Το άρθρο του έγκυρου Βασίλη Νέδου στην Καθημερινή της Παρασκευής, σύμφωνα με το οποίο η ελληνική κυβέρνηση διά στόματος του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ζήτησε από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν την αγορά 2+2 φρεγατών τύπου FREMM για την ενίσχυση του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, έρχεται να επιβεβαιώσει μέχρι κεραίας, για μία ακόμη φορά, τη σχετική αρθρογραφία της e-Amyna. Προς επίρρωση τούτου, ακολουθεί σχετικό απόσπασμα της 15ης Σεπτεμβρίου 2015, στο οποίο είχαμε παρουσιάσει το ιστορικό της υπόθεσης των φρεγατών FREMM:
Στις 17 Μαΐου 2004, επί υπουργίας Σπήλιου Σπηλιωτόπουλου, η γαλλο-ιταλική κοινοπραξία ARMARIS αποστέλλει επίσημη επιστολή όπου καλεί την ελληνική πλευρά να συμμετάσχει στο κοινό πρόγραμμα ναυπήγησης της νέας ευρωπαϊκής φρεγάτας πολλαπλών αποστολών FREMM. Ενάμιση μήνα μετά, την 1η Ιουλίου 2004, εκδίδεται η Μελέτη Καθορισμού Προγράμματος (ΜΚΠ) για την απόκτηση 6 φρεγατών Αντι-Αεροπορικού Πολέμου (AAW) Περιοχής, στην οποία περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, οι παρακάτω απαράβατοι όροι:
- Μέγιστη συνεχή ταχύτητα τουλάχιστον 30 κόμβων με απόθεμα ισχύος 25%.
- Ραντάρ Πολλαπλής Λειτουργίας (MFR) ενεργής φασικής διάταξης και τρισδιάστατο ραντάρ έρευνας όγκου.
- Σύστημα Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLS) για Αντι-Αεροπορικά (A/A) Κατευθυνόμενα Βλήματα (Κ/Β) μεσαίου-μεγάλου βεληνεκούς και Ανθυποβρυχιακές Ρουκέτες (ASROC) Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLA).
- Σύστημα βλημάτων άμυνας σημείου (PDMS), αλλά και Εγγύς Οπλικά Συστήματα (CIWS).
Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη μια διευκρίνιση, όσον αφορά στις διαδικασίες που προηγούνται της ανάθεσης ενός εξοπλιστικού προγράμματος για το Πολεμικό Ναυτικό. Αυτές περιλαμβάνουν 4 στάδια:
- Σύνταξη Μελέτης Καθορισμού Προγράμματος (ΜΚΠ), η οποία καθορίζει το σκοπό για τον οποίο θα αποκτηθεί το συγκεκριμένο οπλικό σύστημα και κάποια γενικά επιθυμητά χαρακτηριστικά του.
- Σύνταξη Μελέτης Γενικών Επιχειρησιακών Απαιτήσεων (ΜΓΕΑ), στην οποία εξειδικεύονται περαιτέρω τα χαρακτηριστικά του οπλικού συστήματος.
- Την τελική ΜΓΕΑ (με τις όποιες παρατηρήσεις/τροποποιήσεις έχει κάνει ΑΝΣ) ακολουθεί η Μελέτη Επιχειρησιακών Απαιτήσεων και Προδιαγραφών Επιδόσεων (ΜΕΑ-ΠΕ), η οποία περιγράφει λεπτομερώς το πλοίο, τα επιμέρους συστήματά του (μάχης, πρόωσης, όπλων κλπ.), καθώς και τις επιθυμητές επιδόσεις τους.
- Προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού.
Στις 8 Απριλίου 2008 εισάγεται στο Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) η Μελέτη Γενικών Επιχειρησιακών Απαιτήσεων (ΜΓΕΑ). Αυτή περιλαμβάνει τα εξής:
- Μέγιστη συνεχή ταχύτητα 28 κόμβων.
- Κατάργηση της απαίτησης για δύο ξεχωριστά ραντάρ (με αναφορές σε επαρκή αριθμό και τύπο συστημάτων ραντάρ σύγχρονης τεχνολογίας, με μέγιστη εφεδρικότητα, εναλλαξιμότητα και επιβιωσιμότητα).
- VLS με τουλάχιστον 5 τμήματα (modules) των 8 θέσεων εκτόξευσης ή κυψελών (cells) και επομένως με 40 κυψέλες συνολικά, για τουλάχιστον 24 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής και τουλάχιστον 24 Τοπικής Α/Α Άμυνας. Προβλέπεται δυνατότητα βολής 8 ανθυποβρυχιακών ρουκετών είτε από το VLS (όχι όμως, σε βάρος του φόρτου Α/Α βλημάτων), είτε από αυτόνομο σύστημα εκτόξευσης.
- Σύστημα Βλημάτων Άμυνας Σημείου (PDMS) με βεληνεκές τουλάχιστον 5km και δυνατότητα προσβολής Κ/Β, ελικοπτέρων, αεροσκαφών και στόχων επιφανείας. Η απαίτηση αναφερόταν προφανώς στο δοκιμασμένο, χαμηλού κόστους και σε υπηρεσία με το ΠΝ σύστημα Βλημάτων Περιστρεφόμενης Ατράκτου (RAM).
- Περιφερειακή κάλυψη του πλοίου από Εγγύς Οπλικά Συστήματα (CIWS) διαμετρήματος 20mm ή μεγαλύτερου.
Επί της παραπάνω ΜΓΕΑ το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) ζητά να γίνουν σημαντικές τροποποιήσεις, ενώ στις 8 Μαίου, ο τότε Γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί καταφθάνει στην Αθήνα για επίσημη επίσκεψη, κατά τη διάρκεια της οποίας μιλά και στο ελληνικό κοινοβούλιο, εγκαινιάζοντας καταχειροκροτούμενος τη «Νέα Ελληνογαλλική Συμμαχία». Η ΜΓΕΑ, λοιπόν, τροποποιείται φωτογραφικά, προκειμένου να καλύπτονται οι επιδόσεις της Ευρωπαϊκής Φρεγάτας Πολλαπλών Αποστολών (FREMM). Η τροποποιημένη μελέτη περιλαμβάνει πλέον τα εξής:
- Μέγιστη συνεχή ταχύτητα 27 κόμβων (όσους η FREMM)
- Τουλάχιστον 32 θέσεις βλημάτων για 16 και 16 βλήματα Α/Α περιοχής και τοπικής Α/Α αντίστοιχα (όσες δηλαδή οι θέσεις στη FREMM). Προβλεπόταν επίσης ικανότητα φόρτωσης 8 βλημάτων cruise βεληνεκούς 400km (λέγε με scalp naval) σε βάρος του φόρτου Α/Α Κ/Β. Πάει να πει, με την εγκατάσταση 8 βλημάτων cruise θα απέμεναν μόλις 8 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής, ενώ ταυτόχρονα η απαίτηση για 8 ανθυποβρυχιακές ρουκέτες μετατράπηκε από Επιχειρησιακό Απαράβατο Όρο σε επιθυμητό χαρακτηριστικό.
- Η απαίτηση για Σύστημα Βλημάτων Άμυνας Σημείου (PDMS) αγνοήθηκε, όπως και αυτή για περιφερειακή κάλυψη του πλοίου από Εγγύς Οπλικά Συστήματα (CIWS).
Την αυτή τροποποιημένη ΜΓΕΑ, ακολουθεί η Μελέτη Επιχειρησιακών Απαιτήσεων και Προδιαγραφών Επιδόσεων (ΜΕΑ-ΠΕ), η οποία και εγκρίνεται με την απόφαση 46/08 του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου στις 26 Αυγούστου 2008. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 2009, με απόφαση του ΚΥΣΕΑ, ξεκινούν οι διαδικασίες για την απόκτηση της φρεγάτας FREMM, με διακρατική συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας, δίχως φυσικά να εξεταστούν συγκριτικά τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των εξειδικευμένων φρεγατών AAW, που θα μπορούσαν να καλύψουν απόλυτα τις απαιτήσεις του ΠΝ, όπως η ισπανική φρεγάτα τύπου F100, η γερμανική F124 και η Ολλανδική LCF – για τη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού, φυσικά, ούτε λόγος. Είναι πρόδηλο πως η επιλογή της γαλλικής φρεγάτας αποτελεί προειλημμένη πολιτική και όχι επιχειρησιακή απόφαση.
Έναν χρόνο μετά την απόφαση του ΚΥΣΕΑ, τον Φλεβάρη του 2010, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Π. Μπεγλίτης δηλώνει στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters πως «η Ελλάδα θα προχωρήσει με την αγορά έξι φρεγατών FREMM από τη Γαλλία, παρά τα οικονομικά της προβλήματα», ενεργοποιώντας τη διμερή συμφωνία της προηγούμενης κυβέρνησης Καραμανλή. Σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα La Tribune το θέμα συζητήθηκε στη συνάντηση στο Παρίσι του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου με το Γάλλο πρόεδρο Ν. Σαρκοζί.
Η ελληνική κρίση χρέους που ξέσπασε τους επόμενους μήνες φαινομενικά «σκότωσε» το εν λόγω πρόγραμμα. Τελικά, επρόκειτο περί «νεκροφάνειας», καθώς τρία χρόνια αργότερα ο «νεκρός» ξυπνά.
Είναι την τελευταία μέρα του Φλεβάρη του 2013, που ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Παναγιωτόπουλος και ο Γάλλος ομόλογός του Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν συμφώνησαν στη συγκρότηση μικτής επιτροπής από στελέχη και επιτελείς των δύο υπουργείων Άμυνας, η οποία θα έχει ως αποστολή «τη σύνταξη μιας συμφωνίας για κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στον τομέα των ναυτικών δυνάμεων, ειδικότερα των φρεγατών και της επιχειρησιακής συντήρησης εξοπλισμών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων». Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Άμυνας της Γαλλίας, η επιτροπή θα οδηγούσε στη σύναψη αμυντικής συμφωνίας μίσθωσης δύο φρεγατών FREMM, ύψους 100 εκατ. ευρώ ετησίως. Υπενθυμίζεται ότι οι σχετικές πολιτικές αποφάσεις είχαν ληφθεί σε επίπεδο κορυφής, λίγες ημέρες πριν, στην Αθήνα, κατά τη συνάντηση του Γάλλου Προέδρου κ. Φρανσουά Ολάντ με τον Πρωθυπουργό κ. Αντώνη Σαμαρά.
Το πολύ υψηλό κόστος μίσθωσης και τα πολιτικοοικονομικά δεδομένα της εποχής «έθαψαν» εκ νέου το πρόγραμμα και αποφασίστηκε από κοινού πως αυτό θα επανέλθει ως κανονική προμήθεια όταν θα το επιτρέψουν οι οικονομικές συγκυρίες.
Ώσπου φτάνουμε στο καλοκαίρι του 2015 και την κορύφωση της ελληνικής κρίσης, όπου η Γαλλία, αποφασίζει να βάλει πολιτική πλάτη (από τον Ολάντ μέχρι τον Σαρκοζί) και να αναλάβει τη σταυροφορία της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη, συγγράφοντας μάλιστα και την ελληνική πρόταση για το νέο πρόγραμμα, μαζί με τους Χουλιαράκη και Τσακαλώτο. Το ίδιο καλοκαίρι ο ΥΠΕΘΑ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ Π. Καμμένος, μετά από συνάντηση που είχε με τον Υπουργό Άμυνας της Γαλλίας Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, στο πλαίσιο της Διεθνούς αεροπορικής έκθεσης Le Burget 2015, δηλώνει πως, «είναι σημαντικό ότι η Γαλλία, εδώ και πάρα πολλά χρόνια είναι δίπλα στην Ελλάδα και πως ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε τα εξοπλιστικά προγράμματα τα οποία έχουν αρχίσει εδώ και χρόνια».
Κάπου εδώ κλείνει αυτό το σύντομο ιστορικό. Δεν μπορεί να μη σημειώσει κανείς πως ετούτο το δεκαετές πολιτικό γραμμάτιο των FREMM παραμένει ξεκάθαρα σε διαταγή, καθώς δεν το αρνήθηκε καμία ελληνική κυβέρνηση. Και καθώς τέτοιου είδους γραμμάτια δεν μένουν ποτέ απλήρωτα, οι ενδείξεις (καθώς και πληροφορίες που έρχονται από Γαλλία μεριά) μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως μόλις σταθεροποιηθεί το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα επίκειται γαλλική χρηματοδοτική πρόταση…
Αυτά γράφαμε πριν από δυόμισι χρόνια και, κατά τα φαινόμενα, το πλήρωμα του χρόνου έφτασε. Προς ώρας, δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο αυτής της πρότασης, μολοντούτο αυτή υπάρχει (ή, για να το θέσουμε ακριβέστερα, ελήφθησαν επίσημες υποσχέσεις πως θα υπάρξει) και για το λόγο αυτό εντός του Φεβρουαρίου θα αποσταλεί από την ελληνική κυβέρνηση έγγραφο αίτημα στο Παρίσι για έναρξη συζητήσεων με σκοπό την απόκτηση δύο φρεγατών τύπου FREMM, ενώ θα ακολουθήσουν επαφές σε στρατιωτικό επίπεδο.
Καθώς λοιπόν παρουσιάζεται πιθανό το ενδεχόμενο να ξεκινήσουν σύντομα συνομιλίες μεταξύ των επιτελών των δύο χωρών, είναι σκόπιμο να εξετάσουμε τις πληροφορίες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή σχετικά με τις προτεραιότητες της ελληνικής και της γαλλικής πλευράς, αφού πρώτα καταγράψουμε τις ανάγκες και τις τάσεις του ΠΝ στον τομέα των σκαφών επιφανείας.
Οι ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού
Η αρχική ανάγκη του ΠΝ όπως εκφράστηκε το 2004 αφορούσε (μάλλον φιλόδοξα) την προμήθεια έξι φρεγατών αντιαεροπορικού ρόλου (AAW), για την ανάκτηση της δυνατότητας αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής που είχε απωλεστεί το ίδιο έτος με τον παροπλισμό του Α/Τ Κίμων, τελευταίου από τα 4 σκάφη της κλάσης Adams. Η αλλαγή των οικονομικών δεδομένων μετά το 2010 κατέστησε αυτή την προμήθεια ανέφικτη, αλλά η απαίτηση αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής δεν εξέλιπε – αντιθέτως οξύνθηκε με την κινητικότητα στο θέμα των υδρογονανθράκων της Αν. Μεσογείου. Οι προσπάθειες του ΠΝ να καλύψει την ανάγκη αυτή στράφηκαν στην προσπάθεια παραχώρησης πλοίων του US Navy με δυνατότητες AAW, αρχικά της κλάσης Ticonderoga και στη συνέχεια της κλάσης Arleigh Burke. Η προσπάθεια για τα τελευταία συνεχίζεται, αλλά χωρίς απτό αποτέλεσμα.
Παραλλήλως ήρθε σταδιακά στο προσκήνιο η ανάγκη αντικατάστασης των φρεγατών τύπου Standard, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ΠΝ, με εννιά (9) μονάδες σε υπηρεσία, εκ των οποίων οι έξι (6) έχουν υποστεί εκσυγχρονισμό. Η αντικατάστασή τους σε αναλογία 1:1 με νέες ναυπηγήσεις φρεγατών υψηλών δυνατοτήτων κρίνεται πια ανέφικτη δεδομένων των οικονομικών περιορισμών. Έτσι άρχισε μεταξύ των επιτελών του Π.Ν. να ωριμάζει η σκέψη για ένα πρόγραμμα «Εθνικού Πλοίου» από ελληνικά χέρια. Ως βάση χρησιμοποιήθηκε κυρίως η σχεδίαση Als 100, με συμμετοχή του ΕΜΠ και της ΣΝΔ υπό την συνεχή εποπτεία του ΓΕΕΘΑ. Στόχος ήταν η παράδοση των πρώτων σκαφών ως το 2023-2025, ώστε να αντικαταστήσουν τις φρεγάτες Standard που θα έχουν ξεπεράσει τα 40 χρόνια στη θάλασσα.
Διαφαίνονται λοιπόν δύο διαφορετικές τάσεις, όχι απαραίτητα ασύμβατες αλλά αντιθέτως συμπληρωματικές μεταξύ τους, στις ανάγκες του ΠΝ για νέα πλοία: αφ’ ενός για πλοία αντιαεροπορικού ρόλου (AAW) μεγαλύτερου εκτοπίσματος από τις υπηρετούσες φρεγάτες και σε αναγκαστικά μικρό αριθμό (2-4), και αφ’ ετέρου για πλοία γενικής χρήσης μικρότερου εκτοπίσματος από τις υπάρχουσες φρεγάτες του ΠΝ, σε σχετικά μεγάλο αριθμό (6-8). Σε αυτό το σχήμα ο βασικός στόλος επιφανείας του ΠΝ του 2030 μπορεί να αποτελείται από 2 φρεγάτες AAW, 4 φρεγάτες γενικού ρόλου (τις υπάρχουσες ΜΕΚΟ) και 6 νέες κορβέτες. Αυτονόητη σε αυτό το σενάριο είναι η ανάγκη εκσυγχρονισμού των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, ώστε να παραμείνουν αξιόμαχες τουλάχιστον ως το 2035.
Η γαλλική πρόταση και οι δύο τάσεις
Η γαλλική πολιτική ηγεσία επιδιώκει από το 2004 την προώθηση των φρεγατών τύπου FREMM, με στόχο την τόνωση της γαλλικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Εκτός της Ιταλίας, που είναι συμπαραγωγός χώρα, οι πωλήσεις περιλαμβάνουν ως τώρα μία φρεγάτα στο Μαρόκο και μία στην Αίγυπτο. Η Γαλλία προωθεί τις FREMM στην Ελλάδα σε πολιτικό επίπεδο από το 2004, με αποτέλεσμα την προπεριγραφείσα “προσαρμογή” των αρχικών απαιτήσεων του Πολεμικού Ναυτικού στα δεδομένα του πλοίου. Παράλληλα, με στοχευμένα δημοσιεύματα, προβάλλονται οι φρεγάτες FREMM ως “υπερόπλα” λόγω της δυνατότητας μεταφοράς του πυραύλου υποστρατηγικής κρούσης SCALP – δυνατότητας που δεν περιλαμβάνεται στις εκπεφρασμένες ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού, ούτε στις αποστολές του.
Η “διπλωματία των εξοπλισμών” είναι κατ’ αρχήν θεμιτή, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπονομεύεται η αμυντική ικανότητα της χώρας. Αν η απόφαση αγοράς γαλλικών πλοίων είναι ειλημμένη σε πολιτικό επίπεδο, πρέπει να εξεταστεί πώς οι προτάσεις της γαλλικής ναυπηγικής βιομηχανίας θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες του ΠΝ – και όχι το αντίστροφο. Οι φρεγάτες FREMM στην παρούσα γαλλική έκδοσή τους δεν καλύπτουν τις ελληνικές ανάγκες, καθώς είναι προσανατολισμένες σε ανθυποβρυχιακό ρόλο, ενώ ο αμυντικός τους εξοπλισμός κατά εναέριων απειλών (ραντάρ Herakles, 16 κελιά Sylver A43 VLS για βλήματα Aster 15, έλλειψη συστήματος CIWS) πάσχει σοβαρά. Όμως υπάρχουν και άλλες εκδόσεις των εν λόγω φρεγατών (και συγκεκριμένα η αντιαεροπορική έκδοση FREDA), όπως υπάρχουν και άλλες γαλλικές σχεδιάσεις που ενδεχομένως καλύπτουν τις ελληνικές ανάγκες.
Από πλευράς Πολεμικού Ναυτικού οι τρέχουσες ζυμώσεις στις τάξεις του καταδεικνύουν ότι οι δύο τάσεις που περιγράψαμε (πλοία AAW – μικρότερα πλοία γενικών καθηκόντων) παραμένουν κυρίαρχες, και το ζητούμενο είναι ο συμβιβασμός τους και η προσαρμογή των γαλλικών προτάσεων σε αυτές.
Η πρώτη τάση, στο πλαίσιο της στρατηγικής στόχευσης στην Ανατολική Μεσόγειο και λαμβάνοντας υπόψιν τόσο την ηλικία όσο και την επιχειρησιακή κατάσταση των κυρίων μονάδων επιφανείας του στόλου, προκρίνει την άμεση απόκτηση 2 μεταχειρισμένων φρεγατών FREMM και, μέχρι το 2022, την απόκτηση 2 νέων σκαφών τα οποία όμως θα ανήκουν στην αντιαεροπορική έκδοση της κλάσης (FREDA). Η τάση αυτή θεωρείται πως θα ικανοποιήσει στο εγγύς μέλλον την απαίτηση για σκάφη αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής, καθώς αναγνωρίζεται πως η απαίτηση κάλυψης και προάσπισης των εθνικών συμφερόντων στη θαλάσσια έκταση μεταξύ Κρήτης, Ρόδου, Καστελορίζου και Κύπρου καθιστά επιτακτική την ανάγκη απόκτησης μονάδων επιφανείας αυξημένων επιχειρησιακών ικανοτήτων και δυνατότητας επιβίωσης έναντι εχθρικής αεροπορικής απειλής.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες για την κλάση FREDA, δεν θα έχει καμία εμφανή εξωτερική διαφορά με τη φρεγάτα FREMM, ενώ δεν θα υπάρχουν διαφορές ούτε στις διαστάσεις ούτε στο εκτόπισμα. Η διαχείριση των εξειδικευμένων λειτουργιών που σχετίζονται με τον Α/Α της ρόλο θα γίνεται από το ίδιο Σύστημα Διαχείρισης Μάχης (Combat Management System – CMS) της FREMM, ενώ στο Κέντρο Πληροφοριών Μάχης (Combat Information Center – CIC) θα προστεθούν επιπλέον κονσόλες. Θα είναι εφοδιασμένη με 4 τμήματα (modules) των 8 κυψελών (cells) του εκτοξευτή Sylver VLS A50 με 32 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής Aster 30 και Τοπικής Α/Α Άμυνας Aster 15, ενώ δεν προβλέπεται ο εφοδιασμός του σκάφους με βλήματα scalp naval. Δεν θα φέρει το νέο ραντάρ Thales Sea Fire 500, αλλά μια βελτιωμένη έκδοση (ER) του HERACLES, η οποία θα έχει κατά τις πηγές “αξιοσημείωτα αυξημένη εμβέλεια” (υπενθυμίζεται ότι το HERACLES της FREMM έχει εμβέλεια 250km). Οι διαστάσεις του ραντάρ δεν θα αλλάξουν – για να επιτευχθεί αυτή η αξιοσημείωτη αύξηση εμβέλειας αυξήθηκε η ισχύς, η παραγωγή νέων παλμών και απαιτήθηκε η δημιουργία νέας μεθόδου έρευνας/επιτήρησης. Η πρώτη φρεγάτα τύπου FREDA (με την ονομασία Alsace) βρίσκεται υπό ναυπήγηση στα ναυπηγεία της DCNS και προβλέπεται να καθελυσθεί το 2019 και να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2021.
Η δεύτερη τάση, που δεν είναι απαραίτητα ασύμβατη με την πρώτη, προκρίνει την απόκτηση μιας διαμόρφωσης ελαφράς φρεγάτας (εκτοπίσματος ~2800 τόνων) της κορβέτας κλάσης Gowind και εδράζεται στους παρακάτω πυλώνες:
- Ταυτίζεται με την γενικότερη άποψη που επικρατεί εδώ και αρκετό καιρό στα υψηλά κλιμάκια του ΠΝ περί μείωσης του τονάζ και των αναγκών επάνδρωσης των μελλοντικών φρεγατών του στόλου (είναι ενδεικτικό το υπόδειγμα της κορβέτας-φρεγάτας Als 100, εκτοπίσματος 2800 τόνων).
- Θεωρείται πως έτσι θα ανανεωθεί οικονομικότερα (κόστος μονάδας $250 εκατ. έναντι $600 εκατ. της FREMM) και συντομότερα η δύναμη φρεγατών του στόλου (αντικαθιστώντας τις φρεγάτες κλάσης S), δεδομένου ότι τα 4 σκάφη του Ναυτικού της Αιγύπτου προβλέπεται να παραδοθούν πριν το 2019, δηλαδή μόλις τεσσεράμισι χρόνια από την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας.
- Πιστεύεται πως με την απόκτησή τους θα αποφευχθεί η αλλοίωση της ομοιογένειας του στόλου (με την εισαγωγή εντελώς καινούργιων γαλλικών όπλων και συστημάτων, όπως στην περίπτωση των FREMM), καθώς επίκειται η οριστικοποίηση της παραγγελίας 2 σκαφών Gowind από τα ΗΑΕ, η οποία, σύμφωνα με τις ως τώρα αναφορές, θα συνοδευτεί με την εγκατάσταση και ολοκλήρωση σε αυτά των πυραύλων επιφανείας-αέρος ESSM καθώς και του TACTICOS CMS, τα οποία υπηρετούν αμφότερα στο ΠΝ.
Μια τρίτη, εναλλακτική σκέψη θα μπορούσε να είναι η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα FTI, που αφορά στη ναυπήγηση νέων φρεγατών πολλαπλών αποστολών μεσαίου μεγέθους για το Γαλλικό Ναυτικό, οι οποίες θα αρχίσουν να παραδίδονται το 2023 και θα φέρουν το νέο ραντάρ Thales Sea Fire 500.
Το βασικότερο πρόβλημα σε περίπτωση επιλογής της συμμετοχής στο πρόγραμμα FTI θα ήταν το υψηλό κόστος και τα συνακόλουθα προβλήματα χρηματοδότησης, αλλά και ο αβέβαιος ακόμη χρόνος παράδοσης.
Αξιολόγηση
Από τις διαθέσιμες πληροφορίες προκύπτει ότι η γαλλική πρόταση επικεντρώνεται στην άμεση εκμίσθωση δύο φρεγατών στην Ελλάδα, προφανώς από τις ήδη υπηρετούσες στο Γαλλικό Ναυτικό, με προοπτική πώλησης αυτών (ή/και δύο άλλων) στο μέλλον. Ενδεχομένως το σκεπτικό είναι να πωληθεί στην Ελλάδα η υπό ναυπήγηση φρεγάτα Alsace (ή/και το αδελφό της σκάφος τύπου FREDA), ενώ οι δύο μισθωμένες FREMM να λειτουργήσουν ως μεταβατικές λύσεις με δυνατότητα αγοράς τους στο μέλλον (ενδεχομένως με εγκατάσταση, τότε, εξοπλισμού που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις ελληνικές ανάγκες).
Ως κέρδος από την «ενδιάμεση λύση» μίσθωσης φρεγατών τύπου FREMM φαίνεται πως θεωρείται η άμεση ενίσχυση του ΠΝ με πλοία ικανού εκτοπίσματος και σύγχρονης τεχνολογίας. Οι άμεσα διαθέσιμες φρεγάτες του Γαλλικού πολεμικού ναυτικού δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές του ΠΝ, καθώς είναι υποεξοπλισμένες και ανήκουν στην ανθυποβρυχιακή (ASW) και όχι στην αντιαεροπορική έκδοση. Όμως, αν ενισχυθεί ο αμυντικός εξοπλισμός τους, δεν στερούνται χρησιμότητας ως ενδιάμεση λύση – άλλωστε γύρω από τις πλατφόρμες της Αν. Μεσογείου δεν κυκλοφορύν μόνο πλοία επιφανείας αλλά και υποβρύχια…
Το βασικό πρόβλημα του σεναρίου μίσθωσης φρεγατών τύπου FREMM είναι η απορρόφηση πολύτιμων πόρων: το κόστος αγοράς δύο πλοίων ανέρχεται σε τουλάχιστον 1,2 δις Ευρώ, ενώ ακόμα και το ετήσιο μίσθωμα των 100 εκ. Ευρώ για 2 φρεγάτες ισούται με το κόστος εκσυγχρονισμού μιας φρεγάτας ΜΕΚΟ 200ΗΝ (συνολική πρόβλεψη 400 εκ. Ευρώ για 4 φρεγάτες). Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι δε νοείται απόφαση προμήθειας οποιουδήποτε νέου πλοίου επιφανείας για το ΠΝ, πριν δρομολογηθεί τουλάχιστον ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ. Οι 4 αυτές φρεγάτες, που είναι σήμερα οι νεώτερες μονάδες του Στόλου, έχουν ήδη ξεπεράσει ή ξεπερνούν μέσα στο 2018 (οι δύο νεώτερες) τα 20 χρόνια υπηρεσίας, που θεωρούνται ως η ιδανική ηλικία εκσυγχρονισμού. Η περαιτέρω αναβολή του εκσυγχρονισμού οδηγεί στην τεχνολογική απαξίωσή τους. Αν οι φρεγάτες κλάσης “S” αντικατασταθούν από κορβέτες, η απαξίωση των ΜΕΚΟ οδηγεί ουσιαστικά σε ένα “μικρό” Πολεμικό Ναυτικό χωρίς φρεγάτες – και 2 FREMM δεν θα λύσουν το πρόβλημα αυτό. Πρέπει λοιπόν ο εκσυγχρονισμός τους να δρομολογηθεί άμεσα και πριν από οποιαδήποτε άλλη απόφαση.
Δύο πρόσθετα προβλήματα της “γαλλικής λύσης” είναι το χρονικό και το τεχνολογικό, που μάλιστα σχετίζονται μεταξύ τους. Δεδομένου ότι η εισαγωγή γαλλικών πλοίων συνεπάγεται και την εισαγωγή συστημάτων άγνωστων στο προσωπικό του ΠΝ, θα χρειαστεί ικανός χρόνος (και εκπαίδευση) για την ομαλή ένταξή τους σε υπηρεσία. Συνυπολογίζοντας και κάποιο διάστημα για την αποδέσμευση φρεγατών που ήδη υπηρετούν στο γαλλικό ναυτικό, η προσδοκία επιχειρησιακής αξιοποίησής τους από το ΠΝ πριν το 2019 θα ήταν πολύ φιλόδοξη. Και εφ’ όσον αυτός είναι ο χρονικός ορίζοντας, ίσως είναι προτιμότερη και οικονομικότερη από τη μίσθωση “ενδιάμεσων” πλοίων η απ’ ευθείας παραλαβή της υπό ναυπήγηση φρεγάτας FREDA (Alsace), αν μπορεί να πιστωθεί το τίμημα με κατάλληλο δάνειο από γαλλικής πλευράς και να αποπληρωθεί σταδιακά.
Το ζήτημα των νέων συστημάτων που φέρουν τα γαλλικά πλοία (ιδίως του ραντάρ Herakles, του CMS και των ΑΑ βλημάτων Aster) δεν είναι μόνο χρονικό αλλά ευρύτερα τεχνολογικό: το σύνολο των πλοίων επιφανείας του ΠΝ φέρει διαφορετικό εξοπλισμό (ραντάρ, CMS TACTICOS, ΑΑ βλήματα ESSM και Sea Sparrow, RAM, CIWS Phalanx) με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν τίθεται ζήτημα προτίμησης μεταξύ “γαλλικών” και “αμερικανικών” συστημάτων, αλλά κυρίως κόστους και χρόνου μετάβασης από το ένα πρότυπο στο άλλο – σε μια εποχή που το ΠΝ μαστίζεται από έλλειψη πόρων. Για το λόγο αυτό ίσως η πλέον ρεαλιστική (τεχνολογικά αλλά και οικονομικά) επιλογή θα ήταν ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ναυπήγησης κορβετών – ελαφρών φρεγατών της κλάσης Gowind με ολοκλήρωση σε αυτές των πυραύλων ESSM και του TACTICOS CMS, κατά το πρότυπο των ΗΑΕ, ώστε τα κρίσιμα συστήματα των νέων πλοίων να είναι συμβατά με τα υπάρχοντα.
Συνοψίζοντας, επί του παρόντος είναι νωρίς να γίνουν προβλέψεις για την έκβαση του νέου ελληνογαλλικού “φλερτ” για προμήθεια πολεμικών πλοίων. Αν κι εφόσον υπάρξει συνέχεια, την τελική απόφαση θα καθορίσει πιθανότατα ο τρόπος χρηματοδότησης που θα συμφωνηθεί. Στο ενδιάμεσο, η ηγεσία του ΠΝ καλείται να διασαφηνίσει πώς σκοπεύει να εκτελέσει τον περίφημο «ελαφρύ τμηματικό εκσυγχρονισμό» ύψους 100 εκατ. ευρώ των MEKO 200HN, την προμήθεια τορπιλών βαρέως τύπου (και όχι μόνο…) για τα νέα υποβρύχια, τα κατεπείγοντα προγράμματα υποστήριξης κινητήρων φρεγατών, πυραυλακάτων και ελικοπτέρων κλπ. Γιατί η λίστα είναι ήδη μεγάλη και, μέρα με τη μέρα, μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο…
