα υπερθνικιστικά διακριτικά εμφανίστηκαν μαζικά την τελευταία τριετία, κυρίως στους κόλπους των χαμηλόβαθμων στελεχών των ειδικών δυνάμεων των ΕΔ και των Σωμάτων Ασφαλείας που επιχειρούν στην ΝΑ Τουρκία και την Συρία. Η απαγόρευση έρχεται μετά από κοινοβουλευτική ερώτηση του φιλοκουρδικού HDP.
